Οι πόλεις μιας «άλλης» Σερβίας
Η απίστευτη ποικιλομορφία ανθρώπων, γλωσσών και ιδεών σε πόλεις όπου αναμειγνύονταν ελεύθερα η Ανατολή και η Δύση
Πέρα από το Βελιγράδι, οι επόμενες μεγαλύτερες πόλεις της Σερβίας φανερώνουν μια πλευρά της χώρας που λίγοι ταξιδιώτες προσδοκούν να δουν.
Οι ρωμαϊκές, οθωμανικές και ουγγρικές επιρροές αφθονούν σε μέρη που είναι εξίσου πιθανό να υπάρχει κάποιο φεστιβάλ μουσικής ή κρυφές παραλίες δίπλα σε ιστορικά ερείπια.
Στην Σερβία υπάρχουν πολλά για να δει κανείς, είτε εξερευνήσει την αρχαία Νις, το επιβλητικό Κραγκούγιεβατς, το Art Nouveau Subotica ή το κομψό Νόβι Σαντ, αρκεί να ξέρει που να πάει.
Νόβι Σαντ και κουλτούρα
Υπάρχουν ιστορικές πόλεις, υπάρχουν και εκείνες οι πόλεις που εξακολουθούν να γράφουν ιστορία και το Νόβι Σαντ είναι μία από αυτές. Το 2022 έγινε η πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, ένας ιδανικός τίτλος για μια πόλη με κουλτούρα, η οποία αποτελεί μεγάλο ανταγωνιστή της σερβικής κουζίνας, ενώ οι πολίτες της μιλούν έξι διαφορετικές γλώσσες, και σίγουρα έχουν πολλά να πουν.
Για τη Slađana Velendečić, επιμελήτρια στο Μουσείο της Βοϊβοντίνας, το τοπίο του μέρος είναι το παν. «Μένω στο κέντρο της πόλης», εξηγεί. «Οι γονείς μου μένουν στην είσοδο του Εθνικού Πάρκου Fruška Gora. Από το σπίτι μου μέχρι το δικό τους, μπορώ να περπατήσω μέσα στην φύση σε μόλις μία ώρα».
Και η φύση δεν σταματά εκεί. Ο ποταμός Δούναβης διασχίζει την πόλη, προσφέροντας στο κόσμο ήρεμες αποδράσεις, δίπλα στο ποτάμι.
«Έχουμε μια αποβάθρα μήκους 5 χιλιομέτρων και μια μεγάλη παραλία στην πόλη», αναφέρει η Slađana. « Υπάρχουν, ωστόσο και πιο έρημες παραλίες σε απόσταση λίγων λεπτών από το κέντρο. Μερικές φορές, κάθομαι κοντά στο νερό, κρυμμένη ανάμεσα στα δέντρα και δεν αισθάνομαι ότι βρίσκομαι σε πόλη».
Το Νόβι Σαντ είναι η πόλη του απροσδόκητου. Κοιτάζοντας τα τείχη του φρουρίου Petrovaradin, που χτίστηκε τον 18ο αιώνα στα Αψβούργα, δεν θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί πως αποτελούσε στέγη για ένα από τα μεγαλύτερα μουσικά γεγονότα στην Ευρώπη. Το EXIT Festival δέχεται 200.000 επισκέπτες ετησίως και έχει φιλοξενήσει καλλιτέχνες από τον Nick Cave μέχρι τον David Guetta.
Αλλά το φρούριο κρύβει ακόμα μια άλλη έκπληξη. Πλέον, αποτελεί το σπίτι μιας από τις σημαντικότερες «αποικίες καλλιτεχνών» στην Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, η πόλη αποφάσισε να νοικιάσει δωρεάν ατελιέ μέσα στο φρούριο. Οι καλλιτέχνες δεν χρειάζεται να πληρώνουν τίποτα πέρα από τους λογαριασμούς. Ωστόσο, πρέπει να ανοίγουν κάθε μέρα, για να είναι πάντα εκεί. Τους αρέσει να κουβεντιάζουν για την τέχνη και συχνά προσκαλούν επισκέπτες για μεσημεριανό γεύμα.
Στη συνέχεια, υπάρχει το φαγητό και το ποτό, τα οποία βρίθουν από επιλογές στην πολυσύχναστη οδό Laze Telečkog. Αυτοί, όμως, που επιθυμούν να χάνονται από τα πλήθη, πρέπει να κατευθυνθούν προς το ποτάμι. Το νησί των Ψαράδων είναι μια μικρή χερσόνησος στον Δούναβη, μόλις λίγα λεπτά με τα πόδια από το κέντρο της πόλης. Αυτές τις μέρες είναι ένα ήσυχο μέρος, μακριά από την φασαρία της πόλης, όπου μπορεί κανείς να γευτεί εξαιρετική ψαρόσουπα στις τοπικές ταβέρνες.
Πρωτοπορία στο Κραγκούγιεβατς
«Έχει ειπωθεί πολλές φορές, πως το Κραγκούγιεβατς ήταν πρωτοπόρο πάντα», δηλώνει η Ana Petrovic, μια ζωγράφος της περιοχής, της οποίας ο πατέρας, μάλιστα, ήταν κάποτε δήμαρχος της πόλης. Το Κραγκούγιεβατς ήταν η πρώτη πρωτεύουσα της παλιάς Σερβίας το 1818, είχε το πρώτο γυμνάσιο, είχε το πρώτο θέατρο. Ήταν πάντα το νούμερο ένα.
Με τα χρόνια, το Κραγκούγιεβατς εξελίχθηκε από μια εμπορική πόλη, σε μια πολιτισμένη πόλη γεμάτη τέχνη, μουσική, σε ένα επιβλητικό κέντρο. Ωστόσο, είναι μια μικρή πόλη. Δεν είναι Βελιγράδι. Δεν χρειάζεται αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις, επομένως υπάρχει ελευθερία για να την καλλιέργεια του πνεύματος. Θέατρο, σινεμά, εκθέσεις εικαστικών, συναυλίες, ένα είδος ηδονισμού.
Ταυτόχρονα, το καταρρέον εργοστάσιο όπλων του 19ου αιώνα στην πόλη, το Knezev Arsenal, δεν χρησιμεύει μόνο ως χώρος γυρισμάτων και στρατιωτικό μουσείο, αλλά είναι επίσης ο τόπος διεξαγωγής ενός από τα πιο δραματικά φεστιβάλ, το Arsenal Fest, στη Σερβία. «Είμαστε μια πολύ ροκ εν ρολ πόλη», λέει η Ana.
Το Κραγκούγιεβατς έχει πολλές κρυφές ομορφιές. Το Milošev Venac, ένα σύμπλεγμα ιστορικών κρατικών κτιρίων, είναι ιδανικό για έναν πολιτισμικό περίπατο στις όχθες του Lepenica. Το πιο εκθαμβωτικό του αξιοθέατο είναι το τουρκικού τύπου, Amidža Konak, ένα από τα τελευταία σωζόμενα μέρη του παλαιού παλατιού, το οποίο τώρα αποτελεί μέρος της συλλογής του Εθνικού Μουσείου. Είναι ένα τέλειο μέρος για να περάσετε το απόγευμα.
Ιστορία και όλη αυτή η τζαζ στη Νις
Το ίδιο εντυπωσιακό είναι το φρούριο της Νις, στο κέντρο της πόλης. Οι επάλξεις του τυλίγουν ένα καταπράσινο πάρκο, όπου οι λάτρεις της μουσικής συγκεντρώνονται τα γαλήνια βράδια του Αυγούστου για το πολυαγαπημένο Φεστιβάλ Jazz Nišville, το δεύτερο μεγαλύτερο φεστιβάλ μετά το EXIT, σε μέγεθος.
Το φρούριο, όμως, το μόνο οθωμανικό κειμήλιο στην πόλη. Το Tinker’s Alley είναι το κέντρο της ζωής στη Νις. Τον 18ο αιώνα άκμασε ως δρόμος τεχνιτών. Τώρα, έχει γεμίσει με ταβέρνες και καφετέριες.
Η Νις έχει, επίσης, και μια ήσυχη όψη, με τις παρυφές της πόλης να ξεθωριάζουν σύντομα πάνω στους καταπράσινους λόφους και τα ποτάμια της κοιλάδας Morava. Τα ιαματικά νερά της Niška banja, 10 χιλιόμετρα μακριά, περιβάλλονται από φαράγγια και είναι δημοφιλής προορισμός το καλοκαίρι. Έπειτα, υπάρχει και το Sultan Trail, για μια πεζοπορία μεγάλων αποστάσεων μεταξύ Σόφιας και Κωνσταντινούπολης που διασχίζει τη Νις. Το περπάτημα είναι ένας πολύ καλός τρόπος για χαλάρωση.
Η δημιουργία της Σουμπότιτσα
«Είμαι τυπικός πολίτης της Σουμπότιτσα», λέει χαμογελώντας, ο Μπόρις Τοτ, ξεναγός της περιοχής. «Η μητέρα μου είναι Ούγγρα. Ο πατέρας μου είναι μισός Σέρβος, μισός Κροάτης». Σίγουρα, όταν γίνονται συζητήσεις για αυτήν την πολυπολιτισμική πόλη στα ουγγρικά σύνορα, το θέμα της κληρονομίας έρχεται στην κουβέντα συχνά, καθώς είναι πολύ ορατή.
Για αιώνες, η Σουμπότιτσα ήταν μέρος της Αυστροουγγαρίας και ένας πολυσύχναστος εμπορικός κόμβος, προσελκύοντας πλούσιους ανθρώπους από όλη την αυτοκρατορία. Έφτιαξαν την πόλη στην οποία ήθελαν να ζήσουν, χτίζοντας μεγάλα σπίτια σε στυλ Secessionist και μετατρέποντας τη Σουμπότιτσα σε ένα Art Nouveau θαύμα που δεν μοιάζει με τίποτα άλλο στη Σερβία.
Υπάρχουν περίπου 120 κτίρια χτισμένα, στις αρχές του 20ου αιώνα, με αυτόν τον τρόπο. Το καλλιτεχνικό κίνημα του Art Nouveau είναι έντονο στην πόλη και απεικονίζει μοτίβα από τουλίπες και κρίνους, τα οποία προέρχονται από παραδοσιακά ουγγρικά σχέδια.
Το περπάτημα είναι ο καλύτερος τρόπος για να δείτε τις ομορφιές της Σουμπότιτσα και συγκεκριμένα τα δύο κτίρια που τραβούν όλα τα βλέμματα. Ξεκινώντας, το πρώτο είναι το Raichle Palace, το πρώην σπίτι του πιο παραγωγικού αρχιτέκτονα της πόλης, Ferenc Raichle, το οποίο αυτή τη στιγμή είναι ένα σπίτι για τη σύγχρονη γκαλερί τέχνης της πόλης.
Το δεύτερο είναι η Συναγωγή, ένα σπάνιο παράδειγμα Art Nouveau, που βρίσκεται σε ένα θρησκευτικό κτίριο. Όλα τα μωσαϊκά είναι από γυαλί Murano και τα πλακάκια από τζάμια Zsolnay. «Έχει πλέον αποκατασταθεί πλήρως», σημειώνει ο Μπόρις, «και είναι πλέον χώρος συναυλιών καθώς και χώρος για επισκέπτες».
Με τους περιπάτους είναι εφικτό να απολαύσουμε τα αρχιτεκτονικά θαύματα της πόλης, αλλά αξίζει να επισκεφτείτε και την κοντινή λίμνη Palić, συμβουλεύει ο Boris. Εδώ, ο υδάτινος πύργος που ξεφυτρώνει από τη σκαλιστή πύλη υπήρξε στις αρχές του 20ου αιώνα σπα για τα νέα μεσαία στρώματα της πόλης. Σήμερα, οι κάτοικοι περπατούν στις παραλίες και στα μονοπάτια, που τυλίγουν τα νερά σε μήκος 8 χιλιομέτρων. Είναι μια όμορφη στάση για όλους αυτούς.
ΠΗΓΗ: BBC TRAVEL
