ΕΙΚΟΝΕΣ: Μια φθινοπωρινή εξόρμηση στην Λίμνη Βόλβη

Εικόνες- Λέξεις: Μάριος Δαδούδης

Ένα ακόμη φθινόπωρο ξεκινάει και όσοι κατοικούν στην Θεσσαλονίκη, αλλά και στα περίχωρά της, μπορούν να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο τους χρόνο στη δεύτερη φυσική λίμνη της Ελλάδος. Ένας προορισμός ο οποίος περιμένει να τον ανακαλύψεις όλο τον χρόνο με μία πολύ παλιά ιστορία, η οποία κρατάει από την Εποχή των Παγετώνων!

Ιστορικής σημασίας σημεία υπάρχουν αρκετά στη Βόλβη, όπως το Βήμα του Απόστολου Παύλου, το απολιθωμένο πάρκο της Νυμφόπετρας, η παραλία των 2 χλμ, στην οποία πεταγόντουσαν λάβες και θειάφια την ημέρα του σεισμού της Θεσσαλονίκης το 1978, στην οποία σήμερα μπορεί κανείς να περπατήσει επάνω σε μια ολόχρυση άμμο να θαυμάσει ένα εκπληκτικό δέντρο-γλυπτό το οποίο στέκει μοναχό του και αν είναι τυχερός να δει βουβάλια να βόσκουν!

Η λίμνη Βόλβη ανήκει στη συνθήκη Ραμσάρ και αυτό σημαίνει πως ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει πλούσια πανίδα, καθώς ο υδροβιότοπος της Βόλβης έχει αρκετούς φτερωτούς θαμώνες, όπως Αργυροπελεκάνους, αποικίες κορμοράνων και άλλα πολλά πτηνά και ίσως συναντήσεις και τον κυρ Κάστορα!

Πλούσια και σε χλωρίδα η Βόλβη, θα σε κάνει να υποκλιθείς στα αιωνόβια πλατάνια της, στις πανύψηλες λεύκες της, αλλά και σε ένα πάρτι χρωμάτων και μυρωδιών, αναλόγως της εποχής. Αξίζει να επισκεφτείς το δάσος της Απολλωνίας, το οποίο θα σου χαρίσει ένα περίπατο αρκετά πρωτόγονο, καθώς θα κινείσαι ανάμεσα σε πελώρια δέντρα και θα ακούς απλώς ήχους πτηνών και τίποτα άλλο μέσα σε μια ζουγκλώδη βλάστηση. Δυστυχώς μονάχα το ένα τρίτο του δάσους έχει διασωθεί μέχρι σήμερα, λόγω ανθρώπινων παραγόντων.

Στο λιμανάκι της Μάδυτου, θα δεις από κοντά ψαράδες να μπαίνουν μέσα στις βάρκες τους και να ξεκινούν την ψαριά τους (τις λεγόμενες “καράβια” της Βόλβης και Κορώνειας… όχι “πλάβες”, αυτές υπάρχουν σε άλλες λίμνες της Ελλάδος).

Ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον μέρος του Νομού Θεσσαλονίκης το οποίο παίζει καθοριστικό ρόλο τόσο από Περιβαλλοντικής άποψης με το μικροκλίμα του, αλλά και από εμπορικής, καθώς στην ευρύτερη περιοχή καλλιεργούνται τεράστιες ποσότητες λαχανικών, φρούτων αλλά και φυτών τα οποία διακοσμούν τα διαμερίσματα και τους κήπους μας, καθώς εκεί έχουν την βάση τους δεκάδες Φυτώρια της Θεσσαλονίκης.

Η περιοχή αρχικά καλυπτόταν από την θάλασσα και η γέννηση της λίμνης Βόλβης προήρθε τεκτονικά. Η σημερινή γεωμορφολογία του χώρου διαμορφώθηκε πριν από 1.800.000 έτη (κατώτερο Πλειστόκαινο), όταν ρήγματα στην προ-μυγδονική λεκάνη προκάλεσαν τη βύθισή της. Κατ’ αυτό τον τρόπο διακόπηκε η επικοινωνία της με τη θάλασσα και δημιουργήθηκε μια μεγάλη λίμνη, η λίμνη της Μυγδονίας. Οι τεκτονικές διεργασίες συνεχίστηκαν διοχετεύοντας πολλά από τα νερά της στον Στρυμονικό κόλπο. Όσα από αυτά έμειναν, περιορίσθηκαν στα βαθύτερα σημεία της λεκάνης σχηματίζοντας τις δύο μικρότερες λίμνες, την Κορώνεια και την Βόλβη.

Αποτέλεσμα του γεωτεκτονικού αυτού ρήγματος είναι η λίμνη να διαθέτει στο εσωτερικό της πάρα πολλές θερμές πηγές, εκ των οποίων μία μεγάλη ακριβώς στη νότια όχθη της, και στο σημείο που σήμερα λειτουργούν τα θειούχα θερμά Λουτρά της Νέας Απολλωνίας. Ένεκα των πηγών αυτών η στάθμη της δεν πέφτει ποτέ (υπερχείληση του Ρηχείου ποταμού), κάποιες φορές μάλιστα, με πολλές βροχές ή πολλά χιόνια, η στάθμη της ανεβαίνει επικίνδυνα, όπως τον χειμώνα του 2015, που η άνοδός της ξεπέρασε τα 2 μέτρα.

Λόγω και πάλι αυτής της γεωτεκτονικής μορφής της, η λίμνη είναι γενέτειρα σεισμών μικρών και μεγάλων, με αποτέλεσμα την εκδήλωση καθημερινών μικροσεισμών που δεν γίνοται αισθητοί από τον άνθρωπο. Αυτός, ίσως, είναι και ο λόγος που η προηγούμενη ονομασία της ήταν Μπεσίκ (από τό τουρκικό beşik, που σημαίνει λίκνο, παιδική κούνια). Το 1978 εκδηλώθηκε με επίκεντρο τη λίμνη ισχυρός σεισμός 6,5 ρίχτερ, ο οποίος δοκίμασε σκληρά τη Θεσσαλονίκη.

Σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση, η Βόλβη ήταν Νύμφη, κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος, που ζούσε στα νερά της λίμνης, την οποία και προστάτευε. Σύμφωνα με τον Αθήναιο, απέκτησε με τον Ηρακλή έναν γιό, τον Όλυνθο. Από αυτήν την Νύμφη πήρε το όνομά της η λίμνη Βόλβη , η οποία αναφέρεται από το Στράβωνα. Ο Ξενοφών την αναφέρει με το όνομα Βολυκή. Ο Αισχύλος στην τραγωδία Πέρσαι αναφέρει τη λίμνη Βόλβη στην περιγραφή της πορείας που ακολούθησαν οι ηττημένοι Πέρσες: « ἔς τε Μακεδόνων χώραν ἀφικόμεσθ᾽, ἐπ᾽ Ἀξιοῦ πόρον, Βόλβης θ᾽ ἕλειον δόνακα, Πάγγαιόν τ᾽ ὄρος » («φτάσαμε στη Μακεδονία, στον Αξιό, και στους βάλτους και τις καλαμιές της Βόλβης και στο Παγγαίο όρος»).

Η λίμνη Βόλβη διαθέτει πλούσια ιχθυοπανίδα, που περιλαμβάνει 24 είδη ψαριών, ανάμεσά τους το ψάρι λιπαριά (Alosa macedonica) που είναι ενδημικό της λίμνης και δεν συναντάται σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Επίσης, ιδιαίτερα σπάνια είναι τα ψάρια γελάρτζα (Alburnus volviticus) και λακόψαρο ή τυλινάρι. Ο βασιλιάς της όμως είναι το γριβάδι (Cyprinus carpio), και ακολουθούν το περκί (Perca fluviatilis), το τσιρώνι (Rutilus rutilus), η λεστιά (Abramis brama), η κοκκινοφτέρα (Scardinius erythrophthalmus), η τούρνα (Esox lucius), η πεταλούδα (Carassius gibelio), το χέλι (Anguilla anguilla), η μαλαμίδα (Vimba melanops), η βιργιάνα (Barbus strumicae) κ.ά. Επίσης, παλαιότερα υπήρχε και ο γουλιανός (Silurus glanis), που η παρουσία του σήμερα όμως, έχει γίνει σπάνια ή έχει εξαφανιστεί, εξαιτίας της εισαγωγής του ανταγωνιστικού του είδους, που είναι το γλανίδι (Silurus aristotelis). Τέλος, όσον αφορά κάποια είδη ψαριών χωρίς εμπορική σημασία, υπάρχουν η μουρμουρίτσα (Rhodeus amarus), η θρακοβελονίτσα (Cobitis strumicae), ο ποντογωβιός (Knipowitschia caucasica), η ποταμοσαλιάρα (Salaria fluviatilis) και το κουνουπόψαρο (Gambusia holbrooki). Στην περιοχή υπάρχουν 245 είδη πτηνών μεταξύ αυτών και πολλά αποδημητικά. Η λίμνη Βόλβη αποτελεί σημαντικό τόπο αναπαραγωγής για το σταχτοτσικνιά (Ardea cinerea). Στους δύο υπεραιωνόβιους πλάτανους κοντά στο χωριό Σχολάρι (ανάμεσα στις δυο λίμνες) φιλοξενούνται περίπου 200 φωλιές σταχτοτσικνιάδων. Επίσης, μικρός αριθμός από σταχτοτσικνιάδες και λευκοτσικνιάδες (Egretta garzetta) φωλιάζει στο μοναδικής οικολογικής αξίας, παραλίμνιο υγρόφιλο δάσος της Απολλωνίας, στη νότια πλευρά της λίμνης, μαζί με πολλά ζευγάρια λευκοπελαργών (Ciconia ciconia), συνθέτοντας μια σπάνια κοινωνία. Η λίμνη Βόλβη είναι ένας από τους 11 ελληνικούς υγροτόπους που προστατεύονται από τη Συνθήκη Ραμσάρ. Η περιοχή είναι προστατευόμενη τοποθεσία του δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR1220009.

*Με πληροφορίες από Βικιπέδια

*Η αποτύπωση της λίμνης Βόλβη έγινε από το Μάριο Δαδούδη στη διάρκεια πολλών επισκέψεων σε διάφορες εποχές  του χρόνου και στη διάρκεια πολλών χρόνων.