Αντάμωμα σε ένα χωριό «φάντασμα»: Μια ωραία ιστορία στη Δράμα!
Κάθε χρόνο στήνεται ένα μεγάλο τραπέζι με τους ανθρώπους να ξανασυστήνονται.
Λέξεις – εικόνες: Γιώργος Τσιτιρίδης
Σε ένα χωριό της Δράμας, τον Άνω Θόλο, που κάποτε έσφυζε από ζωή και σήμερα είναι πλήρως εγκαταλελειμμένο και παραδομένο στην φύση, μια φορά το χρόνο γίνεται το αντάμωμα και ζωντανεύουν οι παλιές μνήμες σε ένα γλέντι που κρατάει από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Το όνομα μου είναι Γιώργος μα δεν έχω κανέναν παππού Γιώργο όπως ορίζει το Ελληνικό εθιμικό να παίρνουν τα παιδιά τα ονόματα των προγόνων τους. Η μητέρα μου, Μαρία Λαζαρίδου, έφυγε στα 23 της από ένα μικρό χωριό τον Άνω Θόλο, βόρεια του Παρανεστίου, πάνω από τον σημερινό Κάτω Θόλο και 30 χλμ από την πόλη της Δράμας, για την Γερμανία μαζί με τον αδελφό της Κωνσταντίνο και τα ξαδέλφια της Γιώργο και Σοφία.
Δεν ξέχασε ποτέ το χωριό το οποίο και επισκεπτόμασταν μέχρι την δεκαετία του 1980. Έτρεφε μεγάλη αγάπη και σεβασμό στον Άγιο Γεώργιο και την εκκλησία του χωριού και πίστευε ότι ήταν θαυματουργή. Όταν ήταν έγκυος σε εμένα είχε άστατη εγκυμοσύνη. Ήμουν όπως φαίνεται πολύ ζωηρός. Τότε επικαλέστηκε την εκκλησία εκείνη και με έταξε στο άγιο της. Όταν έφτασε η ώρα να γεννηθώ δεν έβγαινα με τίποτα από την ζεστασιά της (κάτι θα ήξερα). Τα νερά της έσπασαν 22 προς 23 Απρίλη ξημερώνοντας του Αγίου Γεωργίου. Για την μάνα μου είχε επιτελεστεί ένα ακόμα θαύμα.
Σήμερα 30 χρόνια μετά, το εγκαταλελειμμένο πλέον χωριό μια φορά το χρόνο μετά τον Δεκαπενταύγουστο συναντιέται στο Αντάμωμα τον Θολιωτών και μνήμες μιας άλλης Ελλάδας ζωντανεύουν στην πλατεία που κάποτε αγόρια και κορίτσια χορεύανε, γελούσαν και έκαναν αθώα όνειρα.
Ο Άνω Θόλος σε υψόμετρο 300 μέτρων ονομαζόταν κατά την Τουρκοκρατία Καρατζά Κιοί, όνομα συνηθισμένο στην Μακεδονία που το συναντάμε στην Θεσσαλονίκη, στην Καβάλα και αλλού και μετονομάστηκε το 1927 μετά την απελευθέρωση και την ανταλλαγή πληθυσμών σε Θόλος.
Εκεί εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τον Πόντο και την Μικρά Ασία. Το χωριό έφτασε να έχει 80 οικογένειες περί τους 800 κατοίκους οι οποίοι μέσα από στερήσεις και φτώχεια προσπάθησαν να σπείρουν την άγρια ορεινή γη και να ασχοληθούν με την κτηνοτροφία.
Ακολουθώντας το όνειρο για ένα καλύτερο μέλλον σταδιακά από το 1960 και μετά οι νεότεροι εγκατέλειπαν το χωριό για να πάνε στο κοντινό Παρανέστι στην Δράμα, Αθήνα, Θεσσαλονίκη και πολλοί από αυτούς κατέληξαν στην Γερμανία όπου ζουν μέχρι και σήμερα με τα παιδιά τους. Το 1980 παρέμειναν 20 οικογένειες και την δεκαετία του 1990 οι στάβλοι με τα ζώα καθότι οι κάτοικοι μετακινήθηκαν πιο χαμηλά προς τον Κάτω Θόλο και το Παρανέστι.
Ετοιμόρροπα σπίτια, απροσπέλαστα από την άγρια βλάστηση και απόλυτη ησυχία. Αυτό είναι που χαρακτηρίζει το Θόλο. Κυριολεκτικά ένα χωριό φάντασμα όπου η φύση έχει κυριαρχήσει και πάλι έναντι του ανθρώπου.
Άθικτη έχει μείνει μονάχα η γούρνα του 1931 με το τρεχούμενο νερό, το δημοτικό σχολείο στο υπόγειο του οποίου ακόμα υπάρχουν θρανία της εποχής εκείνης,το ιερό μνημείο που θεμελιώθηκε στις 20.12.51 και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που ανοίγει σε μεγάλες γιορτές, την ημέρα του αγίου και φυσικά στο ετήσιο Αντάμωμα.
Το αντάμωμα των Θολιωτών είναι μια γενναία πρωτοβουλία των απογόνων του χωριού που δημιούργησαν μια ομάδα στο facebook και στην συνέχεια οργάνωσαν το ετήσιο αντάμωμα μαζί με άλλες πρωτοβουλίες για να μην σβήσει όπως οι ίδιο λένε η ιστορία του χωριού, να μην σταματήσει να χτυπάει η καμπάνα της εκκλησίας.
Κάθε χρόνο μετά την Θεία Λειτουργία και την επιμνημόσυνη δέηση στήνεται ένα μεγάλο τραπέζι όπου μικρά παιδιά, νέοι και ηλικιωμένοι άντρες και γυναίκες από 6 μέχρι 86 ετών τρώνε όλοι μαζί, τραγουδάνε, χορεύουνε, θυμούνται τα παλιά και ξανασυστήνονται.
Οι ιστορίες εντυπωσιακές. Από την άφιξη των Βουλγάρων στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, μέχρι την ανάβαση ανταρτών κατά τον εμφύλιο πόλεμο οι οποίοι είχαν επιτάξει μάλιστα ένα σπίτι ως γραφείο το οποίο και έκαψαν όταν εγκατέλειψαν το Θόλο παίρνοντας μαζί τους ότι έβρισκαν: λίγο καπνό, φρούτα, δυο αγελάδες, μαρμελάδες και ψωμιά.
Περιγράφεται και ένα θαύμα στο οποίο κατά την εγκατάλειψη του χωριού και την παύση του ανταρτοπόλεμου στο κοντάρι της σημαίας στα φυλάκια, εμφανίστηκε ένα φως και από μέσα από το φως ο Άγιος Γεώργιος. Το φως σταμάτησε να φέγγει μόνο όταν το χωριό ήταν και πάλι ασφαλές και πολλοί είναι οι μάρτυρες που το είδαν με τα μάτια τους.
Οι αναμνήσεις ζωντανεύουν τις φωνές των παιδιών, τους άντρες στο καφενείο, τα γαϊδουράκια, τον παπά στην αυλή της εκκλησίας, τον γαλατά, τα κορίτσια στην βρύση, τον δάσκαλο σκυμμένο στο γραφείο του στο σπιτάκι δίπλα από το σχολείο.
Το αντάμωμα είναι η απάντηση ενάντια στην ολοκληρωτική νέκρωση του Θόλου. Άνθρωποι που γεννήθηκαν και έζησαν εκεί δεν το είχαν επισκεφθεί για χρόνια διότι δεν τους δόθηκε κάποιο κίνητρο. Είχαν χάσει το σημείο αναφοράς και την ταυτότητα τους. Σήμερα μέσα από ένα γλέντι, από ένα μεγάλο τραπέζι συμμαθήτριες που σήμερα είναι 81 ετών συζητάνε στην ίδια σχολική αυλή, γελάνε κάνουν αστεία και τις ακούω να λένε «κλείσε τα μάτια σου και πες ότι είσαι νέα».
Ο Άνω Θόλος δεν είναι το μοναδικό χωριό φάντασμα στην Ελλάδα. Οι νέοι όλο και πιο εύκολα εγκαταλείπουν τα μικρά χωριά προσδοκώντας μια καλύτερη ζωή σε ένα τόπο με περισσότερες ευκαιρίες και ανάπτυξη.
Ευτυχώς το φαγητό , η μουσική, ο χορός το τραγούδι και κυρίως οι αναμνήσεις μαζί με το μεράκι και τη θέληση είναι που μπορούν να κάνουν θαύματα και να κάνουν τα ωραία πράγματα να κρατήσουν για πάντα.
