Οι εαρινές γιορτές των Καλάς-Ένα ταξίδι στο δύσκολο Πακιστάν

Λέξεις- Εικόνες: Πάνος Τεζαψίδης

Τον περασμένο Μάιο πραγματοποιήθηκε μια αποστολή από τον Κανόνα (www.kanon.gr) στα μακρινά βουνά του Karakorum και στον Ινδοκαύκασο για να παρακολουθήσουμε τις εαρινές γιορτές των Καλάς, μιας απομονωμένης φυλής παγανιστών που έχουν επιβιώσει εδώ και χιλιετίες σε κάποιες κοιλάδες μέσα σε ένα εχθρικό περιβάλλον.

Οι σημερινοί Καλάς είναι οι ελάχιστοι εναπομείναντες από την τελευταία σφαγή του 1895 και ζουν όλοι μέσα στα φαράγγια του Ινδοκαύκασου που βρίσκεται στο βόρειο Πακιστάν στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Σε κάθε φαράγγι υπάρχει και ομώνυμη κώμη με τους οικισμούς της. Το 1895 λοιπόν, ο εμίρης της Καμπούλ, Αμπντούλ Ραχμάν αποφάσισε να τους εξαφανίσει οριστικά. Με είκοσι χιλιάδες στρατό εισέβαλε στο Καφιριστάν (Γη των Απίστων – μια και δεν ήταν Μουσουλμάνοι) και όσοι επέζησαν της σφαγής, εξισλαμίσθηκαν και τότε η χώρα τους από Καφιριστάν μετονομάστηκε σε Νουριστάν (Χώρα του Φωτός). Ωστόσο ένας μικρός αριθμός Καλάς αναζήτησε σωτηρία στις βουνοκορφές και τα φαράγγια του Ινδοκαύκασου (Παραπάνισος των αρχαίων).

Οι Καλάς είναι γεωργοί, κτηνοτρόφοι και αμπελουργοί, ενώ πίνουν κρασί ελεύθερα, σε πείσμα της Μουσουλμανικής θρησκείας που το απαγορεύει και γλεντούν μέχρι πρωΐας με ρυθμούς διονυσιακούς.

Στην πραγματικότητα, το ερώτημα αν οι Καφίρ Καλάς είναι απόγονοι Ελλήνων, ή κατάγονται από εξελληνισμένους Ασιάτες ιστορικά δεν έχει απαντηθεί ακόμα. Σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα δεν βρέθηκε στο γενετικό υλικό τους ενδείξεις που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο.

Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Γενετικής Wellcome Trust Sanger του Κέμπριτζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό γενετικής «American Journal of Human Genetics», ανέλυσαν δείγματα από άτομα της φυλής των Καλάς, ενώ προχώρησαν και στην πλήρη ανάλυση του γονιδιώματος ενός ατόμου.

Η νέα γενετική έρευνα υποστηρίζει ότι οι Καλάς ζουν ουσιαστικά απομονωμένοι εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια, αφότου αποκόπηκαν από έναν κοινό πρόγονο στην Ευρασία.

Παρ’όλα αυτά οι ίδιοι Καλάς υποστηρίζουν ότι έχουν σχέση με τους αρχαίους Μακεδόνες και η προφορική τους παράδοση περιλαμβάνει αρκετά στοιχεία που ίσως να επιβεβαιώνουν αυτή τη θεωρία. Άλλωστε δεν είναι απαραίτητο ν είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων. Ο Αλέξανδρος στρατολογούσε άνδρες από διάφορα μέρη της τεράστιας Ασιατικής αυτοκρατορίας του και η επιμειξία με τις ντόπιες γυναίκες σίγουρα είχε αποτελέσματα. Να πούμε επίσης, ότι θρησκεία των Καλάς έχει κάποια στοιχεία, που θα μπορούσαν να είναι στοιχεία σύγκρισης με την αρχαιοελληνική θρησκεία. Ο Δημιουργός-πατέρας θεός είναι ο Di Zau (που κάποιοι τον ερμηνεύουν ως Δίας Ζεύς), η Τζάστακ (Εστία), ο Μπαλομάιν (Απόλλωνας) ο Σάγυρκο (Σάτυρος), η Φροτάιτ (Αφροδίτη). Σε παρένθεση η πιθανή αντιστοιχία με τις αρχαιοελληνικές θεότητες. Βέβαια, όλα αυτά είναι εικασίες και δεν έχουν αποδειχτεί ακόμα, γιατί χρειάζεται μελέτη και πολυετής έρευνα από εξειδικευμένους επιστήμονες.

Κατά τη διάρκεια της αποστολής, επισκεφθήκαμε ναούς και ιερά όπου τελούνται αρχαίες τελετές, χοροί, θυσίες σε βωμούς, και που στη προκειμένη περίπτωση των εαρινών γιορτών μπορέσαμε να παρακολουθήσουμε και τα τεκτενόμενα. Αποκορύφωμα ήταν οι ομαδικοί χοροί που πραγματικά είναι ένα χάρμα οφθαλμών. Οι γυναίκες, ντυμένες με τις πολύχρωμες φορεσιές τους χορεύουν ομαδικά αγκαλιασμένες ενώ οι νεαροί άνδρες τους κάνουν χορευτικές “επιθέσεις” λέγοντας πικάντικα αστεία, κάτι που σοκάρει τους συντηρητικούς Μουσουλμάνους, που έρχονται μέχρι εδώ για να παρακολουθήσουν τις γιορτές.

Οι διαδρομές που ακολούθησε η ομάδα για να φτάσει μέχρι τις κοιλάδες των Καλάς, ήταν σχετικά οι πιο ασφαλείς, αλλά πάντα υπήρχε η περίπτωση επίθεσης από τους Ταλιμπάν οι οποίοι ταλαιπωρούν ακόμη τις αγροτικές περιοχές του βόρειου Πακιστάν. Μάλιστα όταν έγινε στάση στο Abbotabad, κλειστήκαμε σε ένα εστιατόριο και ο στρατός δεν μας άφησε να βγούμε έξω, γιατί εκεί ήταν που οι Αμερικανοί είχαν εντοπίσει και σκοτώσει τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, που κρυβόταν για χρόνια στο συγκεκριμένο μέρος. Σε γενικές γραμμές ο κόσμος αν και φιλικός κρατούσε μια απόσταση, ενώ σε περιοχές με έντονη την παρουσία των Ταλιμπάν, υπήρχε και μια εχθρότητα απέναντι στους άπιστους και “ακάθαρτους” ξένους. Είναι λοιπόν φυσικό να έχουμε πάντα αστυνομική ή στρατιωτική προστασία, που είχε γίνει η σκιά μας, όπου και αν πηγαίναμε. Αυτό βέβαια που κάνει εντύπωση είναι η πλήρης άγνοια των ντόπιων για τον δυτικό πολιτισμό. Αν εξαιρέσει κάποιος την κινητή τηλεφωνία που είναι παντού παρούσα, οι βορειοπακιστανοί ζουν σε έναν άλλο αιώνα. Πουθενά δεν είδαμε δυτικού τύπου ενδυμασίες, ενώ υπάρχουν γενιές ολόκληρες που δεν έχουν δει δυτικούς επισκέπτες. Παντού ήμασταν οι μόνοι ξένοι και σε κάποιες περιπτώσεις οι ντόπιοι μας προσέγγιζαν για να μάθουν τι ζητάμε στα μέρη τους, ενώ σε όλες τις περιπτώσεις ήθελαν να φωτογραφηθούν μαζί μας. Και πάντα άνδρες. Οι γυναίκες φαίνονται να μην υπάρχουν καν σ’ αυτή την χώρα! Ελάχιστες και αυτές καλυμμένες συνήθως με μπούργκες.

Το ταξίδι αυτό ήταν ένα πραγματικό ταξίδι στο χρόνο, με επισκέψεις σε λαούς πανάρχαιους, με κουλτούρες που επιβίωσαν μέχρι σήμερα, γιατί πέρα από τους Καλάς συναντήσαμε και τους Πατάν, έναν ανυπότακτο και περήφανο λαό που ζει στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν και από τον οποίο οι Ταλιμπάν συχνά αντλούν έμψυχο υλικό.

Πρόκειται όμως για ένα ταξίδι δύσκολο που απευθύνεται σε έμπειρους και “καλοδουλεμένους” ταξιδιώτες, που είναι έτοιμοι να υποστούν ταλαιπωρίες, καθυστερήσεις και απρόβλεπτες ανατροπές του προγράμματος. Τέτοια απρόοπτα γεγονότα είναι η πολιτική κατάσταση, οι επιθέσεις των Ταλιμπάν και τα καιρικά φαινόμενα που μπορεί να κλείσουν τους δρόμους για μέρες Στην περιοχή του Ινδοκαύκασου τα καλά ξενοδοχεία λείπουν, και ήταν αυτονόητο ότι θα διανυκτερεύαμε σε πολύ απλές πανσιόν, ή κρατικά καταλύματα, χωρίς ανέσεις, ιδιαίτερα στις κοιλάδες των Καλάς.

Επίσης θα πρέπει να προσθέσουμε ότι επισκεφθήκαμε ευαίσθητες – και σε πολλές περιπτώσεις επικίνδυνες – περιοχές, με ορεινές φυλές πραγματικά ζωντανά μουσεία.

Οι διαδρομές από μόνες τους είναι ένα αξιοθέατο: Παλιά χωριά σκαρφαλωμένα στις απότομες πλαγιές και κοιλάδες με μοναδικά Ιμαλαϊκά τοπία με αιωνόβια κωνοφόρα, γκρεμοί και φαράγγια, πόλεις που έχουν χρόνια να δουν δυτικούς ταξιδιώτες, με δαιδαλώδη και εξωτικά παζάρια, περιοχές που θεωρούνται από τις πιο δυσπρόσιτες της Ασίας και που θεωρούνται τουριστικά “απάτητες”.

Η επόμενη αποστολή για τις θερινές Γιορτές της Συγκομιδής των Καλάς προγραμματίζεται για τις 16 Αυγούστου.

Πληροφορίες: 2310237066 & 2310274045 www.kanon.gr