Sebastian Fitzek: Ο ροκ σταρ των βιβλίων μυστηρίου στην Parallaxi

Δεν είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεται την Ελλάδα.  Βρέθηκε ξανά στην χώρα μας για την παρουσίαση του πρώτου του βιβλίου αλλά και για οικογενειακές διακοπές στην Κρήτη. Φαίνεται να απολαμβάνει την διαμονή του και ο γεγονός πως η χώρα μας είναι από αυτές στις οποίες θεωρείται ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας.

Δεκατρία από τα περίπου 20 βιβλία του έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Διόπτρα με πιο πρόσφατο το Mimik. Πέρα από τις μεταφράσεις σε πολλές γλώσσες, τα βιβλία του έχουν  μεταφερθεί στον κινηματογράφο, έγιναν μίνι σειρά και επιτραπέζια παιχνίδια. Καλεσμένος στην 20^ηΔιεθνή Έκθεση βιβλίου Θεσσαλονίκης όπου οι θαυμαστές του σχημάτισαν ουρές για να τον ακούσουν και περίμεναν πάνω από δύο ώρες για μια υπογραφή  ο Sebastian Fitzek μίλησε στην Parallaxi για τη ζωή και την πορεία του στο χώρο της γραφής.

Καθώς μεγάλωνες, τι ήταν αυτό που ονειρευόσουν, ξέρω ότι ήθελες να γίνεις ροκ σταρ, ακόμα και σήμερα ασχολείσαι με την μουσική και πράγματι έγινες ροκ σταρ αλλά σε ένα εντελώς διαφορετικό πεδίο. Πραγματοποιήθηκε τελικά το όνειρο σου;

Νιώθω πως πράγματι τα έχω καταφέρει. Είμαι πατέρας τεσσάρων παιδιών, περιμένω το πέμπτο και συχνά συγκρίνω τον εαυτό μου με αυτά, με το πως σκεφτόμουν και τι έκανα εγώ στην ηλικία τους. Στην εφηβεία είχα όνειρα μέσα στα οποία ήμουν αναγνωρίσιμο πρόσωπο ίσως γιατί δεν ήμουν ποτέ το διάσημο παιδί του σχολείου, αυτό που τραβά την προσοχή στις παρέες. Αυτό με έκανε να έχω την επιθυμία να θέλω να γίνω κάτι άλλο. Ήθελα να γίνω διάσημος τενίστας, ήθελα να γίνω ροκ σταρ αλλά ποτέ διάσημος συγγραφέας. Στράφηκα στο ραδιόφωνο για να είμαι κοντά στην μουσική, ασχολήθηκα με την δημοσιογραφία ενώ στο μεταξύ είχα ξεκινήσει σπουδές στην νομική. Αυτές οι αναζητήσεις βοήθησαν πολύ στο τρόπο που γράφω, στον τρόπο με τον οποίο κάνω την έρευνα μου.

Γεννήθηκες και μεγάλωσες στο Βερολίνο. Πώς είναι να ζεις στην πόλη που εκείνο το διάστημα ήταν το σημείο ενδιαφέροντος, η αρχή και το τέλος του ψυχρού πολέμου, μια πόλη που θεωρείται  πρωτεύουσα  της Ευρώπης;

Θα είναι για εμένα πάντα το σημείο αναφοράς μου. Έζησα στην Δυτική πλευρά και εκεί νιώθαμε όχι απλά Γερμανοί αλλά Βερολινέζοι. “Ich bin ein Berliner” (έκφραση που χρησιμοποίησε ο J.F.Kennedy στην ομιλία του το 1963 στο Δυτικό Βερολίνο). Πάντα θεωρούσαμε ότι είμαστε κάτι ιδιαίτερο. Ήμουν 19 ετών όταν έπεσε το τοίχος και ανοίχτηκε ένας καινούργιος κόσμος μπροστά μας, μπορούσαμε πλέον ελεύθερα να ταξιδεύουμε στο Ανατολικό μέρος της πόλης. Ήταν πολύ ιδιαίτερο το Βερολίνο γιατί ερχόταν από όλη την Γερμανία για να ζήσουν στο παλμό του. Γι’ αυτό και επανέρχεται  στα βιβλία μου, είναι η πόλη που γνωρίζω καλά, μια πόλη με τόσο διαφορετικά σημεία, τόσο διαφορετικές κουλτούρες και εκατομμύρια ανθρώπους.

Όταν έχεις μια ιδέα, πώς ξέρεις ότι είναι αυτή γύρω από την οποία θα χτιστεί η ιστορία του επόμενου βιβλίου σου.

Πολύ καλή ερώτηση που θα πρέπει να κάνουν όλοι οι συγγραφείς στον εαυτό τους. Όταν είσαι συγγραφέας βλέπεις παντού γύρω σου ωραίες ιδέες για να εμπνευστείς, όπως ένας μάγειρας αναζητάει ανάμεσα στις γεύσεις και τα υλικά μια νέα συνταγή. Όλα μπορεί να είναι έμπνευση. Ποια είναι όμως αυτή η ιδέα που θα σε κρατήσει προσηλωμένο για μήνες, θα σε παιδέψει, θα σε απομονώσει. Κάνω πάντα την εξής ερώτηση στον εαυτό μου. Αν έπρεπε να γράψω μόνο ένα ακόμα βιβλίο στην ζωή μου, ποιο θα ήταν αυτό. Προσωπικά όταν έχω μια ιδέα δεν την σημειώνω κάπου. Αν είναι αυτή η μια και μοναδική θα επανέλθει ξανά και ξανά γιατί θα ζητάει να την καταγράψω. Για παράδειγμα στο «Δέμα» (το δεύτερο βιβλίο του, αλλά το πρώτο  που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα) η ιδέα ότι κάποιος παραλαμβάνει ένα δέμα, ακούει έναν ήχο και δεν γνωρίζει τον παραλήπτη ήταν η αρχική σκέψη. Μια λάθος ειδοποίηση, μια  αποστολή, ο χτύπος του κουδουνιού από τον ταχυδρόμο, την επανέφεραν  ξανά και ξανά και με έκαναν να πω ότι αυτό πρέπει να είναι το επόμενο βιβλίο μου.

Η δομή των βιβλίων σου θυμίζει κινηματογραφική ταινία. Ο τρόπος που μεταφερόμαστε στο χρόνο θυμίζει Ταραντίνο, οι περιγραφές  Χίτσκόκ. Η κύρια ιδέα ενός παιδιού που εξαφανίζεται στο πρώτο σου βιβλίο την «Θεραπεία» έχει κοινά με την ταινία «Η Κυρία εξαφανίστηκε» του Χίτσκοκ που το remake εκτυλίσσετε σε μια πτήση από Βερολίνο – Αμερική  με πρωταγωνίστρια την Τζούντι Φόστερ (Flightplan 2005) και το περιβάλλον θυμίζει το βιβλίο Θέση 7^Α. Να υποθέσω πως αγαπάς να βλέπεις ταινίες και να εμπνέεσαι  από αυτές.

Πράγματι αγαπώ πάρα πολύ τον κινηματογράφο, μου αρέσει να βλέπω ταινίες. Νομίζω πως ένας συγγραφέας είναι πρωτίστως ένας καταναλωτής ιδεών, ταινιών και βιβλίων. Η αλήθεια είναι πως δεν σκεφτόμουν την ταινία του Χίτσκοκ όταν έγραφα αυτά τα βιβλία αλλά θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι παρόμοιες ιστορίες. Σίγουρα όλοι αντλούμε ακόμα και υποσυνείδητα ιδέες από σπουδαίους καλλιτέχνες. Μπορεί να αποθηκεύονται σε μια άκρη του μυαλού. Αρκεί να σκεφτούμε πως μέχρι και σήμερα η Ελληνική μυθολογία αποτελεί πηγή έμπνευσης. Λέγεται πως όλες οι ιστορίες έχουν ειπωθεί με τον έναν η τον άλλο τρόπο. Αυτό που δεν έχει εξαντληθεί όμως είναι η επινόηση χαρακτήρων, ατμόσφαιρας και πλοκής που θα πουν την ιστορία αυτή με έναν άλλο τρόπο η θα αναδείξουν κάποια άλλα στοιχεία. Αυτό με κινητοποιεί στο να γράφω. Γι’ αυτό μπορεί να δεις στο μέλλον δεκάδες ακόμα ταινίες για τον Τιτανικό παρ’ όλο που όλοι ξέρουμε από την αρχή το τέλος της ταινίας. Είναι οι διαφορετικοί χαρακτήρες επάνω στο πλοίο που μπορούν να το κάνουν ενδιαφέρον. Η ουσία στον Τιτανικό δεν μπορεί να είναι το παγόβουνο γιατί όλοι το γνωρίζουμε αυτό.  Θα σου πω και κάτι που δεν το ανέφερα ποτέ για ένα φίλο ο οποίος όμως δυστυχώς δεν βρίσκεται στη ζωή. Έπασχε  από μια ψυχική διαταραχή, έφτιαχνε και ζούσε σε ψεύτικους κόσμους που μας έκανε να πιστεύουμε πως ήταν αληθινοί. Όταν έδωσα το πρώτο draft του βιβλίου «Θεραπεία» σε ένα κοινό φίλο το διάβασε και μου είπε: «έγραψες όλα αυτά που δεν γνωρίζαμε και ανακαλύψαμε για τον φίλο μας» κάτι το οποίο δεν το είχα συνειδητοποιήσει μέχρι τότε. Δεν το έχω  ξαναπεί σε κάποιον δημοσιογράφο γιατί δεν ήθελα να θεωρηθεί ότι χρησιμοποιώ μια αληθινή ιστορία κοντινού προσώπου για να κάνω μάρκετινγκ του βιβλίου.

Ο χώρος και οι συνθήκες παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα βιβλία σου. Ένα αεροπλάνο, ένα κρουαζιερόπλοιο, μια κλινική, ένα ψυχιατρείο, ένα νησί και ταυτόχρονα καταιγίδα, χιονόπτωση. Όλα αυτά βοηθούν να γίνει το αίσθημα του εγκλωβισμού πιο έντονο και η ζωή του ήρωα ακόμα πιο δύσκολη.

Μου αρέσει όταν μια συνθήκη όπως  ένα βροχερό απόγευμα, ένα χιονισμένο πρωινό στο τζάκι μετατρέπεται σε κάτι απειλητικό και επικίνδυνο. Εκεί καταλαβαίνεις πως το ασφαλές, ειδυλλιακό περιβάλλον μπορεί να γίνει απειλητικό.

Μου συνέβη την περίοδο της πανδημίας. Βγήκα ένα πρωί να περπατήσω, ήμουν ήρεμος, χαλαρός  αλλά όταν συνειδητοποίησα πως είμαι ολομόναχος στο κέντρο μιας μεγάλης αλλά εντελώς άδειας πόλης η αίσθηση του δημόσιου χώρου στο μυαλό μου έγινε απειλητική.

Κάποιες παρόμοιες σκέψεις έκανα και εγώ την περίοδο της πανδημίας σε ένα εμπορικό κέντρο όπου μόνο τα σούπερ μαρκετ ήταν ανοιχτά. Παρατήρησα  πως όλα τα υπόλοιπα κλειστά καταστήματα ήταν στολισμένα για τα Χριστούγεννα παρ’ όλο που διανύαμε τον Μάρτιο. Οι άνθρωποι έκλεισαν χωρίς να προλάβουν να αλλάξουν την διακόσμηση. Τότε σκέφτηκα πως είμαι σαν τους επιζήσαντες ήρωες σε ταινία ζόμπι που έχουν εγκλωβιστεί σε ένα εμπορικό κέντρο. (Αυτή είναι η κύρια πλοκή της ταινίας Dawn of the Dead). Μετά σκέφτηκα πως μπορεί μια οικογένεια να ζει σε συνθήκες εγκλεισμού μέχρι και σήμερα  γιατί ο πατέρας τους έχει πείσει ότι βρίσκονται ακόμα σε καραντίνα και μεγάλο κίνδυνο.

Έχω σκεφτεί ένα σενάριο που βασίζεται  στην αποχώρηση των Γερμανών από την Κρήτη που έγινε με βραδύς ρυθμούς και ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 1945 παρ’ ότι τα στρατεύματα των Γερμανών αποχώρησαν από την Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1944, με μια οικογένεια που δεν θα έχει καταλάβει πως ο Β Παγκόσμιος πόλεμος τελείωσε και θα συνεχίζει να είναι κλεισμένη σε ένα καταφύγιο.

Συνέβη πραγματικά αυτό στην Κρήτη, ακούγεται πολύ ενδιαφέρον. Ελπίζω να βρω κάποια βιβλία στην Αγγλική γλώσσα που να αναφέρονται στο γεγονός αυτό. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι ο τόπος ενός από τα επόμενα βιβλία μου.

Έχετε μια συγκεκριμένη ρουτίνα γραφής;

Δεν έχω κάποια συνταγή, γράφω ιστορίες που θα μου άρεσε πάρα πολύ να διαβάσω εγώ ο ίδιος. Δεν είμαι καν σίγουρος πως το επόμενο μου βιβλίο θα είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ. Μπορεί να είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Αν μια ιστορία θέλει να ειπωθεί, θα καθίσω και θα την γράψω, δεν θα σκεφτώ πως δεν είναι παρόμοια με αυτά που έχω κάνει στο παρελθόν

Έτσι προέκυψε το βιβλίο «Τα ψάρια που σκαρφαλώνουν στα δέντρα», η  κληρονομιά ενός πατέρα προς τα παιδιά του, θα το κατέτασσα στα βιβλία ενδυνάμωσης και προσωπικής ανάπτυξης. Κάτι εντελώς διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο έχετε γράψει.

Έχω τέσσερα παιδιά, έρχεται το πέμπτο και σε μια αίθουσα αναμονής καθώς περίμενα την πτήση μου σκέφτηκα τι θα ήταν αυτό που θα ήθελα να τους πω, τι θα ήθελα να θυμούνται από εμένα σαν πνευματική κληρονομιά.  Και ενώ δεν γράφω ποτέ ταυτόχρονα δυο βιβλία, δεν έχω ποτέ μια ιδέα παράλληλα με μια άλλη, αυτό ήταν ένα βιβλίο που είπα ότι θα το γράψω εδώ και τώρα. Ήταν οι σκέψεις, οι εμπειρίες, η ίδια μου η ζωή. Τελικά το έγραψα για εμένα και αυτή θα ήταν μια συμβουλή που θα μπορούσα να δώσω. Να καθίσουν όλοι και σε ένα κομμάτι χαρτί να γράψουν ποια είναι τα πιστεύω τους  για την ζωή, τι θα μπορούσε να αφήσει ο καθένας μας ως απόσταγμα. Κατάλαβα πως δεν  είναι τελικά και τόσο εύκολη διαδικασία.

Μου αρέσει να ανατρέχω σε αυτό το βιβλίο και να διαβάζω κάποιες παραγράφους που έχω υπογραμμίσει.

Θα πρέπει να το κάνω και εγώ για να μου θυμίζει ποιος είμαι, σε τι πιστεύω, γιατί ζούμε σε εποχές που συμβαίνουν πράγματα που εύκολα σε αποσπούν από τους στόχους, τις αρχές και τις αξίες σου και σε οδηγούν σε λάθος δρόμους.

Ο τρόπος που είναι σχεδιασμένη η ιστοσελίδα, οι διαφημίσεις αλλά κυρίως τα εξώφυλλα είναι πάντοτε αλληλένδετα με το βιβλίο. Το δέμα είναι συσκευασία δέματος, στο ΜΙΜΙΚ που μιλάει για μια ηρωίδα που φοβάται την αντανάκλαση της στον καθρέφτη το εξώφυλλο είναι από υλικό στο οποίο καθρεφτίζεσαι. Τα βιβλία σου πάντα κρύβουν τέτοιες διαδραστικές εκπλήξεις.

Ξοδεύουμε πολύ χρόνο σε τέτοιες ιδέες και στο τρόπο που θα γίνει η προώθηση. Υπάρχει μια ωραία ιστορία για το Δέμα. Είχα ραντεβού με τον Γερμανό εκδότη μου, νοίκιασα μια στολή και πήγα στο γραφείο ντυμένος ταχυδρόμος με δέματα που έπρεπε να παραδώσω τα οποία είχαν μέσα μια περίληψη της ιδέας του βιβλίου και παρ’ ότι με περίμεναν κανείς δεν με αναγνώρισε. Αυτό που ήθελα να καταλάβουν είναι ότι θέλω οι  αναγνώστες μου να διασκεδάζουν, να περνάνε καλά και να μπορούν να μπουν στην θέση των χαρακτήρων. Είμαι συγγραφέας που θέλω να δημιουργώ συναισθήματα και αυτό θα μπορούσε να γίνει με πολλούς τρόπους πέρα από το ίδιο το κείμενο. Με το εξώφυλλο, τον τρόπο παρουσίασης,  την διαφήμιση στο Instagram, με μια αφίσα. Πρέπει όλα μαζί να λένε μια ιστορία. Δεν είναι τυχαίο που η Ελλάδα είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες πωλήσεις βιβλίων μου εκτός Γερμανίας και Αυστρίας. Ο εκδότης μου στην χώρα σας έχει καταλάβει τον τρόπο που δουλεύω και είμαι πάρα πολύ χαρούμενος για την συνεργασία μας. Πρέπει πέρα από ένας συγγραφέας με μια καλή ιστορία να είσαι και λιγάκι τυχερός και νιώθω πως είμαι πραγματικά τυχερός που συνεργάζομαι με αυτόν τον εκδοτικό οίκο.

Τι είναι πιο σημαντικό, η τύχη, η έμπνευση, το ταλέντο, η σκληρή δουλειά;

Η τύχη μπορεί να σου χτυπήσει την πόρτα ανά πάσα στιγμή και εσύ θα πρέπει να είσαι εκεί για να την υποδεχτείς, αλλά σίγουρα δεν αρκεί από μόνη της. Είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων χωρίς όμως να υπάρχει συγκεκριμένη συνταγή επιτυχίας. Ακόμα και αν τα έχεις όλα και ταλέντο και σκληρή δουλειά και καλό υλικό, η  τύχη είναι το τελευταίο κομμάτι που χρειάζεσαι.

Είναι αγχωτική η σκέψη πως κάθε φορά οι γύρω σου θα έχουν όλο και μεγαλύτερες προσδοκίες από εσένα;

Αν το σκεφτώ όπως το περιγράφεις είναι πολύ στρεσογόνο. Όλοι περιμένουν από εσένα να γράψεις κάτι καινούργιο. Αυτό όμως μπορεί να ακούγεται και πολύ ωραίο. Το χειρότερο πιστεύω δεν είναι αυτή η σκέψη αλλά να μπεις στην διαδικασία να τους δώσεις  αυτό που περιμένουν αυτοί όχι αυτό που θέλεις εσύ. Να μπεις στην διαδικασία να γίνεις προβλέψιμος και να πατήσεις σε γνώριμες ιστορίες. Θεωρώ πως είναι σημαντικότερο να τους δώσεις κάτι που δεν το περιμένουν, κάτι που θέλεις εκείνη την στιγμή εσύ να διηγηθείς.

Είσαι από τους συγγραφείς που δεν γράφουν sequel, επίσης δεν χρησιμοποιείς τους ίδιους ήρωες όπως θα έκανε η Άγκαθα Κρίστι για παράδειγμα. Μάλιστα το ενδιαφέρον στην δική σου περίπτωση είναι πως οι πρωταγωνιστές σου δεν είναι αστυνομικοί και ντεντέκτιβ αλλά τα ίδια τα θύματα της ιστορίας.

Έχω γράψει τον “Κυνηγό” που είναι σαν μια άτυπη τριλογία αλλά στην πραγματικότητα θέλω να μην χρειαστεί να επανέρχομαι σε παλιές ιστορίες. Έχω άλλωστε τόσες πολλές άλλες που θέλω να πω, αλλά ποτέ μη λες ποτέ, γιατί δεν ξέρω τι μπορεί να  συμβεί στο μέλλον. Η παρατήρηση για τους πρωταγωνιστές  είναι πολύ σωστή, μου αρέσει τα θύματα να είναι το επίκεντρο γιατί οι χαρακτήρες αυτοί ζούνε μια κατάσταση για την οποία δεν είναι φτιαγμένος ο άνθρωπος και δεν έχουν καν το χρόνο να σκεφτούν τι είναι αυτό που τους συμβαίνει εκείνη την στιγμή. Τότε είναι που αναδύονται πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία ενός χαρακτήρα. Πως αντιδράμε στο απρόσμενο; Τα παιχνίδια που κάνει το μυαλό, ο τρόπος που τρέχουν οι σκέψεις, πως μπορεί να νιώθει κάποιος όταν είναι στην πλήρη παράνοια στην ψευδαίσθηση ή στην πραγματική του διαύγεια;

Ετοιμάζεις κάτι αυτή την στιγμή;

Είναι κάποια πράγματα που μπορώ να στα πω αλλά off the record. Σύντομα όμως θα είναι ανακοινώσιμα στους φίλους και αναγνώστες μου απλά θα πρέπει να κάνετε λίγη υπομονή.