10 αγαπημένοι Θεσσαλονικείς συγγραφείς

Αδράχνοντας το νήμα της λογοτεχνικής παράδοσης της πόλης, η νεότερη γενιά των Θεσσαλονικέων Πεζογράφων ξεχωρίζει με βιβλία που διατηρούν το απότυπωμα της πόλης στη γραφή και τις ιστορίες που αφηγούνται. Διαλέξαμε 10 από αυτούς ανάμεσα στους πολλούς που αγαπάμε.

Λέξεις: Λέων Α. Ναρ, μεταδιδακτορικός ερευνητής ΠαΜακ-συγγραφέας

Σοφία Νικολαϊδου

Η Σοφία Νικολαϊδου είναι αυτή που προχώρησε, τόσο με τα κείμενα όσο και τις διδακτικές πρακτικές της, την έννοια της διδασκαλίας της δημιουργικής γραφής στην Ελλάδα πολλά βήματα παραπέρα. Η συγγραφική της αντίληψη συνολικά αλλά και οι διδακτικές της μέθοδοι δεν ταυτίζονται με οδηγίες φασόν. Και στα μυθιστορήματά της το ίδιο: ανοιχτά πολλά μυθοπλαστικά ενδεχόμενα, αμέτρητες παρακαμπτήριες οδοί, εναλλακτικές τεχνικές, ακόμη κι όταν το μυθοπλαστικό αντικείμενο της είναι η ιστορία. Κι αυτό γιατί τη Νικολαϊδου δεν την ενδιαφέρουν σε με μια πρώτη ανάγνωση τα γεγονότα, αλλά η διαδικασία που τα επικαιροποιεί, τα μετατρέπει σε ιστορική αφήγηση, με μια μεταμοντέρνα σύλληψη της Ιστορίας ως πολυεκδοχικής πραγματικότητας.

*Βιβλία της που αγαπάμε:”Απόψε δεν έχουμε φίλους”, “Χορεύουν οι ελέφαντες”, «Καλά και σήμερα» (Μεταίχμιο)… Διηγήματά της έχουν μεταφραστεί σε οκτώ γλώσσες. Το “Χορεύουν οι ελέφαντες” κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ και τον αγγλόφωνο κόσμο το 2015.

Σάκης Σερέφας

Ο Σάκης Σερέφας είναι αυτός που μπορεί να μεταπηδήσει με εξαιρετική ευκολία από την ποίηση και την πεζογραφία στο θέατρο και μελέτη. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, τα ποιήματά του παρουσίαζαν μια ανατρεπτική λογική, μια οπτική που αποσπούσε το παράδοξο από την καθημερινότητα. Το καταιγιστικό του χιούμορ προκαλεί πολλές φορές με την “ασεβή” φαντασία το κατεστημένο γούστο, στοιχείο που μου επιτρέπουν να τον χαρακτηρίσω ακόμη και  νεοϋπερρεαλιστή. Οι ανθρώπινες συμπεριφορές και η σαρκαστική αποδόμησή τους αποτελούν κεντρικό θέμα στα θεατρικά αλλά και στα πεζά κείμενά του. Συχνά επιχειρεί, και με αφορμή πραγματικά γεγονότα, να ιχνηλατήσει  τις ζωές των ανθρώπων, σπάζοντας τις καθιερωμένες φόρμες. Χιούμορ και ειρωνεία ανακατεύονται με επιστημονικές παρατηρήσεις, δημιουργώντας ένα εντελώς προσωπικό ύφος. Κανένα έργο του δεν είναι αναμενόμενο, ακόμη και οι πολύτιμες μελέτες του.

*Βιβλία του που αγαπάμε: Έξω χιονίζει (Πόλις), “Δεν υπήρξαν ήρωες εδώ…” (University Studio Press), Λιωμένο βούτυρο (Κέδρος), “Μαμ” (Κέδρος). Έχει εκδώσει 57 βιβλία με ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, μελέτες για πόλεις, για τόπους και για ποιητές, μεταφράσεις και ανθολογίες. Μεταξύ αυτών 13 επιτυχημένα θεατρικά έργα.

Κυριάκος Γιαλένιος

O Γιαλένιος, μια από τις αξιοπρεπέστερες νέες λογοτεχνικές φωνές της πόλης, διαμορφώνει τον λογοτεχνικό του κόσμο με μια ματιά κυρίαρχα ποιητική. Καλός τεχνίτης του λογοτεχνικού σαρκασμού και της ίντριγκας, κοσμοπολίτης, δημιουργός που μου φαίνεται ότι έχει πάρει για τα καλά μυρωδιά και έχει αφομοιώσει σε μεγάλο βαθμό τις νεότερες τάσεις της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

*Πολύ νέος για να αφήσει δυνατό αποτύπωμα στη λογοτεχνία της πόλης με δυο εξαιρετικά βιβλία στο ενεργητικό του θα παίξει σίγουρα κεντρικό ρόλο στα λογοτεχνικά δρώμενα του μέλλοντος. Αγαπάμε το τελευταίο του βιβλίο «Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα (Ψυχογιός).

Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Ο Σκαμπαρδώνης μπορεί και δημιουργεί ιστορίες από το τίποτα, πηγαινοέρχεται με παροιμιώδη δεξιοτεχνία από το ρητό στο φανταστικό. Η παραστατικότητα που χαρακτηρίζει τις αφηγήσεις του, οι οποίες παραμένουν λιτές, δεν αποστερεί τη γλώσσα του από τη συγκίνηση που δημιουργεί στον αναγνώστη μια αίσθηση σπιρτάδας και θερμότητας. Στις αφηγήσεις του χρησιμοποιεί συνήθως λαϊκά πρόσωπα ή πρόσωπα που είναι θρύλοι στη λαϊκή φαντασία, γεγονός που του εξασφαλίζει τη δυνατότητα να πλουτίζει ακόμα περισσότερο τον ορίζοντα της έκφρασής του. Το χιούμορ και η ειρωνεία, που μοιάζουν να είναι η πηγαία κατάσταση αρκετών ιστοριών του, πολύ συχνά μεταστρέφονται σε μελαγχολική διάθεση, σε τρυφερότητα και στοχαστική ενατένιση. Τα στοιχεία αυτά τον καθιστούν, πέρα από σπουδαίο μυθιστορηματογράφο, τον καλύτερο έλληνα διηγηματογράφο σήμερα.

*Βιβλία του που αγαπάμε: Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου (Κέδρος), Ουζερί Τσιτσάνης (Πατάκης), Περιπολών περί πολλών τυρβάζω (Πατάκης).

Ισίδωρος Ζουργός

Σπουδαίος συγγραφέας, κρατά θαυμάσια τις ισορροπίες μεταξύ της μυθιστορηματικής πλοκής και των ιστορικών γεγονότων, με εμμονή στην πραγματολογική επάρκεια. Μάστορας των περιγραφών, τις οποίες συνυφαίνει ιδανικά με τον αφηγηματικό άξονα, αναπαριστά ολοζώντανα μπροστά μας σκηνικά άλλων εποχών. Όσο για τους διαλόγους του, είναι πάντα λειτουργικότατοι στην εξέλιξη του μυθιστορηματικού υλικού και διαμορφώνουν στον ύψιστο βαθμό ολοκληρωμένους χαρακτήρες. Τα βιβλία του Ζουργού, γραμμένα με συναισθηματική οξυδέρκεια, οξύτατες αιχμές και με έντονη ποιητικότητα, δεν σε αφήνουν να τ’ αφήσεις από το χέρι σου, στοιχείο που εξηγεί την υψηλή δημοφιλία του.

*Βιβλία του που αγαπάμε: Στη σκιά της πεταλούδας, Ανεμώλια, Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο (Πατάκης).  

Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Η φιλοσοφική κατάρτιση, η δύναμη και η συγκρότηση του θεωρητικού λόγου της Δεληγιώργη είναι τα κυρίαρχα στοιχεία  που διεισδύουν στα πεζογραφήματά της, με μια γλώσσα πάντα ακριβόλογη στην καταγραφή και την ανάλυση καταστάσεων, προσωπικοτήτων και συναισθημάτων. Ξεκινώντας από την αφήγηση μιας ιστορίας, πραγματεύεται, τελικά, την ανθρώπινη  περιπέτεια του σύγχρονου κόσμου. Δεν αρκείται στην αναπαράσταση και την καταγραφή, αλλά επιδιώκει τη διερεύνηση των ανθρώπινων συμπεριφορών, την αλληλεπίδραση του ατομικού με το συλλογικό, τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις του ατομικού με τον ιστορικό χρόνο.

*Βιβλία της που αγαπάμε: Ά-νοστον ήμαρ, Ο Τρυφερός Σύντροφος, Ανέστιος. Ημερολόγια (Άγρα)

Θωμάς Κοροβίνης

Ο Κοροβίνης επιδίδεται με ευκολία σε ποικίλα είδη γραφής, από το θέατρο και το αφήγημα έως την μελέτη και το μυθιστόρημα και χαρακτηρίζεται από την ένταση της αφήγησής του που συνήθως ποικίλλει. Τα βιβλία του Κοροβίνη αποθεώνουν εποχές, αναβιώνουν ιδιόλεκτα ποικίλων κοινωνικών τάξεων και κοινωνικών χώρων, από όπου προέρχονται τα πρόσωπα τα οποία αφηγούνται. Περιέχουν υλικό βιωματικά αποθησαυρισμένο, κρύβουν αμέτρητες ώρες ερευνητικής εργασίας και προϋποθέτουν βαθιά γνώση του λαϊκού πολιτισμού. Το κείμενα του Θωμά Κοροβίνη είναι μια «συναναστροφή με όλο το συναρπαστικό χαρμάνι ανθρώπινων τόπων.

*Βιβλία του που αγαπάμε: Το χτικιό της Άνω Τούμπας (Ιανός), Ο γύρος του θανάτου, Τι πάθος ατελείωτο (Άγρα)

Δημήτρης Μίγγας

Γραφή επηρεασμένη έντονα από την ποίηση, κινείται, συνήθως, μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, συνταιριάζει ιδανικά το όνειρο με την καθημερινότητα, τη ζωή με τον θάνατο. Ο Μίγγας είναι μετρ της αδιόρατης λεπτομέρειας που μπορεί να  ανασημασιοδοτήσει ολόκληρο το λογοτεχνικό πλάνο, μια και συνθέτει εξόχως ατμοσφαιρικές, υποφωτισμένες και γι’ αυτό υποβλητικές ιστορίες που διαβάζονται  με πολλούς τρόπους.

*Βιβλία του που αγαπάμε: Των κεκοιμημένων, Σπάνια χιονίζει στα νησιά (Πόλις), Πλωτά νησιά (Μεταίχμιο).

Κατερίνα Καριζώνη

Η Καριζώνη έχει την σπάνια ικανότητα να πειθαρχεί στο πλούσιο υλικό που συλλέγει και, ως  λάτρης της μικροϊστορίας, αναπλάθει ιδανικά εποχές που απέχουν χρονικά αιώνες από τη σημερινή. Ποιήτρια, εκτός από μυθιστοριογράφος, η Κατερίνα Καριζώνη γνωρίζει την τέχνη της οικονομίας του λόγου. Με λιτά μέσα, με σιωπές, ανατροπές και χάρη στην αμεσότητα της γραφής της και τις εμβόλιμες παρατηρήσεις της  αναπαριστά ιδανικά την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής από την οποία εμπνέεται.  Πολυτάλαντη, εκτός των άλλων, μας αφήνει και με μια γλυκιά ανάμνηση των παιδικών μας χρόνων με τα καλογραμμένα παιδικά βιβλία της.

*Βιβλία της που αγαπάμε: Τσάι με τον Καβάφη, Βαλς στην Ομίχλη (Καστανιώτης), Το ταξίδι των παραμυθιών (Ανάτυπο).

Θανάσης Τριαρίδης

Εικόνα: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου –  Watkinson

Ο Θανάσης Τριαρίδης, με την οξυδερκέστατη ματιά του,  καταγράφει οδυνηρές πραγματικότητες τόσο  στα δοκιμιακά όσο και στα θεατρικά του κείμενα. Η γραφή του κινείται στα όρια του ρομαντισμού και του αισθητισμού, με μεταμοντέρνες εξάρσεις και ετερόκλητους συνταιριασμούς με στοιχεία του φανταστικού. Το ύφος του Τριαρίδη είναι συνδυαστικά πρωτότυπο, υβριδικό με μια  ιδιάζουσα λογοτεχνική αισθητική.

*Βιβλία του που αγαπάμε: Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα, Zyklon ή το πεπρωμένο, Τα μελένια λεμόνι, H διαθήκη των γκαβλωμένων ανθρώπων.