The Italian way: Ο αρχιτέκτονας της Βιτσέντσα και οι γονδολιέρηδες του Σαν Μάρκο

Πως ήταν ο Kracklite ο αρχιτέκτονας του Peter Greenaway που φθάνει στη Ρώμη για τη διοργάνωση μίας έκθεσης, αφιερωμένης στο έργο του Γάλλου επίσης αρχιτέκτονα Etienne-Louis Boullee; Κάπως έτσι κι γω, σ’ αυτό το επεισόδιο του ιταλικού, φετινού, καλοκαιριάτικου σήριαλ (τα ιδιωτικά κανάλια έχουν τα τούρκικα σήριαλ κι η Parallaxi εμένα).

Μεσημέρι, 40 υπό σκιάν κι ο δικός σου κουνάμενος συνάμενος, νάτος στη Βιτσέντσα. Η κοιλιά μπροστά (ευτυχώς λίγο μικρότερη του Brian Dennehy) και ως γνήσιος κινηματογραφόπληκτος να ψάχνω τα «ίχνη» του εδώ μεγάλου αρχιτέκτονα, του Αντρέα Παλλάντιο. Βγαίνω στον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης αποφασισμένος να μην εμπλακώ σε καμιά εγκυμοσύνη, να μην παγιδευτώ σε κανένα ιστό που το μυθικό περιβάλλον έχει στήσει, να μην οικοδομήσω κανέναν παραισθητικό κόσμο.

Η Βιτσέντσα να έχει βαριά – βαριά 120.000 κόσμο και η αλήθεια είναι πως δεν είχε τύχει ποτέ στο παρελθόν να επισκεφτώ αυτή τη μικρή, γοητευτική πόλη. Πληροφορήθηκα εν πρώτοις από τον τουριστικό οδηγό, πως μαζί με το Μπασάνο ντελ Γκράπα, το Σκίο, το Βαλντάνιο, και το Αρτσινιάνο κάνουν την ομώνυμη επαρχία στην περιφέρεια του Βένετο.

Με το που βγαίνεις από το σιδηροδρομικό σταθμό μία ευθεία σε χωρίζει από το ιστορικό κέντρο και το μεγαλείο των παλατιών που ανοικοδόμησε ο Παλλάντιο. Η ώρα άφιξης ήταν μάλλον απαγορευτική. Ντάλα μεσημέρι κανένας τρελός δεν κυκλοφορεί στους δρόμους, παρεκτός κανέναν πειραγμένο τουρίστα. Επομένως, βρέθηκα μόνος να περιδιαβαίνω μια πόλη φάντασμα, με κανα δυό ακόμα βλαμμένους εισαγόμενους Ισπανούς του είδους μου. Το ζεύγος προπορεύονταν με το wireless Ipad στο χέρι κι εγώ παρά πίσω, να στήνω αυτί για πληροφορίες. Έμαθα τα πάντα ο ωτακουστής, πως ο αρχιτέκτονας γεννήθηκε πριν από 500 χρόνια στην Πάντοβα, λιθοξόος ήταν στην αρχή, αλλά εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο αρχιτέκτονα της εποχής του, επηρεάζοντας τους πάντες και τα πάντα, τους επόμενους αιώνες. Ακόμη και ο Λευκός Οίκος εμπίπτει στην ευρύτερη σφαίρα εφαρμογής των ιδεών του.

Πριν μπεις στην πόλη, ο οίκος Pal Zileri φροντίζει να σου δώσει σε διαφημιστικό πλακάτ τα σημεία που βρίσκονται τα παλάτσι του αρχιτέκτονα. Έχοντας λοιπόν έναν βασικό μπούσουλα, ξέρεις πως θα πας να δεις το ντουόμο, που δε λέει και πολλά πράγματα, θα περάσεις έξω από το σπίτι του Αντόνιο Πιγκαφέτα που ακολούθησε τον Μαγκελάνο στον περίπλου της γης, θα βγεις στη χτιστή γέφυρα του Σαν Μικέλε για ν’ ακουμπήσεις στις πέτρες του 1620, και από την Πιάτσα ντελε Μπιάντε θα βγεις στην Πιάτσα ντέι Σινιόρι. Εκεί είναι όλα τα κομψά κτήρια του Παλλάντιο να περιστοιχίζουν την πλατεία. Ξεχωρίζουν οι επιβλητικές διώροφες κιονοστοιχίες της Βασιλικής του 16ου αιώνα γύρω από το παλιό Παλάτσο ντελά Ρατζόνε. Η στάση στην πλατεία πρέπει να διαρκέσει, έχει και πολύ καλό καφέ για τους κουρασμένους, που ξεκουράζοντας τα ποδαράκια τους έχουν απέναντί τους να θαυμάζουν την Λότζα ντελ Καπιτανιάτο, την σκεπαστή κιονοστοιχία που έκανε ο αρχιτέκτονας το 1571.

Μετά τον καφέ θέλει ανηφόρα, προς το Τεάτρο Ολίμπικο, το παλαιότερο σωζόμενο κλειστό θέατρο της Ευρώπης, μια απίστευτα εντυπωσιακή κατασκευή που ο Παλλάντιο άρχισε ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του. Ο μαθητής του Βιτσέντσο Σκαμότσι έβαλε τα δυνατά του και πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο για την πρεμιέρα της τραγωδίας Οιδίπους τύραννος στις 3 Μαρτίου 1585.

Αν οι αντοχές σας είναι καλές και το ενδιαφέρον σας μεγάλο, μπαίνετε και στο Παλάτσο Κριερικάτι στο οποίο στεγάζεται το Μουζέο Τσίβικο για να δείτε τον γυμνό ηνίοχο και βέβαια αν έχετε την πολυτέλεια του χρόνου τραβάτε να δείτε την Ροτόντα, το πιο διάσημο έργο του Παλλάντιο, μια απίστευτη έπαυλη, με απόλυτα συμμετρικές αναλογίες, που είναι και η επιτομή της αρχιτεκτονικής του μεγάλου καλλιτέχνη. Τον ίδιο θα τον βρείτε κάτω από την Πιάτσα ντέι Σινιόρι, ως άγαλμα, να περιβάλλεται συνήθως από πάγκους μικροπωλητών. Κι αν θέλετε κάτι παραπάνω να μάθετε γι αυτόν, διαβάστε στο διαδίκτυο το κείμενο της κ. Ευαγγελίας Παπούλια που δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, με τον τίτλο «Ο υπέροχος κόσμος του Αντρέα Παλλάντιο». Το συνειδητοποίησα καλά στο δρόμο της επιστροφής προς τον σιδηροδρομικό σταθμό, πως στη Βιτσέντσα πάει κανείς μόνο για να κυνηγήσει το φάντασμα του Παλλάντιο, του αρχιτέκτονα που όντως «άλλαξε τον κόσμο» όπως λένε οι ειδικοί, να ρθει σε μια πρώτη επαφή με τα οικοδομήματά του, για να πάει μετά στη Βενετία για να γνωρίσει τα αριστουργήματά του.

Δεν θυμάμαι πόση ώρα έκανα μέχρι το σταθμό της Σάντα Λουτσία, αλλά σίγουρα την αντίκρισα με διαφορετικό μάτι και αυτή τη φορά τη Βενετία. Είναι η πόλη που δεν μπόρεσα να ξεπεράσω εδώ και δεκαετίες. Κάθε φορά που την ξαναβρίσκω υπάρχει και κάτι νέο προς ανακάλυψιν, κάτι που μου διέφυγε στην προηγούμενη επίσκεψή μου.

Μέχρι να κατηφορίσω προς το Σαν Μάρκο έχει σκοτεινιάσει. Η πανσέληνος έχει «ανατείλει» κανονικά και φωτίζει όλους τους ερασιτέχνες και μη φωτογράφους που προσπαθούν να χωρέσουν στο κάδρο τους φεγγάρια, γονδολιέρηδες και αναγεννησιακά κτήρια. Στην προκυμαία, μπροστά από το παλάτι των δόγηδων οι γονδολιέρηδες είναι έξαλλοι. Φωνάζουν τα τουριστικά πλήθη να μη πλησιάζουν το νερό. Κίνδυνος, κίνδυνος, προειδοποιούν.

Εγώ ο έξυπνος, το κατάλαβα γρήγορα. Τα σκαλάκια της προκυμαίας τα κάλυπτε ήδη το νερό, το οποίο ανέβαινε αργά, αλλά σταθερά. Καλοκαιρινή αύρα, πανσέληνος, παλίρροια και η τζαζ που έπαιζε από τις πολυπληθείς ορχήστρες έξω από το Φλωριάν και τα υπόλοιπα καφέ του Σαν Μάρκο, συνθέτουν μια μοναδική εικόνα. Από τις αποχετεύσεις της πλατείας δεν σταματάει να βγαίνει νερό. Οι τουρίστες θεωρούν πως κάποιος τους κάνει πλάκα. Στην αρχή βλέπουν έκπληκτοι το φαινόμενο και στη συνέχεια που τα νερά ανεβαίνουν, γίνεται το παιχνίδι τους. Το Σαν Μάρκο έχει μετατραπεί σε χρόνο μηδέν σε λιμνοθάλασσα κι όλοι ευτυχισμένοι βγάζουν τα παπούτσια τους και τσαλαβουτούν στα νερά.

Εδώ είναι που χαίρεται και ο κάθε πικραμένος, εδώ είναι και η ιδανική εικόνα του φετινού καλοκαιριού. Αυτή θα κρατήσω φεύγοντας και μια αίσθηση αρχιτεκτονικού κάλλους!

*Οι φωτογραφίες είναι του Θανάση Γωγάδη