Road Trip σε δύο καταπράσινα χωριά των Σερρών – Οι κρυμμένοι καταρράκτες, οι θρύλοι και τα μυστικά

Σήμερα παίρνουμε το αυτοκίνητο και επισκεπτόμαστε τον πάντα φιλόξενο και γεμάτο ομορφιές νομό των Σερρών.

Κάνουμε στάση σε χωριά που διακρίνονται για τους καταρράκτες, τα ερείπια πύργων, την καταπράσινη βλάστηση, τον Εζοβίτη ποταμός και τα Κερδύλια όρη.

Πρόκειται για την Ορέσκεια και τη Δάφνη.

Η Ορέσκεια βρίσκεται νοτιοδυτικά του Δήμου Βισαλτίας, στους πρόποδες των Κερδυλίων Όρεων, σε μικρή απόσταση από το χωριό Δάφνη (παλιότερα λεγόταν Δαφνίτσα).

Τα χωριά απέχουν μόλις 2–3 χιλιόμετρα μεταξύ τους. Στην πράξη, αν κινηθείς από τη Δάφνη προς τα βουνά, μετά από λίγα λεπτά φτάνεις στην Ορέσκεια.

Τα δύο χωριά έχουν παράλληλες ρίζες — και οι δύο περιοχές ήταν κατοικημένες από τα βυζαντινά χρόνια.

Η Ορέσκεια είχε ιστορικά το όνομα Άγιος Στέφανος, ενώ η Δάφνη πήρε την ονομασία της από τα πολλά δάφνινα δέντρα που υπήρχαν στην περιοχή.

Στην πράξη, πολλοί ταξιδιώτες θεωρούν την Ορέσκεια και τη Δάφνη “δίδυμους προορισμούς” — αν πας στο ένα, αξίζει να περάσεις κι από το άλλο.

Η Δάφνη έχει επίσης όμορφη φύση, ρυάκια και παραδοσιακά σπίτια, ενώ η Ορέσκεια φημίζεται περισσότερο για την πανοραμική της θέα και τα θρησκευτικά της μνημεία.

Στους καταρράκτες της Ορέσκειας

Η Ορέσκεια, χωριό στους βόρειους πρόποδες των Κερδυλίων, βρίσκεται σε μια περιοχή με πλούσια βλάστηση και άφθονα νερά. Αποτελεί έναν φυσικό παράδεισο με ιδιαίτερη ομορφιά και βυζαντινά μνημεία.

Στο καταπράσινο τοπίο ξεχωρίζει ένας μικρός καταρράκτης που σχηματίζει φυσική βάθρα, όπου οι κάτοικοι βρίσκουν δροσιά. Στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος για την ανάδειξη του πολιτισμού και της παράδοσης των οικισμών, διανοίχθηκαν μονοπάτια και δρόμοι προς τα σημεία φυσικού ενδιαφέροντος, καθώς και χώρος στάθμευσης για τους επισκέπτες.

Κοντά στην Ορέσκεια βρίσκεται το ασκητήριο της Αγίας Μαρίνας και τα ερείπια βυζαντινού πύργου· αυτά συχνά αναφέρονται σε άρθρα μαζί με τη Δάφνη, γιατί βρίσκονται στο ίδιο φυσικό τοπίο και συχνά επισκέπτονται μαζί.

Η Δάφνη με την ονομασία «Χωριό των Εζεβών»

Το χωριό Δάφνη βρίσκεται σε περιοχή με πλούσια βλάστηση και πολλά νερά, 18 χλμ. νοτιοανατολικά της Νιγρίτας και 34 χλμ. από τις Σέρρες. Βόρεια το διασχίζει ο χείμαρρος Δάφνη, που ενώνεται με τον Εζοβίτη ποταμό, γνωστό στην αρχαιότητα ως Βισάλτης.

Η περιοχή αναφέρεται ήδη πριν το 1062 με την ονομασία «Χωριό των Εζεβών» και βρισκόταν πάνω στην αρχαία Παραεγνατία οδό που συνέδεε την Αμφίπολη με το Σιδηρόκαστρο.

Σύμφωνα με αρχεία του Αγίου Όρους, υπήρχε εκεί επισκοπή Εζεβών, που ανήκε στη Μητρόπολη Σερρών και αποτελούσε τοπικό κέντρο πριν την ανάπτυξη της Νιγρίτας. Ο επίσκοπος Ιωαννίκιος (1290–1300) υπήρξε ο πρώτος κτήτορας της Μονής Προδρόμου Σερρών.

Κατά την Τουρκοκρατία, η Δάφνη ήταν ακμάζουσα ελληνική κοινότητα και είχε παραχωρηθεί, μαζί με γειτονικά χωριά, στην κυρά-Μάρω Μπράνκοβιτς, σύζυγο του Μωάμεθ Β΄ και κόρη του Σέρβου δεσπότη Γεωργίου Μπράνκοβιτς.

Η ιστορία

Η Μάρω ή Μάρα Μπράνκοβιτς,ήταν Ελληνοσερβίδα δηλαδή Δέσποινα, κόρη του δεσπότη της Σερβίας Γεωργίου Μπράνκοβιτς και της Ειρήνης κόρης του Ματθαίου Καντακουζηνού από τον Πόντο. Η Μάρα γεννήθηκε στα 1418 που υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του 15ου αιώνα δόθηκε ως γυναίκα στον Μουράτ `Β, το 1435, σε ηλικία 17 ετών. Ενέπνεε μεγάλο σεβασμό στην αυλή του Σουλτάνου και έπαιξε σημαντικό ρόλο στα θρησκευτικά πράγματα της εποχής μιας και διατήρησε τη χριστιανική της πίστη αλλά και στα πολιτικά. Διακρινόταν στις ενέργειές της για το αντιδυτικό της πνεύμα. `Ο σύζυγός της Μουράτ πέθανε το 1451. Ο ιστορικός Φραντζής αναφέρει συνοικέσιο που έγινε ανάμεσα στην Μάρω και τον τελευταίο βυζαντινό αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο που δεν ευδοκίμησε.

Ο γιός του Μουράτ, ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής, φέρθηκε στη Μάρω το ίδιο καλά όπως και ο πατέρας του. Για κάποιους λόγους που άλλοι ερευνητές αποδίδουν σε δυσμένεια λόγω της εμπλοκής της στην ενθρόνιση των πατριαρχών της εποχής και άλλοι σε επιθυμία της να αποσυρθεί από την ενεργό δράση της αυλής αποχωρεί από την Κωνσταντινούπολη και αποσύρεται στην περιοχή της νότιας Βισαλτίας στα 1457,όπου και παραμένει ως το θάνατό της, το 1487. Εκεί ο θετός γιος της της παραχωρεί μια πολύ μεγάλη έκταση ως ιδιοκτησία της.

Ο οίκος των Μπράνκοβιτς συνδεόταν από παλιά με τις Μονές του Αγίου Όρους και ειδικότερα με την Μονή Χελανδαρίου αλλά και με τη Μονή Αγίου Παύλου, μιας και οι δύο Μονές εκείνη την εποχή απαρτίζονταν από Σέρβους μοναχούς . Την παράδοση αυτή συνεχίζει και η Μάρω με την παραχώρηση στις δύο Μονές, το 1466, έκτασης στα χωριά Έζιοβα και Μαροβίτσα(στον Πύργο, συνοικισμό της σημερινής Μαυροθάλασσας).Οι φόροι των χωριών παραχωρούνται κατά τα 3/5 στο Χιλανδάρι και κατά τα 2/5 στον Άγιο Παύλο. Το ίδιο συμβαίνει και με την κινητή της περιουσία.

Μια φιλολογική παράδοση έχει δημιουργηθεί σχετικά και με τον τάφο της Μάρως. Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ενταφιάσθηκε στην Μονή Εικοσοιφίνισας του Παγγαίου, άλλοι στο Άγιον Όρος. Διατυπώθηκε και μια τρίτη άποψη που συμφωνεί με τη λαϊκή παράδοση, ότι είναι θαμμένη ανάμεσα στους δύο Πύργους της Δάφνης (Βορειοδυτικά της Δάφνης απέναντι στον σημερινό οικισμό Ορέσκεια υπάρχει και δεύτερος Πύργος πολύ παλιότερος όμως του Πύργου της Μάρως πιθανόν του 9ου αιώνα) ή και δίπλα στον Πύργο. Καμία από τις απόψεις αυτές δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Ο Πύργος της Μάρως

Ο Πύργος της Μάρως ήταν τριώροφο κτίσμα που χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία, πιθανόν μέχρι τον 16ο ή 17ο αιώνα, όταν ο τελευταίος όροφος είχε ήδη καταρρεύσει. Χτίστηκε με ισχυρή αργολιθοδομή, πλίνθους και πωρόλιθους από τα Κερδύλια, ενώ η σύνδεση των τοίχων γινόταν με ξυλοδεσιές που σώζονται μερικώς. Είχε τετράγωνη κάτοψη (12,41✖12,41 μ.) και ύψος περίπου 14,30 μ. Ο πρώτος όροφος καλυπτόταν με θόλο και ο δεύτερος με κεραμοσκεπή.

Η είσοδος βρισκόταν ψηλά, απαιτώντας ξύλινη σκάλα για πρόσβαση, ενώ υπήρχαν και παράθυρα με τοξωτές απολήξεις.

Η ιστορική παράδοση αποδεικνύει ότι ο θρύλος δικαιολογημένα ταυτίζει την περιοχή της Δάφνης αλλά και τον συγκεκριμένο Πύργο με τη Μάρα Μπράνκοβιτς. Αναμφισβήτητο επίσης είναι και το γεγονός ότι και ο Πύργος που σωζόταν πριν κάποιες δεκάδες χρόνια στην Μαυροθάλασσα, ήταν περιουσία της Μάρως μιας και στα νεότερα έγγραφα των αρχών του 20ού αιώνα αναφέρεται ως Πύργος Μαροβίτσα και μάλιστα ως μετόχι της Μονής Αγίου Παύλου.

Το σύνολο της στρεμματικής έκτασης που φαίνεται ότι παραχωρήθηκε σ’αυτήν συμφωνεί με τα γεωγραφικά δεδομένα της περιοχής και την απόσταση ανάμεσα στα χωριά Δάφνη και Μαυροθάλασσα. Υπάρχουν μάλιστα και κάποιες ενδείξεις που ακόμη παραμένουν στο στάδιο της έρευνας ότι η δικαιοδοσία της εκτεινόταν και στην περιοχή Χουμνικού και Νιγρίτας.

Ο Πύργος της Μάρως φαίνεται από τα ανασκαφικά δεδομένα ότι χρησιμοποιούνταν ως κατοικία. Φαίνεται πως ακολουθεί την τυπολογία των Πύργων των αγιορείτικων μετοχίων. Δίπλα στον σημερινό Πύργο της Μάρως η Μονή Σταυρονικήτα διατηρούσε οικόπεδα ως τα μέσα της δεκαετίας του 1930, μια απόδειξη της σύνδεσης της περιοχής με το Άγιον Όρος. Ο Πύργος που καταστράφηκε πριν το 1753 πέρασε και από νεότερες περιπέτειες. Κάτοικοι του χωριού προσπάθησαν να αποσπάσουν πέτρες του για οικοδομικές του ανάγκες κατά την δεκαετία του 1940. Ο Πύργος νοικιάστηκε σε ιδιώτες από το Κράτος ως δημόσιο κτήμα! Για να προστατευθεί τελικά με ΦΕΚ από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1957 ως διατηρητέο μνημείο.

Στο παλαιό κώδικα της Ιερής Μητρόπολης των Αγίων Θεοδώρων (Σερρών), στον οποίο γίνεται καταγραφή των αγίων σκευών και αμφίων της Μητρόπολης αναφέρεται και “Εικόνισμα της κυρά Μάρω όπου είχε το Τίμιο ξύλο”, πράγμα που δείχνει ότι είχε δωρίσει στο Μητροπολικό ναό εικόνα της Παναγίας συρτή διακοσμημένη που είχε και Τίμιο ξύλο. Επίσης μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως πήρε υπό την προστασία της τα δώρα του Χριστού (Χρυσό, Λίβανο και Σμύρνα) που είχαν προσφέρει οι 3 Μάγοι στο σπήλαιο της Βηθλεέμ και υπήρχαν στην Κωνσταντινούπολη για να μην πέσουν στα χέρια των αλλόθρησκων. Αργότερα τα μετέφερε στο Αγ. Όρος στην μονή του Αγίου Παύλου όπου βρίσκονται εκεί μέχρι τις μέρες μας. (Υπάρχει η παράδοση ότι εμφανίστηκε σε όραμα η Παναγία όπου έδωσε εντολή να σταματήσουν σε ένα συγκεκριμένο σημείο αφού δεν επιτρέπονταν οι γυναίκες. Την ίδια στιγμή κατέβηκαν οι μοναχοί του Αγίου Παύλου για να τα παραλάβουν).

Η κυρά-Μάρω στην εποχή της ήταν ένα πανίσχυρο πρόσωπο που ανεβοκατέβαζε Πατριάρχες και γλίτωνε από το θάνατο πολλούς χριστιανούς. Μετά το θάνατο της άφησε όλη την περιουσία της (τα κτήματα κυρίως) στη Μονή Χιλανδαρίου. Σήμερα, στην πλατεία του χωριού σώζεται ένα μικρό τμήμα του πύργου όπου έμενε “Ο πύργος της Μάρως” όπως λέγεται. Ο πύργος αυτός είχε παραχωρηθεί από το δημόσιο σε έναν ιδιώτη σαν ανταλλάξιμο οικόπεδο και πουλήθηκε προκειμένου να κατεδαφιστεί, αλλά ευτυχώς το γκρέμισμα του στάθηκε αδύνατο κι έτσι σώθηκε ένα τμήμα του.

Όσο για τη νεώτερη ιστορία του, το χωριό πήρε το όνομα Δάφνη το έτος 1928 και μέχρι το 1942 αποτελούσε εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο με περίπου 2.800 κατοίκους. Κάθε Τρίτη γινόταν εκεί η λαϊκή αγορά όλης της περιοχής και μαζευόταν πολύς κόσμος από τα γύρω χωριά για τις διάφορες αγοραπωλησίες. Υπήρχαν πολλοί διαμετακομιστές που μετέφεραν με τα άλογα τους προϊόντα από και προς τη Θεσσαλονίκη. Λειτουργούσαν ακόμη πολλά καταστήματα ενδυμάτων, υποδημάτων, καφενεία, κουρεία, σιδηρουργεία, φούρνοι, ζαχαροπλαστεία, παντοπωλεία, και 12 νερόμυλοι.

Εκτός των άλλων, κάθε Παρασκευή συνερχόταν Ειρηνοδικείο όπου εκδικαζόταν οι υποθέσεις της περιοχής. Υπήρχε ιατρείο και δασαρχείο που απασχολούσε πολλούς δασεργάτες επιβλέποντας την υλοτόμηση και την παραγωγή ξυλοκάρβουνου. Ακόμη, εργαζόταν στο χωριό πλήθος καπνεργάτριες, καθώς επίσης και πολλοί παραγωγοί λαχανικών (με την καλλιέργεια των οποίων δεν ασχολούνταν τότε οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής) που μετέφεραν και πουλούσαν τα προϊόντα τους στα γύρω χωριά. Τότε το χωριό έσφυζε από ζωή αλλά από τη μεγάλη αυτή παλιά δόξα δεν έχει απομείνει σχεδόν τίποτε, αφού οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν μεταναστεύσει σε διάφορα αστικά κέντρα ή στο εξωτερικό, κι ανάμεσα τους και οι 3-4 δεκάδες επιστημόνων κι επιχειρηματιών που αναδείχθηκαν από το χωριό αυτό.

Ο ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο αλλά πανηγυρίζει στη μνήμη του Γενεθλίου της Θεοτόκου, στις 8 Σεπτεμβρίου. Πρόκειται για έναν από τους ωραιότερους ναούς της περιοχής τόσο εξωτερικά όσο κι εσωτερικά. Μάλιστα πρέπει ν’ αναφέρουμε ότι πρόσφατα βρέθηκε ένας νέος άγιος (νεομάρτυς και ιερομάρτυς) που καταγόταν από το χωριό αυτό, ο Άγιος Βενέδικτος «ό εξ Έζεβων», και καταβάλλονται προσπάθειες τόσο από τον ιερέα του χωριού όσο και από το Μητροπολίτη να καθιερωθεί ο εορτασμός του.Για τον άγιο αυτό οι παλαιότεροι κάτοικοι του χωριού αναφέρουν διάφορες παραδόσεις.

Το σίγουρο πάντως είναι ότι γεννήθηκε στην Έζιοβα (Δάφνη) κι έμεινε από μικρός ορφανός από μητέρα. Από το χωριό έφυγε σε μικρή ηλικία και πήγε μαζί με τον πατέρα του στο Άγιον Όρος, όπου έγινε καλόγερος ο πατέρας του και μετά από μερικά χρόνια, αφού ενηλικιώθηκε, και ο ίδιος. Συγκεκριμένα κατατάχτηκαν πατέρας και γιος στις τάξεις των μοναχών της Μονής Κωσταμονίτου.

Ο Βενέδικτος μαρτύρησε στις 12 Ιουνίου του 1829, όταν οι φανατισμένοι κι εξοργισμένοι από την Ελληνική επανάσταση Τούρκοι τον συνέλαβαν μαζί με άλλους μοναχούς στην Καλαμαριά, όπου είχε μεταβεί για υποθέσεις της Μονής, και τον θανάτωσαν μαζί με όλους τους άλλους. Μάλιστα, συνέβη κι ένα θαύμα που συνέβαλε αποφασιστικά στην αγιοποίηση τους: τη νύχτα, μετά το μαρτύριο τους φαινόταν πάνω από τα λείψανα των αγίων ένας φωτεινός σταυρός. Αυτό ανάγκασε τους Τούρκους φρουρούς να παραχωρήσουν τα σώματα των αγίων στους Έλληνες για να ενταφιαστούν. Μέχρι σήμερα πάντως παραμένει άγνωστος ο τόπος της ταφής τους, αλλά τίποτε δεν αδυνατεί «παρά τω θεώ», κι είναι ευχής έργον η καθιέρωση του εορτασμού τους.

*με πληροφορίες από

Δήμος Βισαλτίας

Πύργος της Μάρως – kastra.eu

Η μακρά ιστορία του «Πύργου της Μάρως» στη Δάφνη Βισαλτίας – infonews24

©SkylandGreece – YouTube Channel