Ο Εθνικός Κήπος τη Νύχτα: Ο Στράτος Καλαφάτης φωτογράφισε ένα θαύμα!
Οι εικόνες του μοναδικού φωτογράφου κυκλοφορούν σε ένα βιβλίο αφιερωμένο στον Εθνικό Κήπο της Αθήνας.
«Τόσο θαυμάσια θέα, τόση ποικιλία φυτών, απ’ όλα τα σημεία της γης μου στέλνουν φυτά. Από την Κίνα, τις Ινδίες, τη Συρία, την Αφρική, την Αγγλία».
Από επιστολή της βασίλισσας Αμαλίας, 8 Ιουνίου 1850
Ο πρώτος οργανωμένος χώρος διακοσμητικού πρασίνου της Νεότερης Ελλάδας, επίσημα χαρακτηρισμένος ως ιστορικός τόπος. Ένα «μάτι του κυκλώνα» στο κέντρο της Αθήνας, ανάμεσα στις συνοικίες του Κολωνακίου και του Παγκρατίου: ο Εθνικός Κήπος.
Ο Στράτος Καλαφάτης φωτογράφισε μοναδικά το ιστορικό μέρος της πρωτεύουσας κατά τις νυχτερινές ώρες και οι εντυπωσιακές εικόνες του κοσμούν το βιβλίο «Εθνικός Κήπος Περίπατος Μαθητείας – 20+1 Στάσεις» του Θοδωρή Γκόνη και της Ελένης Στρούλια (Εκδόσεις Άγρα, 2019).
«Αυτό το σημείο νηνεμίας που τριγυρίζεται από τη μνήμη, την ιστορία, την ένταση της πόλης και των ανθρώπων της. Εκεί όπου η ζωή ησυχάζει, χωρίς να ησυχάζει ποτέ», διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που επιχειρεί να μιλήσει για ένα κομμάτι της Ιστορίας μέσα από τα κείμενα και τα ντοκουμέντα των μόνιμων κατοίκων του, των ποιητών, των πολιτικών, των βοτανολόγων και μηχανικών που τον διαμόρφωσαν. «Ένας τουριστικός οδηγός συνάντησης των μεν με τους δε», αυτοσυστήνεται.
Διαβάζουμε επίσης στο οπισθόφυλλο:
«Γύρω απ’ τα σιντριβάνια, τις τουαλέτες, τα μονοπάτια και τους θάμνους, ποιητές και περιπατητές, κατατρεγμένοι και ερωτευμένοι, φυγαδευμένοι βουλευτές, τουρίστες, άστεγοι, αθλούμενοι, παιδιά, κρυφές ματιές και συναλλαγές. Εθνικός, Κρατικός / Δημόσιος, Βασιλικός, ο Κήπος βαφτίζεται ανάλογα με το πολίτευμα της χώρας. Τώρα ανοιχτός για όλους από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου. Άλλοτε η είσοδος στο κοινό δεν επιτρεπόταν παρά ελάχιστες μέρες το χρόνο όταν έλειπαν οι βασιλείς από τ’ ανάκτορα. Μέσα στους μαιάνδρους του Κήπου χαθήκαμε, βγήκαμε αλλού, καταλάβαμε γρήγορα πως δεν είναι η σκιά των δέντρων που μας σκιάζει αλλά η σκιά της Βουλής, και πως η γειτνίαση του Κήπου και της Βουλής είναι μοιραία, ο Κήπος ζει την κοινή μοίρα, τις περιπέτειες της εθνικής και πολιτικής μας ζωής».
«Περπατώντας κανείς με σκοπό ή ασκόπως, συναντά τις προτομές του Διονυσίου Σολωμού, του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, του Ζαν Μορεάς, αλλά και του Ιωάννη Καποδίστρια, του Ελβετού τραπεζίτη Ιωάννη Εϋνάρδου και του συνθέτη του ολυμπιακού ύμνου Σπυρίδωνα Φιλίσκου Σαμάρα».
«Άλλες μορφές, αόρατες, αλλά επίμονα παρούσες, η απαρηγόρητη βασίλισσα Αμαλία, ο Όθων, οι βασιλικές οικογένειες, ο Βαυαρός γεωπόνος Φρειδερίκος Σμιτ, ο κηποτεχνίτης Φρανσουά Λουί Μπαρώ, που έφεραν απ’ όλο τον κόσμο τα πεντακόσια είδη φυτών με τα διπλά και τρίδιπλα ονόματά τους».
Η ιστορία του Κήπου
Στην αρχαιότητα κομμάτι του κτήματος ήταν ο ιδιωτικός κήπος του φιλόσοφου και βοτανολόγου Θεόφραστου ενός των διαδόχων του Αριστοτέλη. Ο κήπος ήταν ένα δώρο από το Δημήτριο το Φαληρέα στο δάσκαλό του. Υπήρχε επίσης ένα ιερό και μια βιβλιοθήκη.
Ο βασιλικός κήπος οριοθετήθηκε το 1836 από τον Φρίντριχ φον Γκέρτνερ, τον αρχιτέκτονα των ανακτόρων, σε μια έκταση 500 περίπου στρεμμάτων. Επειδή η έκταση αυτή απέκλειε τον δρόμο Αθήνας-Αμαρουσίου-Κηφισιάς, το σχέδιο αυτό αναθεωρήθηκε το 1839 από τον Χοχ (Hoch), διευθύνοντα μηχανικό τής οικοδομής των ανακτόρων.
Ο κήπος των 155 στρεμμάτων ήταν προγραμματισμένος με εντολή της βασίλισσας ως επιστημονικός και βοτανικός κήπος καθώς και ως ιδιωτικός. Το 1839 φυτεύτηκαν 15000 καλλωπιστικά φυτά που μεταφέρθηκαν από τη Γένοβα, καθώς επίσης και με αυτοφυή είδη, που μεταφέρθηκαν από το Σούνιο και την Εύβοια.
Το ενδιαφέρον της Βασίλισσας Αμαλίας για τον Κήπο ήταν τέτοιο που λέγεται ότι περνούσε τουλάχιστον τρεις ώρες την ημέρα ασχολούμενη προσωπικά με την φροντίδα του. Στην οικογένεια της Αμαλίας, η δημιουργία και η συντήρηση πάρκων και κήπων αποτελούσε παράδοση. Δεν εκπλήσσει λοιπόν, που και εκείνη θέλησε να κοσμήσει την Αθήνα με ένα μεγάλο κήπο. Το 1842 μάλιστα φύτεψε η ίδια τις Ουασινγκτόνιες που υπάρχουν μέχρι σήμερα στην είσοδο της λεωφόρου Βασιλίσσης Αμαλίας. Η Βασίλισσα Αμαλία αργότερα στράφηκε στη γεωργική πολιτική και δεν συμμετείχε πλέον στη φροντίδα του κήπου.
Φυτευτικές εργασίες οργάνωσε και επέβλεψε ο Γάλλος κηποτέχνης Φρανσουά Λουί Μπαρώ, ο οποίος ανέλαβε τη διεύθυνση του κήπου από το 1845 έως το 1854 και ο γεωπόνος Φρειδερίκος Σμιτ (Friedrich Schmidt). Ο κήπος επεκτάθηκε από των Γερμανο-ελληνικό βοτανολόγο Καρλ Νίκολαους Φράας. Κατά τη διάρκεια των εργασιών, βρέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα, συμπεριλαμβανομένου ενός ρωμαϊκού ψηφιδωτού και ενός αρχαίου υδραγωγείου που χρησιμοποιήθηκε για τον κήπο. Η Βασίλισσα Αμαλία της Ελλάδας αργότερα στράφηκε στη γεωργική πολιτική και δεν συμμετείχε καν στη φροντίδα του κήπου. Διευθυντής του κήπου ήταν ο Theodor von Held και ο διάδοχός του Σπυρίδων Μηλιαράκης.
Ο κήπος μετονομάστηκε σε Εθνικό Κήπο το 1927 κατά την περίοδο της αβασίλευτης δημοκρατίας. Είναι ανοιχτός για το κοινό από την Ανατολή μέχρι τη Δύση του Ηλίου.
*ΘΟΔΩΡΗΣ ΓΚΟΝΗΣ – ΕΛΕΝΗ ΣΤΡΟΥΛΙΑ |ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ – 20+1 ΣΤΑΣΕΙΣ | ΜΕ ΝΥΧΤΕΡΙΝΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΚΑΛΑΦΑΤΗ | Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Οκτώβριος 2019, Αριθμός σελίδων: 144 | ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ, στο βάθος διακρίνεται η προτομή του Σπυρίδωνα Σαμάρα.
