Σ’ Νόβιμ Γκόντομ (с новым годом) – Πρωτοχρονιά στη Μόσχα

Η αγαπημένη γιορτή των Ρώσων είναι η Πρωτοχρονιά. Τα Χριστούγεννα τα γιορτάζουν με βάση το παλιό ημερολόγιο, στις 7 Ιανουαρίου, και πιο σημαντική Χριστιανική γιορτή γι΄αυτούς είναι το Πάσχα. Η Πρωτοχρονιά για τους Ρώσους είναι μάλλον η πιο λαμπερή γιορτή. Το βλέπεις στη συνήθεια τους να αγοράζουν τις μέρες αυτές, τα πάντα, όσα μπορούν να καταναλωθούν, με μανία και τρομερούς ρυθμούς. Η κίνηση στην αγορά αυξάνεται απίστευτα. Παρατήρώντας απλά την αύξηση του όγκου των ανθρώπων στα μαγαζιά,αλλά και το πόσο γρήγορα ανανεώνονται τα μπουκάλια με το αλκοόλ στα σούπερ μάρκετ.

Ο συνδυασμός άφθονης κατανάλωσης αλκοόλ και κρεοφαγίας το βράδυ της παραμονής, συνοδεύεται από την αδιάκοπη ρίψη βεγγαλικών που σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσουν έως τις 7 το πρωί!! Βεγγαλικά που όμοια τους ρίχνουμε στην Ελλάδα σε γιορτές διεθνούς βεληνεκούς, αυτοί τα πετάνε σε μια ώρα για πλάκα. Είναι απίστευτο το θέαμα την πρώτη φορά, κουραστικό όμως τις επόμενες. Προτιμώ το Ελληνικό μοντέλο, κάνα δυο κροτίδες, μια μπαλωθιά και τέλος.Ο στολισμός στους δρόμους είναι μάλλον υπερβολικός,σε μία πόλη που την χαρακτηρίζει σε αρκετές περιπτώσεις το κιτς. Η Μόσχα είναι μια πόλη χαώδης, όχι σαν την Κωνσταντινούπολη όμως, μια όμορφη πόλη (στο κέντρο) όχι όμως όπως η μαγευτική Αγ. Πετρούπολη, είναι σίγουρα η πιο συγκεντρωτική πρωτεύουσα-μητρόπολη, ίσως όλου του κόσμου.

Η Μόσχα είναι κράτος εν κράτει. Ο πληθυσμός της μπορεί να φτάνει τα 20 εκατομμύρια, συνυπολογίζοντας όλους αυτούς που ζουν εδώ χωρίς να είναι γραμμένοι στα δημοτολόγια, τους εσωτερικούς μετανάστες, τους μετανάστες από πρώην σοβιετικές χώρες, τους επιχειρηματίες και άλλους ξένους που ζουν εδώ, και βέβαια τα περίχωρα, το επονομαζόμενο όμπλαστ, τις μικρές πόλεις που είναι περιμετρικά του τεράστιου όγκου που καλύπτει η πόλη.

Υπάρχουν άπειρα εμπορικά κέντρα, όλων των τύπων. Από αμερικανικού τύπου φλαμουριές, μέχρι ινδικού τύπου ανοιχτές αγορές. Το πλέον γνωστό και πλήρες (πανάκριβο ταυτόχρονα) εμπορικό κέντρο είναι το Γκουμ. Ένα πανέμορφο κτήριο, στο κέντρο της πόλης, δίπλα από την κόκκινη πλατεία και το Κρεμλίνο. Χτίστηκε τον 19ό αιώνα, και χρησιμοποιήθηκε από τους σοβιετικούς σαν εμπορικό κέντρο. Εκεί μπορείς να βρεις μαγαζιά από όλες τις παγκοσμίως γνωστές φίρμες. Οι τιμές μπορούν να προκαλέσουν ταραχή σε κάποιον αμαθή, σαν και εμένα, που την πρώτη φορά που το επισκεύθηκα παρατήρησα ασύλληπτα ποσά για γυναικεία ρούχα και αξεσουάρ,αλλά ακόμη και για έναν καφέ (τουλάχιστον 7 ευρώ ο φθηνότερος μέσα στο εμπορικό).

Παρόλα αυτά ο κόσμος αγοράζει, μανιωδώς ειδικά αυτές τις μέρες, τα πάντα. Το επίπεδο καταναλωτικής δυναμικής είναι αρκετά υψηλό. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια σταθερή ανάπτυξη της μεσαίας τάξης, ο κόσμος αγοράζει σπίτια, αυτοκίνητα, συσκευές, με δάνεια τα οποία όμως έχουν αρκετά υψηλά επιτόκια, τείνοντας να είναι απαγορευτικά. Τα ενοίκια όμως είναι πανάκριβα, οπότε εφόσον σε μια οικογένεια υπάρχουν δυο καλά αμειβόμενοι, η αγορά ενός σπιτιού είναι σίγουρη.

Η Μόσχα είναι μια από τις ιδανικές πόλεις για γιορτινή περιήγηση, το κλίμα είναι αρκούντως εορταστικό και το περπάτημα στο κέντρο της πόλης απολαυστικό, ακόμα και αν η θερμοκρασία αγγίζει τους -15 βαθμούς, όπως θα έπρεπε να συμβαίνει Χριστουγεννιάτικα, αλλά φέτος είπαμε τα Χριστούγεννα είναι λίγο φέικ. Αυτήν την περίοδο, διοργανώνονται άπειρες μικρές γιορτές, στις εταιρίες, στους συλλόγους, στα σπίτια,  εστιατόρια και τα κλάμπ,όπου βασική ιδέα είναι η μουσική με DJ και έναν κομφερασίε. Το φαγητό και το ποτό ρέουν εν αφθονία, ενώ μεγάλη ζήτηση έχουν τα λουλούδια. Επίσης διοργανώνονται πολλά γιορτινά παζάρια τα σε διάφορους χώρους, ανοιχτούς ή κλειστούς, στα οποία βρίσκεις ότι χριστουγεννιάτικο μπορείς να φανταστείς, από χειροποίητα γλυκά μέχρι Λένιν με αγιοβασιλιάτικο καπελάκι. Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου λειτουργουν τα πάντα και οι πάντες κανονικότατα, χωρίς ημιαργίες και άλλες παρόμοιες πρακτικές. Από την πρώτη Ιανουαρίου όμως μέχρι και τις 9 δεν κινείται φύλλο. Εταιρίες δημόσιες υπηρεσίες,σχολεία κ.λ.π. είναι μανταλωμένα εις διπλούν.

Αυτές οι 10ήμερες διακοπές από την φρενήρη εργασιακή διαδικασία είναι κάτι που χρειάζονται οι Ρώσοι και λόγω της βαρυχειμωνιάς βέβαια. Τα εμπορικά εννοείται πως δεν κλείνουν ποτέ και για κανέναν λόγο, καμία μέρα. Κάποια λίγα είναι κλειστά την Πρωτοχρονιά. Τα υπόλοιπα μαγαζιά όλων των ειδών είναι ανοιχτά 364 μέρες, 12 ώρες (κάποια και 24) από τις 9:00-21:00.

Οι Ρώσοι αν και βόρειος λαός δεν είναι ψυχροί και οπορτουνιστές όπως οι Γερμανοί ή οι Σκανδιναβοί. Είναι άνθρωποι που έχουν ακόμα πίστη σε παραδόσεις και αξίες, κλειστοί έως να ανοιχτούν, γλεντζέδες και καβγατζήδες, θαρρείς κάποιες φορές πως έχουν μεσογειακές καταβολές.

Ο καπιταλισμός βέβαια έχει επηρεάσει την δομή της κοινωνικής συνοχής και των συμπεριφορών κατά συνέπεια. Εδώ ο καπιταλισμός είναι άναρχος σε πολλές περιπτώσεις. Έχουν όμως διαφορετικό τρόπο προσέγγισης των ανθρώπων από ό,οτι άλλοι βόρειοι λαοί και είναι σίγουρα πιο χύμα από τους Γερμανούς. Το στοιχείο της ανατολής που ενυπάρχει στην αχανή αυτή χώρα και η σοβιετική τους περιπέτεια έπλασε έναν λαό διαφορετικό από την γη που τον φιλοξενεί, θαρρείς.

Η διαρκής πολιτισμική τους ζύμωση με ασιατικούς λαούς έχει εμποτίσει την συμπεριφορά τους και τους καθιστά πολιτισμικά ιδιαίτερους, με προσωπική πολιτιστική θεώρηση των πραγμάτων. Ο βυζαντινός δικέφαλος αετός που κοιτά σε ανατολή και δύση είναι το έμβλημα της Ρωσικής ομοσπονδίας όπως ήταν και των τσάρων άλλωστε.

Την παραμονή πρωτοχρονιάς, μετά από μια μικρή βόλτα στο κέντρο, διαπίστωσα πως η Μόσχα άρχισε να αδειάζει από κόσμο. Οι δρόμοι εξόδου ασφυκτικά γεμάτοι, καθώς και τα ηλεκτρικά τραίνα που οδηγούν στις εξοχικές κατοικίες, τα ονομαζόμενα Ντάτσα. Την πρώτη ημέρα του χρόνου το κυρίαρχο σκηνικό έχει ως εξής. Αγαπημένο χόμπι των Ρώσων είναι το ψήσιμο στα κάρβουνα, μεγάλων κοντοσουβλίων από χοιρινό κυρίως κρέας, τα σασλίκ. Οι άντρες ψήνουν στους κήπους ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών, συνοδεία βότκας (η οποία έχει τον ρόλο του τσίπουρου και αν το καλοσκεφτεί κάνεις απόσταγμα είναι) και οι γυναίκες ετοιμάζουν το τραπέζι. Καταλήγουν ντίρλα από φαΐ και πιοτό αργά το βράδυ, όπου κάποιοι θαρραλέοι συνεχίζουν έξω.

Στην Μόσχα μπορείς να βρεις λογιών λογιών κέντρα διασκέδασης. Φολκ, κλαμπ, ντισκοτέκ, μπαρ, ροκ μπαρ, στριπτίζ, έθνικ μαγαζιά. Πολλά από αυτά είναι αρκούντως εκκεντρικά. Όπως προανέφερα,το κιτς είναι στοιχείο που υπάρχει στην σύγχρονη Ρωσική καπιταλιστική κουλτούρα, αλλά θεωρώ ότι είναι κληρονομιά του προηγούμενου καθεστώτος αλλά και της μεταβατικής περιόδου,1990-98. Στα μαγαζιά που κάνουν ρεβεγιόν, οι τιμές είναι σε κάποιες περιπτώσεις απαγορευτικές, σε κάποιες άλλες όχι και τόσο. Το κλίμα είναι εορταστικό πάντως και το μετρό είναι ανοιχτό έως τις 02.30 λόγω της ημέρας, για να ανοίξει ξανά στις 05.15.

*Ο Γιάννης Κοφόπουλος διατηρούσε στη Θεσσαλονίκη το γνωστό εστιατόριο ”εις την Πόλιν”. Τα τελευταία χρόνια ζει στη Μόσχα.