Εικόνες: Γιορτάζοντας τον «Χιντιρελέζ» με τους Αλεβίτες – Μπεκτασήδες στο Μικρό Δέρειο του Έβρου

Λέξεις / Εικόνες: Ζήσης Φυλλαρίδης

Σαν πράσινη πνοή που ξεπροβάλλει μέσα από την καρδιά του παγερού χειμώνα, με τα μεθυστικά του «σαλκίμια», με τις έναστρες νύχτες και τα εκστατικά του σταφύλια που έχουν σκεπάσει την θρακική κοιλάδα, ήρθε ο Μάιος! Ήρθε η ημέρα της Άνοιξης!

Κάτι τέτοιο αντιλαμβάνεται κανείς διασχίζοντας την καταπράσινη κοιλάδα του ποταμού Έβρου, απ’ όποια πλευρά κι αν έρθει.

Κι όσο ανεβαίνει προς τις παρυφές της οροσειράς της Ροδόπης κάτι τέτοιο είναι περισσότερο από εμφανές.

Έχοντας διασχίσει ορισμένα χιλιόμετρα από λόφους και δάση που συναντά ο παλιός επαρχιακός δρόμος του ορεινού όγκου του Έβρου, με κατεύθυνση προς τα δυτικά, δεν αργεί να φανεί η παλιά σιδερένια γέφυρα που περνάει πάνω από τον περίφημο Ερυθροπόταμο, ενώ στο βάθος ξεπροβάλει ο οικισμός του Μικρού Δερείου.

Λίγο πιο έξω από το οικισμό και σε ένα ξέφωτο στο μέσον μιας καταπράσινης τοποθεσίας παρά του Ερυθροποτάμου, δεσπόζει ανέπαφος από τον χρόνο ο Τεκές του Σεγήντ Αλί Σουλτάν ή «Κιζίλ Ντελή» (που σε ελεύθερη μετάφραση θα πει «ο κόκκινος τρελός») γνωστός και ως «Κάτω Τεκές» (Aşağı Tekke). Και είναι γνωστός με αυτό το όνομα καθώς υπάρχει και ο «Επάνω Τεκές» της Ρούσσας που είναι και ο μεγαλύτερος αλλά και ο πιο γνωστός.

Εδώ, στον «Κάτω Τεκέ», ο οποίος αν και βρίσκεται πιο κοντά στα παραπλήσια αστικά κέντρα, αλλά και στην εθνική οδό, οι επισκέπτες είναι λιγότεροι σε σύγκριση με τον επάνω.

Λέγεται πως ιδρύθηκε το 1397. Για κάποιους συγγραφείς που ασχολήθηκαν με το θέμα ο Σεγήντ Αλί Σουλτάν και ο «Κιζίλ Ντελή» είναι δύο διαφορετικά πρόσωπα, με την θεωρία να θέλει τον πρώτο να βρίσκεται θαμμένος στον επάνω Τεκέ, τον δε δεύτερο στον κάτω.

Ωστόσο, οι Αλεβίτες-Μπεκτασήδες της περιοχής πιστεύουν πως πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο, και πως αυτός, δηλαδή ο Σεγήντ Αλί Σουλτάν ή «Κιζίλ Ντελή» βρίσκεται και στους δύο τεκέδες!

Την πίστη αυτή εκφράζει με λίγες λέξεις σε μια στροφή του ποιήματος «Κιζίλ Ντελή» του ποιητή Κεμάλ Οζκάν (που είναι γνωστός και ως «Ντερβίς Κεμάλ») ο οποίος γεννήθηκε στο χωριό Γονικό του ορεινού Έβρου και αργότερα μετοίκησε στην Τουρκία:

«Το πηγάδι του ούτε στέρεψε ούτε και ξεχείλισε Σε μέρη δυο ξεχωριστά τον Τεκέ του ίδρυσε Στους δυο από μια λαμπάδα άναψε Αυτός που είπα τον λόγο του είναι ο Κιζίλ Ντελή Αυτός που διέσχισα τον δρόμο του είναι ο Σεγήντ Αλί»

Ο Κάτω Τεκές ή Τεκές του Μικρού Δερείου, θεωρείται εξίσου ιερός με τον επάνω, ωστόσο εδώ η κυριότερη εορτή που πραγματοποιείται είναι κάθε χρόνο κατά παράδοση στις 6 Μαΐου, όταν οι Αλεβίτες-Μπεκτασήδες του Μεγάλου Δερείου έρχονται εδώ για να γιορτάσουν τον Χιντιρελέζ.

Μια γιορτή η οποία την ίδια μέρα πραγματοποιείται ταυτόχρονα σε όλους τους οικισμούς των Αλεβιτών – Μπεκτασήδων του Έβρου και θεωρείται μια από τις σημαντικότερες γιορτές του εορτολογίου τους.

Όλα ξεκινάνε τις πρώτες πρωινές ώρες όταν φέρνουν τα ζώα που θα σφαχτούν σε ένα ιδιότυπο “θυσιαστήριο” που βρίσκεται λίγο πιο πέρα από τον Τεκέ.

Στη συνέχεια θα κοπούν και θα μαγειρευτούν στα καζάνια.

Η φωτιά αρχίζει από νωρίς το πρωί να σιγοκαίει, και το «Κουρμπάνι» ετοιμάζεται.

Παράλληλα βράζει το ρύζι και τα φασόλια, ενώ ταυτόχρονα ετοιμάζεται το “Ασουρέ” και ο χαλβάς. Προς το μεσημέρι έχουν αρχίσει να μαζεύονται οι πιστοί αλλά και οι επισκέπτες.

Όπως κάθε χρόνο το «Κουρμπάνι» από τα σφάγια μοιράζεται σε όσους έρχονται εδώ προς τιμήν του «Χιντιρελέζ», ο οποίος κάθε χρόνο τιμάται αυτή την ημέρα.

Εδώ εκτός από τους Αλεβίτες-Μπεκτασήδες έρχονται και Χριστιανοί και Σουνίτες. Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι να εορτάσουν τον «Χιντιρελέζ»!

Άλλωστε η βασική αρχή του Αλεβιτισμού-Μπεκτασισμού είναι η ισότητα και η ανεκτικότητα.

Η γιορτή του «Χιντιρελέζ» βασίζεται στην παράδοση κατά την οποία την ημέρα αυτή, δηλαδή στις 6 Μαΐου, ο Χιζίρ (Al-Khdir) – που αναφέρεται στον Σουφισμό και άλλες λατρευτικές παραδόσεις ως υπηρέτης του Θεού, προφήτης, θεραπευτής – συναντάει τον Προφήτη Ηλία (Ilyas).

Η εορτή του «Χιντιρελέζ» έχει έναν ιδιαίτερα συμβολικό χαρακτήρα καθώς σηματοδοτεί τον ερχομό του καλοκαιριού και το τέλος του χειμώνα.

Τώρα πλέον ξεκινάει η σπορά, οι αγροτικές εργασίες, καθώς και όλες εκείνες οι εργασίες που πρέπει να γίνουν στις θερμές ημέρες του καλοκαιριού.

Το «Χιντιρελέζ» εορτάζεται μέσα από διάφορους εορτασμούς στην Τουρκία, τις Βαλκανικές χώρες, και άλλες περιοχές. Πολλοί δε ταυτίζουν τον «Χιντιρελέζ» με τον Άγιο Γεώργιο.

Στις δε 6 Μαΐου – κατά το εορτολόγιο των Αλεβιτών – Μπεκτασήδων είναι η αρχή του καλοκαιριού, ενώ αντίστοιχα στις 8 Νοεμβρίου είναι η αρχή του χειμώνα, τότε που γιορτάζεται και το «Κασίμ Κουρμπάνι», δηλαδή το «Κουρμπάνι» του Νοεμβρίου.

Τέλος, η γιορτή του «Χιντιρελέζ» συμπίπτει με την ανατολή του Αστερισμού των Πλειάδων – που γίνεται το βράδυ της 5ης Μαΐου προς την 6η, ένα αστρονομικό φαινόμενο με βάση το οποίο καθοριζόταν στην αρχαιότητα η αρχή του καλοκαιριού.