Ένα “Μικρό Χωριό” με μακρά ιστορία που στιγματίστηκε για πάντα από το νούμερο 13

Λέξεις- Βίντεο: Μαρίνος Χαραλαμπόπουλος

Ακριβώς απέναντι από το Μεγάλο Χωριό της Ευρυτανίας, στις πλαγιές του όρους Χελιδόνα, ανάμεσα σε ένα πυκνό δάσος από έλατα, βρίσκεται σκαρφαλωμένο το Μικρό Χωριό, το οποίο απαριθμεί μονάχα 20 κατοίκους. Πρόκειται για ένα χωριό με πολύ πλούσια ιστορία, μιας και πρωτοστάτησε στα σπουδαιότερα γεγονότα της Ελληνικής ιστορίας.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, το Μικρό Χωριό κατατάσσονταν στα «Πολιτοχώρια», στα χωριά δηλαδή που πολλοί από τους κατοίκους του ξενιτεύονταν στην Κωνσταντινούπολη για να «καζαντίσουν». Αρκετοί λοιπόν Μικροχωρίτες, αφού δούλεψαν στην Κωνσταντινούπολη και έφτιαξαν περιουσίες, γύρισαν στον τόπο τους χτίζοντας πανέμορφα πετρόχτιστα οικήματα με αυλές, καμάρες, ανώγια και κατώγια. Δυστυχώς τα περισσότερα από αυτά βρίσκονταν στο τμήμα του χωριού που έγινε η κατολίσθηση το 1963.

Κατά την Ελληνική Επανάσταση πολλοί Μικροχωρίτες πήραν μέρος στη μάχη του Κεφαλόβρυσου (1823) υπό τον Μάρκο Μπότσαρη, όπου σύμφωνα με την παράδοση ο σπουδαίος οπλαρχηγός τραυματίστηκε θανάσιμα και άφησε την τελευταία του πνοή στην “Βρωμόβρυση” που βρίσκεται στο δρόμο προς τον ΄Άγιο Σώστη.

Αργότερα, τόσο στους Βαλκανικούς όσο και στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλοί ήταν οι Μικροχωρίτες που έλαβαν μέρος, γράφοντας μάλιστα ημερολόγια που σώζονται ακόμα και στις μέρες μας στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο του χωριού.

Όμως το χωριό, κατά τη διάρκεια της κατοχής, βρέθηκε στο επίκεντρο της Εθνικής Αντίστασης μα το πλήρωσε ακριβά. Στις 18 Δεκεμβρίου του 1942, διεξήχθη στην περιοχή η γνωστή ¨Μάχη του Μικρού Χωριού” μεταξύ δύναμης του ΕΛΑΣ και ιταλικού συντάγματος, στην οποία οι αντάρτες προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στους Ιταλούς. Ως αντίποινα οι Ιταλοί έκαψαν πολλά από τα σπίτια του Μικρού Χωριού και εκτέλεσαν 13 ομήρους, ενώ έκαψαν ζωντανούς δύο ακόμα ανθρώπους, τον ιερέα Δημ. Βαστάκη και τον ενωμοτάρχη Χαρ. Κατσίμπα.

Τον επόμενο χρόνο, οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών αναγκάζουν την μεταφορά του Τυπογραφείου της Αντίστασης από το Καρπενήσι στο κοντινό χωριό Γαύρος και εν συνεχεία σε ένα ισόγειο μαγαζί στο Μικρό Χωριό, όπου τυπώθηκαν πολλά έντυπα και οι εφημερίδες «Ρούμελη», «Ρουμελιώτισσα», ενώ γινόταν και η ανατύπωση του «Ριζοσπάστη». Όμως, με τη νέα επιδρομή των Γερμανών τον Αύγουστο του 1944, οι οποίοι έκαψαν όσα σπίτια του χωριού είχαν απομείνει όρθια ανάμεσά τους και το ισόγειο μαγαζί, η μεταφορά του Τυπογραφείου στο Κρίκελλο είναι γεγονός. Μέσα στα επόμενα χρόνια το χωριό ερημώνει μα με τη νέα δεκαετία ξαναγεννιέται μέσα από τις στάχτες του. Το τελικό του χτύπημα όμως έρχεται το 1963…

«Έβρεχε 13 ημέρες συνέχεια. Ήταν Κυριακή 13 Ιανουαρίου 1963, 9.13 το πρωί όταν έγινε η κατολίσθηση. Σκοτώθηκαν 13 άτομα», θυμάται ο 6χρονος τότε αφηγητής μας και μας βάζει με τα λόγια του σε μια ιστορία που πολλοί αγνοούν, μα πολλοί θυμούνται και δακρύζουν… Εκείνη την ημέρα χάθηκε δυστυχώς το μεγαλύτερο μέρος του χωριού καθώς ένα μεγάλο κομμάτι από το βουνό Κρι καταπλάκωσε τα σπίτια του. Κοιτώντας κανείς από μακριά το μεγάλο αποκολλημένο τμήμα του βουνού, εάν γνωρίζει…αναπόφευκτα θυμάται το τραγικό αυτό συμβάν και οι μνήμες έρχονται απρόσκλητες, μα εάν δεν γνωρίζει… απλά το προσπερνά σαν να μην συνέβη ποτέ…

Το “Μικρό Χωριό” είναι ένα χωριό με μακρά πορεία και πολύ σπουδαίους κατοίκους, του οποίου το νούμερο 13 στιγμάτισε για πάντα την ιστορία του…