Εικόνες: Στο Χάσκοβο, ένα μικρό σταυροδρόμι πολιτισμών των Βαλκανίων

Λέξεις / Εικόνες: Ζήσης Φυλλαρίδης

Ένας από τους όχι και τόσο γνωστούς προορισμούς της γειτονικής Βουλγαρίας είναι το Χάσκοβο.

Η παμπάλαια αυτή πόλη βρίσκεται εκεί όπου οι παρυφές της ανατολικής Ροδόπης συναντούν την θρακική κοιλάδα, σε μια τοποθεσία με φυσική οχύρωση από βουνά και λόφους, όχι πολύ μακριά από τον ποταμό Έβρο.

Κατά το παρελθόν αν και δεν γνώρισε αρκετά μεγάλη πνευματική και οικονομική άνθηση όπως άλλες γειτονικές πόλεις (Φιλιππούπολη, Αδριανούπολη), ωστόσο μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα υπήρξε μια υποτυπώδης δραστηριότητα σε οικονομικό και πνευματικό επίπεδο, και υπήρξε μέχρι έναν βαθμό μια πολυπολιτισμική πόλη, αποτελούμενη από Βούλγαρους, Τούρκους, Έλληνες, Αρμένιους, και Εβραίους.

Σήμερα το Χάσκοβο είναι γνωστό για ένα ιδιαίτερο μνημείο του που έχει γίνει πλέον σήματα κατατεθέν για την πόλη, και δεν είναι άλλο από το άγαλμα της Παναγιάς, το οποίο έχει ως βάση του μια ομώνυμη εκκλησία.

Το άγαλμα έχει ύψος 14 μέτρων και το 2004 συμπεριλήφθη στο βιβλίο του ρεκόρ Γκίνες ως το μεγαλύτερο άγαλμα της Παναγίας στον κόσμο.

Το Χάσκοβο κτίστηκε στην τοποθεσία παλαιότερου Θρακικού οικισμού που ονομαζόταν Μάρσα, όνομα που κράτησε μέχρι και το 1782. Αργότερα μετονομάστηκε σε «Χάσκιοϊ» το οποίο στα τούρκικα σημαίνει κατά κάποιο τρόπο «κεφαλοχώρι», καθώς «χας» στα τούρκικα σημαίνει «καθαρό» και «βασιλικό». Το 1878 όταν περιήλθε από την Οθωμανική αυτοκρατορία στην Βουλγαρία μετονομάστηκε σε Χάσκοβο.

Σήμερα εδώ μπορεί να αντικρίσει κανείς στοιχεία από όλους σχεδόν τους πολιτισμούς που πέρασαν ανά τους αιώνες.

Στην κεντρική πλατεία της πόλης δεσπόζει το αντίγραφο ενός μεγαλιθικού συμπλέγματος που βρέθηκε στην περιοχή και που ανάγεται στους αρχαίους Θράκες που ζούσαν στην περιοχή.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παλαιά αγορά η οποία κτίστηκε στα μέσα του 19ού αιώνα για να στεγάσει τεχνίτες και εργαστήρια διαφόρων επαγγελμάτων της εποχής.

Εκεί βρίσκεται και το περίφημο «Τσαρσί Τζαμί», δηλαδή «Το τέμενος της αγοράς» που κτίστηκε το 1790, και ουσιαστικά γύρω από αυτό κτίστηκε και η παλαιά αγορά.

Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται και το Εσκί Τζαμί, που σημαίνει «Παλαιό τέμενος» και αποτελεί ένα από τα παλαιότερα τεμένη των Βαλκανίων καθώς κτίστηκε το 1394. Το τέμενος αυτό είναι γνωστό σε όλη τη Βουλγαρία για τον ιδιαίτερο Μιναρέ του που «γέρνει», καθώς κτίστηκε κατά αυτό τον τρόπο, χωρίς στην πραγματικότητα να γέρνει λόγω κάποιου δομικού προβλήματος.

Στο Χάσκοβο υπάρχουν και ορισμένες εκκλησίες που συνέδεσαν την ιστορία τους με την πόλη, οι οποίες έχουν αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία. Η παλαιότερη εκκλησία είναι αυτή της Κοίμησης της Θεοτόκου που κτίστηκε το 1837 στην άκρη του ποταμού «Χάσκοφσκα ρεκά» (ο ποταμός του Χάσκοβο) που διασχίζει την πόλη.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εκκλησία των Αγίων Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ που κτίστηκε το 1861 από την ελληνική κοινότητα της πόλης, και είναι ακόμη και σήμερα γνωστή ως «Η Ελληνική εκκλησία», ή «η εκκλησία των πλουσίων», πιθανών γιατί σε αυτήν εκκλησιάζονταν Έλληνες έμποροι που δραστηριοποιούνταν στην πόλη. Στο Χάσκοβο υπάρχει επίσης και η Αρμένικη εκκλησία του Αγίου Στεφάνου (Σουρπ Στεπάνος) που κτίστηκε το 1925. Πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρχε και Εβραϊκή συναγωγή, καθώς η εδώ διαμένουσα Εβραϊκή κοινότητα είχε φτάσει να αριθμεί περί τα 600 άτομα.

Όπως σε αρκετές πόλεις του πρώην ανατολικού μπλοκ έτσι και στο Χάσκοβο έχει αλλάξει σε αρκετά μεγάλο βαθμό η όψη της πόλης σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές, καθώς τις δεκαετίες του 60’ και του 70’ εδώ κτίστηκαν εκατοντάδες μπλοκ Σοβιετικού τύπου για να καλύψουν τις στεγαστικές ανάγκες της πόλης που υπήρχαν κατά περιόδους.

Παρ’ όλα αυτά σήμερα έχει διασωθεί μια σειρά οικιών που θυμίζουν τις διάφορες εμπορικές και αρχιτεκτονικές «αναγεννήσεις» που γνώρισε η πόλη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το θέατρο «Ιβάν Ντίμωφ» που κτίστηκε 1921, όπως επίσης και το κτήριο που σήμερα στεγάζει την Δημοτική Πινακοθήκη «Ατανάς Σαρένκωφ» που επίσης ανάγεται στην ίδια εποχή και παρουσιάζει χαρακτηριστικά εκλεκτικισμού.

Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει και η οικία Πασκάλ Χατζηράϊτσεφ που ανάγεται στα μέσα του 19ου αιώνα και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, αλλά και η οικία Σισμάνωφ, που επίσης κτίστηκε την ίδια εποχή.