Τί αλλάζει στον Μεσογειακό Τουρισμό;

Ισως οι καύσωνες, οι καταστρεπτικές πυρκαγιές και οι εκκενώσεις τουριστικών περιοχών να μην έχουν ακόμη νικήσει την απαράμιλλη γοητεία της Ευρώπης, που με τον συνδυασμό του ιστορικού της ενδιαφέροντος και της φυσικής ομορφιάς, πρωτίστως με τις λαμπερές παραλίες της Μεσογείου, παραμένει επίμονα πρώτη στις προτιμήσεις των τουριστών ανά τον κόσμο, όπως προδίδουν οι διαρκώς αυξανόμενες κρατήσεις και αφίξεις. Ομως το καλοκαίρι που ακόμα διανύουμε, φαίνεται να αποτελεί σημείο καμπής για τον τουρισμό στη Γηραιά Ηπειρο, όπως άλλωστε το χαρακτηρίζουν παράγοντες της τουριστικής βιομηχανίας και δεν κρύβουν τον φόβο τους πως ίσως μεσοπρόθεσμα επίκειται το τέλος του μεσογειακού καλοκαιριού και του μεσογειακού τουρισμού.

Πέραν των όσων καταστροφών συνέβησαν φέτος στην Ελλάδα, και μόνον το γεγονός ότι η Ισπανία κατέγραψε 46 βαθμούς Κελσίου μέσα στον Ιούνιο προδίδει το πόσο επιταχύνεται η κλιματική αλλαγή στις χώρες της Μεσογείου, όπου η θερμοκρασία ανεβαίνει με ρυθμό 20% ταχύτερα από τον μέσο όρο στον υπόλοιπο κόσμο. Και όλα δείχνουν ότι επιταχύνονται και οι μεταβολές στις επιλογές των ταξιδιωτών, μια αυξανόμενη μερίδα των οποίων αναζητά εναλλακτικές για να αποφύγει τόσο τις ακραίες θερμοκρασίες όσο και τη δεύτερη μάστιγα της Ευρώπης, τον υπερτουρισμό, που αποτελεί πλέον πρόβλημα σε Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία και Κροατία. Το διεθνές δίκτυο ταξιδιωτικών γραφείων Virtuoso αναφέρει πως από την τελευταία δημοσκόπησή του διαπίστωσε πως το 79% των μελών του δηλώνει ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν μεταβάλει τα σχέδια των πελατών του και το 55% ότι η πελατεία του επιλέγει να ταξιδέψει εκτός της περιόδου αιχμής.

Επιταχύνεται η κλιματική αλλαγή στις χώρες της Μεσογείου όπου η θερμοκρασία ανεβαίνει με ρυθμό 20% ταχύτερα από τον μέσο όρο στον υπόλοιπο κόσμο.

Μιλώντας στο αμερικανικό δίκτυο CNBC, η Λίντα Γιόντσζικ, εκπρόσωπος της TUI, τόνισε πως είναι σαφής η αύξηση του ενδιαφέροντος για τις χώρες της Σκανδιναβίας, Ισλανδία, Νορβηγία και Σουηδία. Προσέθεσε, ωστόσο, ότι οι κρατήσεις για τις χώρες αυτές «παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με τους παραδοσιακά δημοφιλείς προορισμούς, καθώς Ελλάδα, Ισπανία και Τουρκία είναι και παραμένουν αδιαμφισβήτητα οι αγαπημένες των τουριστών».

Αυξάνεται ωστόσο σταθερά η μερίδα των τουριστών που στρέφεται όλο και περισσότερο στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά, κρίνοντας ότι προσφέρουν ενδιαφέρουσες και εναλλακτικές διακοπές, χωρίς όμως να μένουν ούτε και αυτές πλήρως θωρακισμένες από την κλιματική αλλαγή. Ακόμη και οι χώρες της Σκανδιναβίας, Σουηδία, Νορβηγία και Φινλανδία, σημείωσαν φέτος θερμοκρασίες-ρεκόρ. Οπως αναφέρει ο Τζέιμς Καβάνα, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Flight Centre, αυξάνεται το ενδιαφέρον για τον ευρωπαϊκό Βορρά καθώς καταγράφεται αυξημένη ζήτηση για διακοπές στις χώρες της βόρειας Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Φινλανδίας, της Νορβηγίας, αλλά ακόμη και της παγωμένης Γροιλανδίας. Σύμφωνα, άλλωστε, με τον Νίκολας Σμιθ, διευθυντή ψηφιακών υπηρεσιών στην Thomas Cook και στην online ταξιδιωτική εταιρεία eSky Group, μεταξύ των Βρετανών είναι σαφής η αύξηση στην επιλογή διακοπών σε χώρες όπως η Ισλανδία, η Νορβηγία και η Ελβετία, ενώ τελευταία πολλοί προτιμούν την Πολωνία.

Την ίδια στιγμή, τα στοιχεία που δημοσίευσε τον Ιούλιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ταξιδιών (ETC) καταδεικνύουν ότι τα ταξίδια εξακολουθούν να αποτελούν από τις κυριότερες προτεραιότητες των Ευρωπαίων που, επίσης, αγαπούν περισσότερο την Ευρώπη και ειδικότερα τις μεσογειακές χώρες σε πείσμα της κλιματικής αλλαγής, του υπερτουρισμού και της οικονομικής αβεβαιότητας. Επιλέγουν, έτσι, να ελιχθούν ανάμεσα στα νέα δεδομένα οργανώνοντας τις διακοπές τους στην περιφέρεια της θερινής περιόδου που στις μεσογειακές χώρες έχει, έτσι κι αλλιώς, επεκταθεί προ πολλού και καλύπτει από τον Μάιο μέχρι και το τέλος Σεπτεμβρίου. Οπως τονίζει ο πρόεδρος της ETC, Μιγκέλ Σαντζ, «τα στοιχεία μας προδίδουν πως οι Ευρωπαίοι δεν είναι διατεθειμένοι να υποβαθμίσουν τις διακοπές τους γι’ αυτό και επιλέγουν συχνότερα ήσυχους προορισμούς και ταξίδια εκτός περιόδου αιχμής». Πράγματι, οι αναζητήσεις στην online πλατφόρμα κρατήσεων Booking.com για Αθήνα, Παρίσι, Λισσαβώνα και Μιλάνο είναι πολύ αυξημένες τον Σεπτέμβριο, ενώ η εταιρεία ταξιδίων Intrepid Travel κατέγραψε αξιοπερίεργες μεταβολές στις κρατήσεις της: σε ό,τι αφορά την Ιταλία μειώθηκαν 72% για την περίοδο αιχμής, Ιουλίου και Αυγούστου σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους, ενώ εκτοξεύθηκαν κατά 166% για τους υπόλοιπους μήνες της ζεστής περιόδου. Και για την Τζένι Σουτάν, διευθύνουσα σύμβουλο της εταιρείας προβλέψεων για τον τουρισμό Globetrender, είναι σαφές πως ήδη από τα τέλη της δεκαετίας η τουριστική περίοδος στις χώρες της Μεσογείου θα περιοριστεί στο δίμηνο Μαΐου – Ιουνίου και στο δίμηνο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου.

Αλλαγή σχεδίων λόγω υπερτουρισμού και κρίσεων

Αν η κλιματική αλλαγή και ο υπερβολικός τουρισμός την περίοδο αιχμής αποτελούν λόγο για να αλλάζουν οι τουρίστες τα σχέδιά τους, οι ίδιες οι αντιδράσεις του εγχώριου τουρισμού στο πρόβλημα του υπερτουρισμού προστίθενται σταδιακά στους αποτρεπτικούς παράγοντες. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι αντιδράσεις των κατοίκων παίρνουν τη μορφή άμεσων συγκρούσεων ανάμεσα στους πολίτες και τους τουρίστες. Δεν είναι μόνον το πρόβλημα που έχει προκαλέσει η Airbnb και οι αντίστοιχες πλατφόρμες, «εξαφανίζοντας» ουσιαστικά από την αγορά το μεγαλύτερο μέρος των διαμερισμάτων και κατοικιών και εκτοξεύοντας στη στρατόσφαιρα τα ενοίκια για όσες κατοικίες απομένουν. Ο υπερβολικός τουρισμός επιφέρει γενικότερη υποβάθμιση της ποιότητας ζωής στις μεσογειακές χώρες κατά την περίοδο αιχμής, με τον θόρυβο να γίνεται ανυπόφορος ακόμη και τις νυχτερινές ώρες σε πόλεις, όπως η εξαιρετικά τουριστική Βενετία για παράδειγμα.

Σε πολλές μεσογειακές χώρες οι πόλεις υποδέχονται τους τουρίστες με πανό διαμαρτυρίας στα οποία γράφουν «τουρίστες γυρίστε στις χώρες σας», στην Ισπανία οι κάτοικοι της Τενερίφης και της Βαρκελώνης όπως και της Λισσαβώνας στην Πορτογαλία συγκρούστηκαν ευθέως με τους τουρίστες. Στην Ελλάδα είναι συνεχείς και εντεινόμενες οι αντιδράσεις των εργαζομένων στον τουρισμό για τα εξοντωτικά ωράρια εργασίας και τις χαμηλές αποδοχές τους, ενώ στο Κουκάκι οι κάτοικοι ανάρτησαν πανό στο οποίο έγραφαν «παντού η Airbnb και γείτονες πουθενά». Στην Καταλονία οι κάτοικοι διαμαρτυρήθηκαν όταν η τοπική κυβέρνηση επέβαλε περιορισμούς στη χρήση νερού σε περίοδο ξηρασίας, αλλά εξαίρεσε τα ξενοδοχεία και τις τουριστικές εγκαταστάσεις.

Και την ίδια στιγμή τα προβλήματα από τον υπερτουρισμό εντείνονται εξαιτίας του πρόσφατου φαινομένου των ψηφιακών νομάδων, απότοκο της πανδημίας. Με την πολυτέλεια της τηλεργασίας εγκαθίστανται στις δημοφιλείς χώρες της Μεσογείου πολλαπλασιάζοντας εις το έπακρον τις συνέπειες του υπερτουρισμού και αλλοιώνοντας τη ζωή στην περιοχή. Οι παράγοντες που μεταβάλλουν τον τουρισμό είναι ετερόκλητοι, ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια, δεδομένου ότι έχουν οξυνθεί περαιτέρω οι γεωπολιτικές εντάσεις με δύο πολέμους σε γειτονικές περιοχές της Μεσογείου, στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, ενώ παράλληλα παρεμβάλλονται στα σχέδια των επίδοξων ταξιδιωτών η πολιτική κατάσταση στις ΗΠΑ, ενώ μεσολάβησαν φέτος μεταβολές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Ο Νίκολας Σμιθ, διευθυντής ψηφιακών υπηρεσιών στην Thomas Cook και στην online ταξιδιωτική εταιρεία eSky Group, επισημαίνει πως η υποχώρηση του δολαρίου έχει στρέψει τους Αμερικανούς σε χώρες στις οποίες έχουν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, όπως είναι οι χώρες της Λατινικής Αμερικής και της ΝΑ Ασίας.

Η νέα τάση

Η Τζένι Σουτάν, CEO της εταιρείας προβλέψεων για τον τουρισμό Globetrender, τονίζει πως «οι ταξιδιώτες επιλέγουν πιο δροσερές παράκτιες αλλά και αλπικές περιοχές, προτιμούν τα ταξίδια άνοιξη και φθινόπωρο και πειραματίζονται με τόπους που έχουν σημαντικό υψόμετρο, όπως χώρες της Βαλτικής μέχρι τα Highlands της Σκωτίας».

8 εκατ. άτομα εργάζονταν στον τουρισμό Ελλάδας, Ισπανίας, Πορτογαλίας και Ιταλίας τη διετία 2023-2024

Εναλλακτικοί προορισμοί

Ο Μπρετ Μίτσελ, διευθυντικό στέλεχος της διεθνούς ταξιδιωτικής εταιρείας Intrepid Travel, αναφέρει πως η εταιρεία του έχει ήδη υιοθετήσει εναλλακτικούς τουριστικούς προορισμούς «προστατευμένους από την κλιματική αλλαγή», υποκαθιστώντας κάποιους πολύ δημοφιλείς προορισμούς με άλλους παραπλήσιους αλλά πιο ήσυχους.

8%

πάνω από τα προ της πανδημίας επίπεδα του 2019 είναι οι διεθνείς αφίξεις στις χώρες της Μεσογείου.

Οι κερδισμένοι

Αύξηση του τουρισμού στις πιο δροσερές περιόδους του έτους διαπιστώνει ο Νίκολας Σμιθ, διευθυντής ψηφιακών υπηρεσιών στην Thomas Cook που τονίζει πως «προορισμοί όπως Ισλανδία, Νορβηγία, Ελβετία και Πολωνία προσελκύουν περισσότερους τουρίστες, που θέλουν εμπειρίες με αληθινό βάθος».