Ταξίδι στη χώρα του ουράνιου τόξου

Λέξεις / Εικόνες: Κωνσταντίνος Σφήκας

Ο Νέλσον Μαντέλα, ο «πατέρας» της Νότιας Αφρικής, έδωσε αυτό το όνομα στη χώρα που κατέχει το νοτιότερο τμήμα της Αφρικανικής ηπείρου, στην πατρίδα του.

Μια χώρα με πολύ έντονες αντιθέσεις που μόνο εάν ταξιδέψεις στην καρδιά της θα την νοιώσεις. Η ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη Γη ξεκίνησε στην Αφρική.

Είμαστε όλοι παιδιά αυτής της ηπείρου. Ο άνθρωπος στάθηκε στα πόδια του εδώ, μετακινήθηκε για να βρει την τροφή του είτε ως τροφοσυλλέκτης είτε ως κυνηγός.

Αυτή η ιστορία που χάνεται μέσα σε χιλιάδες χρόνια δεν μπορεί να διερευνηθεί, αλλά όλοι οι ανθρωπολόγοι συγκλίνουν στο ότι είμαστε όλοι απόγονοι των κατοίκων αυτής της ηπείρου, της Αφρικής, το λίκνο του ανθρώπου.

Ήθελα πάντα να βρεθώ σ’ αυτές τις εσχατιές της γης (αυτά τα «άκρα» ασκούν πάντα μια γοητεία στους ταξιδευτές: π.χ. το βορειότερο σημείο του κόσμου, το τέλος της Γης της Αμερικής…) και στο φετινό καυτό ελληνικό καλοκαίρι είπα να απολαύσω δροσερό καιρό σ’ ένα ταξίδι ζωής. Μποτσουάνα, Ζιμπάμπουε, Σουαζιλάνδη («Εσουατίνι» λέγεται πια με απόφαση του βασιλιά τους) και Νότια Αφρική.

Ένα ταξίδι δεκαεπτά ημερών με έμφαση στη φύση, τα σαφάρι, τους καταρράκτες της Βικτώριας και το Κέιπ Τάουν. Το οργανωμένο ταξίδι ήταν μονόδρομος, καθώς οι πληροφορίες υπογράμμιζαν την ιδιαίτερα αυξημένη εγκληματικότητα στις παραπάνω χώρες. Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Ντόχα (Κατάρ), Γιοχάνεσμπουργκ .

Πολλές ώρες στο αεροπλάνο και σημειωτέον, η τελευταία πτήση ήταν δεκάωρη.

Άφιξη λοιπόν στη Νότια Αφρική και απευθείας ξεκινάμε να δούμε την πόλη. Χώρα πλούσια! Εξόρυξη διαμαντιών, χρυσός, ημιπολύτιμοι λίθοι. Ετήσιο εισόδημα στις 13.000 δολάρια, όπως μας ενημερώνει ο αρχηγός μας. Καλοφτιαγμένοι δρόμοι, skyline με ουρανοξύστες, ανισόπεδοι κόμβοι και γέφυρες. Μια πολύ δυτική χώρα ως πρώτη εικόνα. Ποιος το είπε;

Σοβέτο! Λέξη που στοιχειώνει όποιον διάβαζε εφημερίδες κατά τις δεκαετίες ’60 – ‘80. Το απόλυτο γκέτο. Απαρτχάιντ (σημαίνει “διάκριση”)! Το πολιτικό σύστημα που επέβαλαν οι λευκοί με πλήρη αποκλεισμό των υπολοίπων από οποιαδήποτε μορφή παιδείας , φυλακή για τον Νέλσον Μαντέλα για δεκαετίες και εγκληματικές συμπεριφορές από το κυρίαρχο λευκό στοιχείο της χώρας προς τους μαύρους και τους εγχρώμους. Και ναι, εδώ υπάρχει αυτή η διάκριση: «έγχρωμοι» είναι όσοι προήλθαν από επαφές λευκών και μαύρων, Ινδοί που μεταφέρθηκαν από τους Βρετανούς με συμβόλαια εργασίας, μουσουλμάνοι που μεταφέρθηκαν από την Ινδονησία από τους Ολλανδούς και πάει λέγοντας…

Συνεχίζουμε λοιπόν, στην καθολική εκκλησία Regina Mundi, όπου ο Μαντέλα και ο επίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου έβγαζαν πύρινους λόγους για την κατάργηση του απαρτχάιντ και το τέλος των διακρίσεων. Στην καρδιά του επικίνδυνου, τότε και τώρα, Σοβέτο, με τις παραγκουπόλεις του, σε μιαν ανοιχτωσιά γύρω από την εκκλησία, συναντάμε ένα μεγάλο πλήθος καλοντυμένων μαύρων γυναικών που ήλθαν για μνημόσυνο. Γελούν, αγκαλιάζονται, συζητούν, πίνουν καφέ… Επισκεπτόμαστε το μνημείο των μαθητών του Σοβέτο που, παρά την απαγόρευση από την λευκή διοίκηση της χώρας, συγκεντρώθηκαν εδώ με αιτήματα για την παιδεία και δολοφονήθηκαν από τις αστυνομικές δυνάμεις που δεν δίστασαν να ανοίξουν πυρ και να σκοτώσουν παιδιά. Ένα μνημείο αντίστασης με πινακίδες στα αγγλικά, στα Αφρικάνς και στην τοπική διάλεκτο περιγράφουν σήμερα τι συνέβη.

Το λεωφορείο αφήνει τις παραγκουπόλεις με το όνομα Township και μας μεταφέρει μέσα από ένα πανοραμικό γύρο στο κέντρο της πόλης, περνώντας από την πλατεία Γκάντι και συνεχίζοντας στην κεντρική πλατεία της πόλης όπου βρίσκονται το άγαλμα του Νέλσον Μαντέλα κι ένα κλειστό σύνολο πολυκαταστημάτων. Από εκεί, σφαίρα στο ξενοδοχείο… Κι αναρωτιέμαι: «τώρα εγώ είδα το Γιοχάνεσμπουργκ; Όχι βέβαια!». Το μικρόβιο της αμφισβήτησης (πολύ Ελληνικό στοιχείο) δηλώνει παρόν κι η ερώτηση είναι άμεση προς τον αρχηγό μας, τον Παναγή Γερμενή: «Δηλαδή δεν θα δούμε την πόλη άλλο;». Λοιπόν, όχι! Δεν θα δούμε την πόλη περπατώντας, θα πάμε μόνο στο μουσείο του Απαρτχάιντ που βρίσκεται εκτός αστικού ιστού, θα πάμε στο σπίτι του Μαντέλα και θα παρακολουθήσουμε την ζωή της πόλης μέσα από την ασφάλεια των παραθύρων του λεωφορείου, καθότι εάν απομακρυνθούμε από αυτό μπορεί να δεχθούμε επιθέσεις με πέτρες! Ο φόβος αρχίζει να ενσταλάζεται λίγο-λίγο μέσα μας…

Μα πως ζουν εδώ; Πώς εργάζονται, πού εργάζονται, πώς διασκεδάζουν; Πώς κυκλοφορούν τα παιδιά; Οι λευκοί μετακινούνται με αλεξίσφαιρα αυτοκίνητα και δεν σταματούν με τίποτε, ούτε εάν αστυνομικοί προσπαθήσουν να τους σταματήσουν( στην πραγματικότητα δεν είναι αστυνομικοί, απλά έχουν κλέψει ένα περιπολικό, φοράνε στολές και προσπαθούν να καταλάβουν το οποιοδήποτε αμάξι κάνει το λάθος να σταματήσει). Επιπροσθέτως, οι λευκοί που έχουν οικονομική άνεση κυκλοφορούν με φρουρά. Οι έγχρωμοι και οι μαύροι; Ο καθένας με την μοίρα του. Πάντως η εγκληματικότητα αφορά κυρίως τον μαύρο πληθυσμό και απευθύνεται προς τον μαύρο πληθυσμό.

Το Μουσείο Απαρτχάιντ έχει το ενδιαφέρον του. Ο ντόπιος ξεναγός απλά δεν το «έχει» καθόλου, και μετά από λίγη ώρα εγκαταλείπω τις τρεις εκθέσεις για να πιώ ένα δυνατό αφρικανικό καφέ σ’ ένα χώρο όπου κείμενα του Μαντέλα διακοσμούν τους τοίχους και μας υπενθυμίζουν πως, σαν άλλος Γκάντι, επέλεξε την «μη βία» όταν έπεσε το καθεστώς του Απαρτχάιντ. Το σπίτι του ηγέτη της Ν. Αφρικής είναι ένα δίχωρο σπίτι όπου έζησε με την δεύτερη γυναίκα του. Βλέπουμε φωτογραφικό υλικό και κάποια προσωπικά του αντικείμενα και πείθομαι πως τα μουσεία δεν είναι το γερό χαρτί της χώρας… Στην έξοδο, δεκαπέντε άνδρες χορευτές μας παραδίδουν ένα πολύχρωμο δρώμενο με δυνατή μουσική. Αποφασίζω να μπω στην ομάδα χορεύοντας μαζί τους. Τα καταφέρνω σχετικά καλά και το απολαμβάνω… Η μουσική όντως μου δίνει τόνο και ρυθμό. Η πρώτη επαφή με την αφρικανική κουλτούρα έγινε, έστω και με αυτόν τον τουριστικό τρόπο…

Έτσι, μ’ ένα κενό μέσα μου πως δεν είδα αρκετά από αυτή την πόλη, πετάμε για Ζιμπάμπουε, την χώρα με τον πολιτισμό των «πέτρινων κτιρίων». Και γιατί παρακαλώ να λέγεται έτσι; Οι άλλοι πολιτισμοί δεν άφησαν πέτρινα κατάλοιπα; Όχι! Οι φυλές στο μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου χρησιμοποιούσαν καλάμια και ξύλο, υλικά φθαρτά στο χρόνο, κατά συνέπεια η Ζιμπάμπουε έχει να επιδείξει μνημεία καμωμένα από πέτρα που χάνονται στις δύο προηγούμενες χιλιετίες… Χώρα πλούσια σε μεταλλεύματα, χρυσό και διαμάντια, η Ζιμπάμπουε έχει μέσο εισόδημα 70 δολάρια το μήνα και το χειρότερο βιοτικό επίπεδο σε σχέση με όλες τις γείτονες χώρες.

Μετά από μια εντυπωσιακή υποδοχή στο αεροδρόμιο, όπου άνδρες ντυμένοι με γούνες και υφάσματα ακολουθούν τη χορευτική ρουτίνα τους με πολλή ενέργεια υπό τους δυνατούς ήχους κρουστών, συνεχίζουμε την περιήγησή μας…

Καταρράκτες Βικτώρια. Όνειρο ζωής για εμένα. Το υδάτινο στοιχείο ασκεί μεγάλη γοητεία στον άνθρωπο και ολοφάνερα η σημερινή επίσκεψη είναι από τα πιο σημαντικά σημεία του ταξιδιού μας. Φτάνοντας στους καταρράκτες που έχουν μήκος 1700 μέτρα κι ενώνουν ή χωρίζουν την Ζάμπια από την Ζιμπάμπουε, βλέπουμε ένα υπέροχο ουράνιο τόξο. Ο καταρράκτης αποκαλείται από τους ντόπιους «ο καπνός που βρυχάται»! Δεκαέξι σημεία θέασης έχουν δημιουργηθεί για να απολαύσει ο επισκέπτης τα βασαλτικά πετρώματα που δεν φθείρονται καθόλου εύκολα και χαρίζουν σ’ αυτό το τεράστιο κοίλωμα της γης ένα από τα πιο εντυπωσιακά θεάματα της φύσης στον κόσμο.

Ο εξερευνητής Λίβινγκστον τους ανακάλυψε και τους έδωσε το όνομα της βασίλισσας Βικτωρίας. Μεγάλος ιδεολόγος, εμφορούμενος από ανθρωπιστικούς σκοπούς, αφιέρωσε τη ζωή του στις ανακαλύψεις σ’ αυτό το τμήμα της αφρικανικής ηπείρου υποστηρίζοντας τους ντόπιους πληθυσμούς.

Μια θρυλική μορφή που προσεγγίζαμε μέσα από εξωσχολικά βιβλία όπως οι «Μεγάλοι εξερευνητές» όταν ήμασταν παιδιά… Μένουμε σε Lodge μέσα στη Σαβάνα. Ο πορτιέρης του καταλύματος με ρωτάει εάν θέλω να δω το βράδυ ιπποπόταμους! Φυσικά και θέλω!

Στις 12 τη νύχτα με ξυπνάει, κάνοντας ησυχία κι ακροπατώντας φτάνουμε στην είσοδο του συγκροτήματος… Εκεί βλέπω πέντε ιπποπόταμους να τρώνε το φρέσκο ποτισμένο γρασίδι ακριβώς κάτω από τα δωμάτιά μας! Απλά, δεν το πιστεύω… Νομίζω θα θυμάμαι για πάντα αυτόν τον ήχο μασουλήματος του φρέσκου γρασιδιού!

Φυσικά δεν πλησιάζουμε, καθώς είναι το πιο επικίνδυνο και επιθετικό ζώο στη Σαβάνα. Την επόμενη μέρα, στο πρωινό, εμφανίζεται στα τριάντα μέτρα από το σημείο που πίνουμε καφέ, ένας ελέφαντας που κόβει τα φρέσκα κλαδάκια των δέντρων! Είμαστε λοιπόν έτοιμοι για Σαφάρι που ήδη ξεκίνησε με τους βραδινούς και πρωινούς επισκέπτες.

Φτάνουμε στη Μποτσουάνα και το ποτάμι Okawango μπροστά μας υπόσχεται συγκινήσεις με το «Βig 5». Έτσι ονομάζουν τα πέντε ζώα που ο κάθε επισκέπτης επιθυμεί να συναντήσει: ελέφαντες (120.000 άτομα παρακαλώ στη χώρα, ο μεγαλύτερος πληθυσμός στον κόσμο), λιοντάρια, βούβαλους, λεοπαρδάλεις και ρινόκερους. Με μια άνετη βάρκα κατεβαίνουμε τον Okawango εύκολα.

Οι φωτογραφικές μηχανές παίρνουν φωτιά. Κροκόδειλοι λιάζονται και κυνηγούν, κοπάδια βούβαλων και ιμπάλα περιδιαβαίνουν στις όχθες και στα νησάκια . Ιπποπόταμοι, μεγαλύτεροι από τους βραδινούς επισκέπτες, μένουν ακίνητοι στη λάσπη. Πουλιά ανεβασμένα στο σώμα τους τρώνε τα σκουλήκια του ποταμού. Ελέφαντες απολαμβάνουν τον φλοιό της Akakia Robusta, εκλεκτή λιχουδιά γι’ αυτούς αλλά ταυτόχρονα αιτία θανάτου για τα δέντρα.

Το σαφάρι συνεχίζεται με 4Χ4. Κοπάδια ελεφάντων με τα μωρά τους παντού, γκνου κι άλλες αντιλόπες, καμηλοπαρδάλεις με τις χαρακτηριστικές μπλε γλώσσες τους και τα κέρατα τους, και μια οικογένεια μισοκοιμισμένων λιονταριών είναι οι συγκινήσεις της ημέρας.

Είναι το πρώτο σαφάρι της ζωής μου και το χαίρομαι πολύ!

Το Τσόμπε είναι ένα πολύ δημοφιλές πάρκο σε όλη την Αφρική. Η Μποτσουάνα είναι από τις πιο πλούσιες χώρες σε χλωρίδα και πανίδα και είμαστε τυχεροί που βρισκόμαστε εδώ την εποχή της ξηρασίας. Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι νομάδες Μπασάρβα που μετακινούνταν συνέχεια για να βρουν τροφή και νερό. Έχουν αφήσει ελάχιστα ίχνη από τον πολιτισμό τους μέσω βραχογραφιών. Το πάρκο ιδρύθηκε το 1930 και φιλοξενεί λιοντάρια, ελέφαντες σε απίστευτα μεγάλο αριθμό, ζέβρες, κροκόδειλους και ιπποπόταμους.

Ποίηση το περπάτημα των καμηλοπαρδάλεων. Απίστευτοι γονείς οι ελέφαντες για τα μικρά τους. Νυσταγμένα η ναρκωμένα(;) τα λιοντάρια.

Οι χαριτωμένοι στρουμπουλοί ιπποπόταμοι λιάζονται μέσα στη λάσπη καθώς πουλιά περπατάνε στην πλάτη τους ραμφίζοντας σκουλήκια από το δέρμα τους. Σαφάρι με βάρκα με βολικές καρέκλες, σαφάρι με 4Χ4. Μια μέρα στη Μποτσουάνα λοιπόν, πλούσια χώρα με πολύ καλό βιοτικό επίπεδο που βάσισε το μοντέλο διακυβέρνησης και παιδείας στα βρετανικά πρότυπα καθότι υπήρξε περιοχή υπό τον έλεγχο των Βρετανών μέχρι πρόσφατα. Η πιο υγιής οικονομία των χωρών στη νότια Αφρική και η χώρα όπου πριν λίγες μέρες ανακαλύφτηκε το δεύτερο μεγαλύτερο διαμάντι στον κόσμο βάρους 2.5 κιλών.

Πραιτόρια

Μετά την Μποτσουάνα, επιστροφή στο κράτος της Νότιας Αφρικής και πέρασμα από την επίσημη πρωτεύουσα Πραιτόρια. Εδώ τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα. Μόνο μαύροι κυκλοφορούν στο κέντρο της πόλης. Η βόλτα μας πανοραμική, εντυπωσιακά βικτωριανά και γεωργιανά κτίρια όπως το Δημαρχείο κι ένα τεράστιο άγαλμα του Μαντέλα ύψους 13 μέτρων με μια σχισμή στο παπούτσι του (όπου έριξα ένα γραπτό μήνυμα με ευχές για ειρήνη στον κόσμο!) διακοσμούν το κέντρο. Η μόνη μας «ασφαλής» στάση εκτός λεωφορείου γίνεται μπροστά στο μνημείο των Βούρτρεκκερ. Αυτό το μάλλον «φασιστικής» αντίληψης μνημείο, εντυπωσιακό, με στοιχεία art decο, προοιώνιζε το απαρτχάιντ…

Οι Βούρτρεκκερ ήταν οι πιονέροι Ολλανδοί που εγκαταστάθηκαν στη χώρα από το 1688. Απωθήθηκαν από τους Βρετανούς στα 1836 όταν έγινε η «μεγάλη πορεία» και βρέθηκαν να πολεμούν με τους Ζουλού που είχαν ήδη καθυποτάξει άλλες φυλές μετά από πολύ αιματηρές μάχες. Δημιούργησαν τα δύο ολλανδικά αυτόνομα κράτη της Οράγγης και του Τράσνβααλ. Οι Βρετανοί τους επιτέθηκαν ξανά κι αυτοί με τα Laager, τις άμαξες τους, μετακινήθηκαν ακόμη περισσότερο στο εσωτερικό της χώρας. Ο τελευταίος πόλεμος των Μπόερς την περίοδο 1899-1902 έληξε με συμφωνίες Βρετανών και Ολλανδών για κοινή συμβίωση. Και όλα αυτά επειδή στις περιοχές που προαναφέρθηκαν βρέθηκαν τεράστια κοιτάσματα διαμαντιών και χρυσού. Ο πλούτος φέρνει πόλεμο αλλά εάν πρυτανεύσει μια λογική η συμβίωση είναι εφικτή μετά από καιρό.

Που εντάσσονται οι φυλές των Βοτάνων (Σον) και Οτεντοτ, και των Μπαντού, των πρώτων κατοίκων της χώρας σε αυτή τη διένεξη; Δουλεία ήταν η αντιμετώπιση από τους Ολλανδούς, και λίγο πιο ανθρώπινη συμπεριφορά δέχθηκαν από τους Βρετανούς. Οι τελευταίοι έφεραν επίσης εργάτες από την Ινδία και την Ινδονησία με πεντάχρονα συμβόλαια εργασίας. Όταν τα συμβόλαια τελείωσαν τους πρότειναν επιστροφή ή παραμονή με τη δυνατότητα να αποκτήσουν γη. Όλοι έμειναν και προτίμησαν τη δεύτερη λύση σ’ αυτή τη γη της επαγγελίας με τις τόσες δυσκολίες όμως στο σήμερα.

Η Νότια Αφρική είναι η πιο αναπτυγμένη χώρα στην περιοχή με διαμάντια, χρυσό, άνθρακα, βιομηχανία (χαλυβουργία, αυτοκίνητα, μηχανήματα, αεροπορική βιομηχανία, ναυπηγική, βιομηχανία ελαστικών, πετροχημικά, τσιμέντο και πολλές άλλες οικονομικές δραστηριότητες) και τεράστια γεωργική παραγωγή. Τα κρασιά και τα αμπέλια τους είναι περίφημα σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά μετά τη γευσιγνωσία που κάναμε στο Κέιπ Τάουν την τελευταία ημέρα του ταξιδιού μας, νομίζω πως έχουμε πολύ καλύτερα κρασιά στην Ελλάδα.

Υπάρχει επίσης εκτεταμένη κτηνοτροφία και αλιεία.

Ποιος θα το έλεγε πως ο πρώτος πιονέρος που στάθηκε εδώ στις 24 Δεκεμβρίου του 1651, ο Γιαν Βαν Ρίμπεκ, θα οραματιζόταν τη δημιουργία ενός εμπορικού σταθμού στο δρόμο για την Ανατολή (Ινδίες, Κίνα κλπ), κάτι που πραγματοποιήθηκε μέχρι το τέλος του αιώνα με την άφιξη 164 Ουγενότων, μια αληθινή αποικία με συνεχή διείσδυση προς το εσωτερικό της χώρας. Οι Πορτογάλοι προμήθευσαν σκλάβους στους Ολλανδούς λίγο πριν το 1700, ενώ το 1795 ανέλαβαν οι Άγγλοι. Το 1814 ο βασιλιάς της Ολλανδίας παραχώρησε στην Αγγλία την αποικία του Ακρωτηρίου με αντάλλαγμα την οικονομική βοήθεια των Άγγλων στην εξαιρετικά πιεσμένη οικονομικά χώρα του. Αλλά οι Ολλανδοί δεν έφυγαν από εδώ ποτέ. Οχτώ συνοριακοί πόλεμοι με τη συμμετοχή των Ζουλού στις συρράξεις και αφίξεις Άγγλων, Σκωτσέζων και Ιρλανδών.

Τα κοιτάσματα χρυσού στην Πραιτόρια και η εξέλιξη του Γιοχάνεσμπουργκ σε πόλη κομβική για την εξόρυξη χρυσού καθόρισαν τα οικιστικά κέντρα της Νοτίου Αφρικής. Από τη μια ο Ολλανδός Κρούγκερ, από την άλλη ο αποικιοκράτης Βρετανός Σέσιλ Ρόουντς, η προσπάθεια των Γερμανών για διείσδυση μέσω της Γερμανικής γειτονικής Ναμίμπια έδωσαν το έναυσμα για τον πόλεμο των Μπόερς που προανέφερα. Το 1948 ξεκίνησε το Απαρτχάιντ, η κατακραυγή ήταν παγκόσμια και η αντίδραση του ΟΗΕ άμεση με πολλά ψηφίσματα, ακολούθησε ωστόσο η φυλάκιση του ηγέτη Μαντέλα για 29 χρόνια.

Ο Νέλσον Μαντέλα υπήρξε το αντίπαλο δέος για τον κυβερνήτη Ντε Κλερκ και ακολούθησε μετριοπαθή πολιτική καθώς οι εντάσεις στην κοινωνία σιγόβραζαν. Το κόμμα του υπερίσχυσε με απόλυτη πλειοψηφία στις ελεύθερες εκλογές του 1994 και με τη σοφή διακυβέρνηση του απέτρεψε το αιματοκύλισμα που προμηνυόταν. Σήμερα συγκυβερνούν το κόμμα του Μαντέλα με το κόμμα των λευκών έχοντας να αντιμετωπίσουν πολλαπλάσια προβλήματα. Η εγκληματικότητα, η διαφθορά, η κατάρρευση υποδομών (γέφυρες ημιτελείς για 15 χρόνια στην καρδιά της πόλης), η κατάρρευση υπηρεσιών, η βεντάλια των ανισοτήτων που μεγαλώνει μέρα με την ημέρα απαιτούν σύνεση, σκληρή δουλειά, θυσίες και επιμονή. Εάν δεν υπάρξει πρόοδος στο εγγύς μέλλον η περαιτέρω επιδείνωση της χώρας είναι προ των πυλών.

Την επόμενη ημέρα ξυπνήσαμε χαράματα για το επόμενο σαφάρι στο πάρκο Κρούγκερ. Η ανατολή στη Σαβάνα είναι μια μαγική στιγμή και ως εκ θαύματος όλοι οι Έλληνες εκδρομείς μείναμε σιωπηλοί κοιτώντας τον ήλιο να εμφανίζεται ανάμεσα από τις akakia robusta, αυτά τα υπέροχα, σχεδόν νεκρά, δέντρα που εδώ, οι πολύ λιγότεροι ελέφαντες σε σχέση με την Μποτσουάνα, βρίσκουν τη φλούδα τους μια θαυμάσια λιχουδιά. Ανάμεσα στους θάμνους μια λέαινα επιτέθηκε στην ύαινα που κοντοζύγωνε για ν’ αρπάξει το λιονταράκι της… Ρινόκεροι άσπροι και μαύροι, ανάλογα με το τριγωνικό ή το τετράγωνο χείλος τους έβοσκαν αμέριμνοι… Πολύ διαφορετική η εμπειρία αυτή τη φορά χωρίς το ποτάμιο στοιχείο. Και όπως είπε ο συνταξιδιώτης δημοσιογράφος Μίλτος από τη Θεσσαλονίκη αυτό ήταν «πιο σαφάρι από τη Μποτσουάνα!».

Επόμενος σταθμός το πολύ τουριστικό χωριό Ματσάμο και πέρασμα στη Σουαζιλάνδη με χορούς και μουσικές. Ή αλλιώς στην Εσουατίνι, όπως θέλει να ονομάζεται η χώρα του ο βασιλιάς Mswati ο Γ’. Καθίστε αναπαυτικά και ακούστε: κάθε χρόνο στη «γιορτή του καλαμιού» 20.000 γυμνόστηθες νεαρές παρθένες (πληθυσμός χώρας 2.000.000) αυθόρμητα και με μεγάλη χαρά μαζεύονται για 3 ημέρες σε ένα χωράφι κοντά στην πρωτεύουσα για να χαρίσουν ένα καλάμι η κάθε μία τους στον βασιλιά. Ο βασιλιάς διαλέγει… Εάν αποφασίσει να ξαναπαντρευτεί (έχει ήδη 17 συζύγους) χαρίζει 17 αγελάδες στον πατέρα της νύφης…

Επίσης, καθώς σε όλες αυτές τις χώρες έχουν τεράστιο πρόβλημα με το AIDS, ο βασιλιάς απαγόρευσε στους νέους να συνευρίσκονται με νεαρά κορίτσια για πέντε χρόνια με σκοπό τον περιορισμό της αρρώστιας… Η ποινή εάν το κάνουν; Μιαν αγελάδα. Ένα μήνα μετά την εφαρμογή του νόμου ο ίδιος ο βασιλιάς παραδέχτηκε πως συνευρέθηκε με μια νεαρή 14χρονη… Αναγκάστηκε βέβαια να πληρώσει το πρόστιμο της μιας αγελάδας στον εαυτό του! Ωραία Ε;

Αφήνοντας πίσω μας την πρωτεύουσα Μπαμπάνε που θυμίζει παρακμιακό χωριό σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου διασχίζουμε την Ζούλουλαντ που κάποτε αντιστοιχούσε με το 70% της Νότιας Αφρικής. Τρίτο σαφάρι στο πάρκο Χλουχλουέ που σαν απόλυτη ατραξιόν έχει τους ρινόκερους. «Φτάνει με τα σαφάρι» σκέφτομαι… Δεν θέλω να ξανακάνω σαφάρι. Δεν έχω χαρεί τα κέντρα των πόλεων. Δεν έχω περπατήσει σε δρόμους… Ναι, η επικινδυνότητα είναι στο κόκκινο αλλά θεωρώ πως δεν βιώνω τη ζωή της χώρας. Μου λείπει αυτό το μέρος της εκδρομής που πάντα χαίρομαι σε ευνομούμενα κράτη.

Συνεχίζουμε στο Ντέρμπαν, την πιο πράσινη πόλη πόλη του πλανήτη… Γι’ αρχή βλέπουμε την προκυμαία με τα κύματα του Ινδικού Ωκεανού να σπάζουν επάνω της… Μια φάλαινα εμφανίζεται μπροστά στην προβλήτα. Ανεβαίνει κάθετα προς την επιφάνεια. Διαβάζω πως έτσι παίζουν με τους συντρόφους τους κι επίσης απαλλάσσονται από τις θαλάσσιες ψείρες! Ξεκινούμε για το Port Elizabeth. Η «διαδρομή των κήπων» είναι εδώ μπροστά μας. Εφτακόσια χιλιόμετρα δίπλα στους ωκεανούς. Φύση, δάση, καταρράκτες, πολυσχιδείς ακτές, λουλούδια, πυκνά δάση, λίμνες, λευκές παραλίες και προσμονή για θαλάσσια πανίδα. Βλέπουμε φυτείες και φάρμες στρουθοκαμήλων.

Αναγκαστικά πετάμε για να μην διανύσουμε τεράστιες διαδρομές. Το πιο σημαντικό αξιοθέατο της ημέρας είναι ο Εθνικός Δρυμός Τσιτσικάμα. Τα κύματα του ωκεανού προσκρούουν στα βράχια της ακτής. Η πολύ μεγάλη διάβρωση στα βασαλτικά πετρώματα χαρίζει ένα εκπληκτικό θέαμα ενώ τα κύματα εκσφενδονίζονται κατακόρυφα σε ύψος έως και 20 μέτρων! Περπατάμε παράλληλα με την ακτογραμμή σε παρθένο δάσος με αιωρούμενες γέφυρες… Μοναδικό θέαμα. Αποφασίζω να μην κάνω όλη τη διαδρομή κι απολαμβάνω ένα καπουτσίνο με την δική τους αγγλική πουτίγκα σ’ ένα άγριο τοπίο της γης…

Σ’ όλη την ακτογραμμή υπάρχουν ξύλινες «καμπάνες» (σπιτάκια ολιγοήμερης διαμονής) εξοπλισμένα με ψησταριά στον αύλειο χώρο για να απολαμβάνουν οι ντόπιοι το περίφημο Μπράι δηλαδή το barbecue, κατάλοιπο της βρετανικής επιρροής. Επισκεπτόμαστε λιμάνια όπως η πόλη Νάισνα, με το μουσείο που χτίστηκε και στεγάζει αντίγραφο της Καραβέλας του Βαρθολομαίου Ντίαζ, αντίγραφο που έφτασε μετά από ταξίδι τεσσάρων μηνών από την Πορτογαλία. Βλέπουμε το Μοζέλ Μπέι και δύο πολίσματα – παράδεισοι του γκολφ με παρακείμενα χρυσωρυχεία…

Στις προκυμαίες τους έπιαναν ντόκο τα καράβια για να προμηθευτούν νερό. Ένας από τους επισκέπτες ήταν ο περίφημος Βάσκο Ντα Γκάμα που έκανε συναλλαγές με τους ντόπιους προσφέροντας αγελάδες! Εδώ υπάρχει και το «Ταχυδρομικό Δένδρο», όπου άφηναν μηνύματα οι εξερευνητές με πληροφορίες του ταξιδιού τους μέσα σε μπότες που κρεμούσαν στα κλαδιά του για να ενημερώσουν τις επόμενες αφίξεις!

Κι επιτέλους, οδεύουμε προς το τελευταίο τμήμα του ταξιδιού, το Κέιπ Τάουν. Η διοικητική πρωτεύουσα της χώρας, ιδρύθηκε το 1652 από τους Ολλανδούς κι αποτελεί ένα κοσμοπολίτικο, χρωματιστό, αποικιακό και συνάμα αφρικανικό αστικό κέντρο! Δύο βουνά, το Table και το Lion mountain πρωταγωνιστούν στο φυσικό τοπίο, ενώ η μεγαλύτερη και ωραιότερη προκυμαία μαζί με το λιμάνι είναι η αφετηρία του αστικού κέντρου που απλώνεται ολόγυρα. 2.200 είδη φυτών ευδοκιμούν στο βουνό που έχει σχήμα τραπεζιού και συχνά μπορεί να καλυφθεί με το περίφημο «Τραπεζομάντηλο», το σύννεφο δηλαδή που εμφανίζεται συχνά πυκνά! Πόλη με μεγάλη εγκληματικότητα επίσης, κυρίως προς αλλήλους, αλλά τολμάς να παραστρατήσεις από τις εντολές του αρχηγού της εκδρομής;

Επίσκεψη στο Signal Hill για τη θέα. Το σύννεφο σκέπασε κι εμάς τους ίδιους! Ποιητικά τα δένδρα καθώς ξεπροβάλλουν από την πυκνή ομίχλη… Επισκεπτόμαστε τους κήπους, το κοινοβούλιο, το ολλανδικό κάστρο, το αναγεννησιακού ύφους δημαρχείο, την πολύχρωμη συνοικία Μπο- Καμπ ή συνοικία των Μαλαισιανών. Συνεχίζουμε με ξενάγηση περί διαμαντιών σε μεγάλη εταιρεία και μαθαίνουμε πολλά για την απίστευτη λάμψη τους καθώς και για το νέο πολύτιμο ορυκτό, τον τανζανίτη. Ζητάμε να παραμείνουμε στην πόλη και αποφασίζουμε να επισκεφτούμε το μουσείο των Σκλάβων. Λίθοι και κέραμοι ατάκτως ειρημένοι… Πολύ-συλλεκτικό το μουσείο χωρίς μουσειακή μελέτη.

Συνεχίζουμε νότια στη χερσόνησο του Κέιπ κι επισκεπτόμαστε το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, όνομα που έδωσαν στο νοτιότατο αυτό σημείο οι Πορτογάλοι. Ο ομοεθνής τους Βαρθολομαίος Ντίαζ υπήρξε ο πρώτος Ευρωπαίος θαλασσοπόρος που κάνοντας τον περίπλου της Αφρικής ανακάλυψε το ακρωτήρι το 1488. Το 1652 έφτασαν οι Ολλανδοί, ενώ το 1795 έφτασαν οι Άγγλοι που κράτησαν την χώρα υπό την κατοχή τους μέχρι το 1910. Ο κόλπος Χάουτ μας χάρισε μιαν εξαιρετική θέα με κορμοράνους, θαλάσσιους ελέφαντες και φώκιες που έβγαιναν μέχρι και στο λιμάνι μέσα!

Συνεχίσαμε την επίσκεψή μας στην περιοχή των πιγκουίνων. Πανέμορφα τοπία και προστασία της φύσης. Εξαιρετικοί δρόμοι και γέφυρες παντού. Η χώρα είναι πλούσια και φαίνεται, έστω και εάν οι μαύροι πληθυσμοί της «φυτοζωούν» σε μεγάλο βαθμό. Στο Κέιπ Τάουν περπατήσαμε και χαρήκαμε την πόλη.

Οι τελευταίες επισκέψεις αυτού του επικού ταξιδιού έγιναν στη Simonstown και στα γαλλικά χωριά, όπως ονομάζεται η οινική περιοχή της χώρας. Φρένσχουτ και Στέλενμπος ονομάζονται αυτοί οι δύο παράδεισοι που θυμίζουν τα Χάμπτονς της Νέας Υόρκης. Με απόλυτη ασφάλεια επισκεφτήκαμε το θαυμάσιο μουσείο και το μνημείο των Ουγενότων (οι Γάλλοι προτεστάντες άποικοι που υπέστησαν τα πάνδεινα από τους καθολικούς). Δοκιμάσαμε κρασιά με αντίστοιχες ποικιλίες τυριών… Πανδαισία τα τυριά, υποφερτά τα κρασιά….

Περπατήσαμε ανάμεσα στα κάτασπρα σπίτια, έξω από τα εστιατόρια και τα καφέ με τον όμορφο κόσμο και μια χαλαρότητα και ηρεμία που δεν ζήσαμε πουθενά σε όλο το ταξίδι… Αγόρασα επιτέλους και το πέτρωμα μαλαχίτη που χαρακτηρίζει τη χώρα καθώς κι ένα μεγάλο αφρικανικό ύφασμα για την ξαπλώστρα στην παραλία…

Δώρο και συντροφιά της μητέρας ηπείρου Αφρικής, υπενθύμιση του ταξιδιού που, γιατί όχι, συνεχίζεται νοητά κάτω από τον μεσογειακό ήλιο, στις απαράμιλλες παραλίες της Ελλάδας, στο καυτό ελληνικό καλοκαίρι.