Τζουμέρκα: Ανεξερεύνητος παράδεισος

του Κωστή Ζαφειράκη (από τις αφηγήσεις της Αρετής Στασινού)

Εικόνες: Αρετή Στασινού

Η Ηπειρώτισσα δημοσιογράφος Αρετή Στασινού ξεσηκώνει τον Κωστή Ζαφειράκη να κάνουν νυχτερινό rafting στον Άραχθο, να χορέψουν «Καγκελάρι» και να σκαρφαλώσουν στην Κλίφκη, κοντά στο χωριό Καλέντζι.

Πολλοί θεωρούν τους Ηπειρώτες  τοπικιστές! Εγώ απλά θεωρώ, ως Ηπειρώτισσα γνήσια, ότι με τον τόπο μας έχουμε μια πολύ ιδιαίτερη σχέση. Δεν μπορούμε για πολύ καιρό μακριά από τα βουνά και τα ποτάμια μας, τη λίμνη και τα πέτρινα χωριά μας! Θα καταλάβετε γιατί στη συνέχεια.

Ζω στα Γιάννενα εδώ και χρόνια, κατάγομαι  από τα Τζουμέρκα αλλά μεγάλωσα στην ακριτική Κόνιτσα. Το χωριό μου, το Μονολίθι, είναι δίπλα στον ορμητικό Άραχθο και στο ξακουστό Γεφύρι της Πλάκας. Θυμάμαι τα καλοκαίρια των παιδικών μου χρόνων, να την κοπανάμε από το σπίτι της γιαγιάς τα μεσημέρια, για να πάμε βόλτα στο ποτάμι.

Ο Άραχθος είναι προορισμός για όλους όσοι θέλουν να δοκιμάσουν την εμπειρία μιας κατάβασης με rafting στα ορμητικά νερά του. Ειδικά στο σημείο που θα κολυμπήσεις κάτω από τον καταρράκτη, δεν περιγράφονται τα συναισθήματα. Παθαίνεις πλάκα, κυριολεκτικά και μεταφορικά! Μόλις φτάσεις στο τέλος της διαδρομής, στο γεφύρι της Πλάκας, θα καθίσεις να φας σπιτικό φαγητό, για να πάρεις δυνάμεις, ύστερα από τόσο κουπί.

Τα Τζουμέρκα είναι ένας ανεξερεύνητος παράδεισος! Το πέτρινο γεφύρι της Πλάκας, με το μεγαλύτερο άνοιγμα καμάρας 40 μ. και ύψος 19 μ.,θεωρείται το μεγαλύτερο των Βαλκανίων και είναι σήμα κατατεθέν της περιοχής, καθώς ενώνει τις δύο όχθες του Άραχθου. Το γεφύρι είναι γνωστό και για την ιστορική του αξία, καθώς αποτελούσε σύνορο ανάμεσα στην ελεύθερη και τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Πάνω στην καμάρα του, υπογράφηκε η περίφημη «Συμφωνία της Πλάκας» μεταξύ του Ε.Λ.Α.Σ. και του Ε.Δ.Ε.Σ. στον εμφύλιο πόλεμο. Αν ανέβεις στην κορυφή του γεφυριού θα απολαύσεις τη μοναδική θέα στην χαράδρα του Αράχθου.

Εδώ η φύση μιλάει! Τρεχούμενα νερά, πλατάνια κι έλατα, καταρράκτες και μονοπάτια: υπάρχουν άπειροι λόγοι για να έρθει κάποιος στα Τζουμέρκα.

Στα Τζουμέρκα θα χαρείς την ανόθευτη φιλοξενία η οποία θυμίζει άλλες εποχές. Ένας αγαπημένος μου προορισμός είναι οι Καλαρρύτες, παραδοσιακός οικισμός με πέτρινα σπίτια και λαογραφικό πλούτο. Στο καφενείο του Ναπολέοντα θα ακούσεις ωραίες ιστορίες και θα πιεις ντόπιο τσίπουρο με ανεβασμένα γράδα- συνοδεύεται πάντα από διαλεχτό μεζέ. Φεύγοντας πας και απέναντι  στο Συρράκο, πανέμορφο πετρόκτιστο χωριό επίσης, γενέτειρα του ποιητή Κώστα Κρυστάλλη, για να φας, πάνω από την πλατεία με τα αιωνόβια πλατάνια, χειροποίητες πίτες, νοστιμότατη γίδα βραστή και κοντοσούβλι από ντόπια κρέατα.

Το πιο εντυπωσιακό μοναστήρι της Ηπείρου: η Μονή Κηπίνας κοντά στους Καλαρρύτες. Προκαλεί δέος λόγω της θέσης του, καθώς είναι χτισμένο μέσα σε απόκρημνο βράχο. Χτίστηκε το 1212 από το μοναχό Γρηγόριο και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ένα μονοπάτι σκαλισμένο στο βράχο και μια ξύλινη γέφυρα οδηγούν στο μοναστήρι. Κατά την τουρκοκρατία, η ξύλινη γέφυρα ήταν κινητή και οι μοναχοί την ανέβαζαν με μοχλό, ώστε να προστατεύονται από επιδρομές.Ο μικρός ναός της Μονής είναι γεμάτος με αγιογραφίες του 17ου αιώνα. Στον πρόναο του καθολικού βρίσκεται μια μεγάλη σπηλιά, μήκους 240 μέτρων, στην οποία κατέφευγαν οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών για να προστατευτούν, τον καιρό της Τουρκοκρατίας.

Να πας οπωσδήποτε στην περιοχή της Κλίφκης, ανατολικά του χωριού Καλέντζι. Ύστερα από περπάτημα μιας ώρας περίπου, φτάνεις σ’ένα τοπίο σπάνιας ομορφιάς, στην καρδιά της χαράδρας του Αράχθου. Εδώ βρίσκεται ένας μοναδικός καταρράκτης ύψους 15 μέτρων ο οποίος σχηματίζει μια μικρή λιμνούλα στην οποία μπορείς να κολυμπήσεις. Απίστευτη εμπειρία. Στον καταρράκτη μπορείς να βρεθείς, αν κατέβεις τον Άραχθο με βάρκα (κάνοντας rafting πιο απλά), ξεκινώντας από την γέφυρα Πολιτσάς και τερματίζοντας στο γεφύρι της Πλάκας. Αξίζει πραγματικά η κατάβαση! Δεν θα ξεχάσω ποτέ μου την εικόνα του ποταμού με την Αυγουστιάτικη πανσέληνο! Άλλη αίσθηση το νυχτερινό rafting!!!

Στα Τζουμέρκα θα φας καλά, αυτό είναι σίγουρο! Λοιπόν, έχουμε και λέμε: κουνέλι στιφάδο, κατσικάκι στη γάστρα με πατάτες και ντόπια ψητά κρέατα, στα Πράμαντα. Μπατσαριά (είδος πίτας με χόρτα χωρίς φύλλο) και τυρόπιτα. Να ζητήσετε ζυμωτό ψωμί και να μην πείτε όχι στα γλυκά του κουταλιού.

Όλη η περιοχή προσφέρεται για πεζοπορία, ορειβασία, ψάρεμα και φυσικά rafting στον Άραχθο. Στο Δασικό χωριό, στον Καταρράκτη, θα συναντήσεις κι έναν από τους καλύτερους γνώστες των βουνών να σου πει και να σου δείξει τις ομορφιές αυτού του τόπου, τον ορειβάτη-οδηγό βουνού Χρήστο Λάμπρη. Έχει να σου πει ιστορίες από τις αποστολές που συμμετείχε, στα Ιμαλάια και αλλού. Δεν θα πιστεύεις στ’αυτιά σου!

Σε πολλά από τα χωριά, ψηλά στα Τζουμέρκα, και στα Κατσανοχώρια, στις γιορτές χορεύουν το «Καγκελάρι», έναν ομαδικό αργόσυρτο χορό, στον οποίο συμμετέχει όλο το χωριό. Συνήθως ο γεροντότερος ή ο παπάς σέρνει τον χορό και οι υπόλοιποι ακολουθούν. Λέγεται ότι ο χορός αυτός έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία.

Θα μπορούσα να γράφω σελίδες ολόκληρες για τα δικά μου Τζουμέρκα! Αυτή την ορεινή και δασωμένη περιοχή, με τις ψηλές κορυφές και  το εντυπωσιακό ανάγλυφο, τα χωριά που είναι πνιγμένα στο πράσινο, με ιστορία και παράδοση, χωριά με ανθρώπους φιλόξενους, καλοσυνάτους.  Τα καλοκαίρια οι νέοι επιστρέφουμε κι αυτό είναι μια υπόσχεση που κανείς μας δεν ξεχνάει. Οι Τζουμερκιώτες αγαπάμε τα χωριά μας και πάντα θα ερχόμαστε στα μέρη που γεννήθηκαν οι παππούδες και οι γονείς μας. Κάθε φορά που πηγαίνω στο χωριό μου, νιώθω ότι ξαναβρίσκω το παιδί που δεν χόρταινε παιχνίδι στην πλατεία, τα καλοκαιρινά βράδια. Απολαμβάνω τη μοναδική θέα στα βουνά και τις ατελείωτες βόλτες σε όλη την περιοχή. Με το χέρι στην καρδιά, προτείνω ανεπιφύλακτα να βάλετε στο πρόγραμμα σας μια εκδρομή σ’αυτά τα μαγικά μέρη.