Οι μέρες που ο τραχανάς γεννιέται στη Χαλκιδική

Λέξεις – Εικόνες: Ιωάννα Κακούρη

Υπάρχουν λογής λογής γεύσεις. Γεύσεις οικείες κι ασφαλείς, μοντέρνες γεύσεις κι αταίριαστες στο μάτι, που δένουν ύστερα σαν έκπληξη στο στόμα, γεύσεις κοντινές όσο μια ξένη ήπειρος και μακρινές όσο η κουζίνα της μαμάς μας. Μέσα στις τόσες γεύσεις είναι κι εκείνες που γρατζουνάν παραπονιάρικα την πόρτα της μνήμης μας, σαν πιστά σκυλιά – φύλακες που ζητάνε να τους ανοίξουμε. Μία απ’ αυτές τις γεύσεις είναι στα σίγουρα αυτή του τραχανά.

Οι μέρες που φτιάχνεται ο παραδοσιακός, χειροποίητος τραχανάς με βρήκαν φέτος στον Πολύγυρο Χαλκιδικής και μάλιστα σ’ ένα από τα ελάχιστα πλέον σπίτια που χρησιμοποιεί ακόμη –σε πείσμα της λήθης- τα πατροπαράδοτα καζάνια για το βράσιμό του.

Δύο οικογένειες που μαζεύονται σε μια αυλή και γεμίζουν τη γειτονιά ζωή, μυρωδιές και αναμνήσεις. Τα ξύλα ανάβουν, το γάλα μπαίνει στη φωτιά κι ο καθένας μας ταξιδεύει στα δικά του «παλιά».

Οι μεγαλύτεροι θυμούνται τους ακόμη μεγαλύτερους, όταν η παρασκευή του τραχανά αποτελούσε αναγκαία αλλά και φθηνή λύση στο πρόβλημα της διατροφής τους. Εγώ, πήγα πίσω στα χρόνια του δημοτικού και στο χωριό της μητέρας μου, όπου η φύλαξη του τραχανά, όσο αυτός στέγνωνε, ήταν η πρώτη σοβαρή ευθύνη που μου ανατέθηκε ως τότε, καθώς και το πρώτο μου «μεροκάματο». Είδα και πάλι τη γιαγιά μου ν’ ανακατεύει για μέρες αργότερα τον τραχανά πάνω σε σεντόνια, ακριβώς όπως και τώρα, εδώ, μια άλλη γιαγιά φροντίζει γι’ αυτό.

Το ανακάτεμα του τραχανά στο καζάνι θέλει ιδιαίτερη δύναμη, όπως και όλες οι μνήμες για να κρατηθούν ζωντανές και άθικτες μέσα μας. Ο δε φρέσκος τραχανάς, που βγήκε ζεματιστός απ’ το καζάνι κι όλοι τον φάγαμε με φοβερή λαιμαργία, ήταν η πρώτη ανταμοιβή μας για τον όχι και μικρό αυτόν κόπο.

Οι μέρες αυτές έχουν ήδη πιάσει θέση στη γαλαρία των αναμνήσεών μας, με τις αποσκευές μας ασήκωτες απ’ τα πολλά βαζάκια με τραχανά, που περιμένουν τα πρώτα κρύα και τις μαγειρικές μας εμπνεύσεις.