ΕΙΚΟΝΕΣ: Μπήκαμε σε 4 κτίρια «διαμάντια» στην Άνω Πόλη

Εικόνες: Μιχαήλ Παπαβασιλείου

Ανεβαίνοντας προς την Άνω πόλη, στο πλαίσιο του Open House Thessaloniki 2018, και πιο συγκεκριμένα στην οδό Μουσών 37 συναντά κανείς ένα μικροκαμωμένο κτίριο, το Μέλαθρον Μπίλλη.

Κρυμμένο από τα μάτια του κόσμου, μόνο για τους πολύ παρατηρητικούς, το οποίο προσδίδει την δική του πινελιά στα σοκάκια της Άνω πόλης. Δημιουργήθηκε το 1898 και αποτελούσε κατοικία για πολλές οικογένειες. Το 1929 πραγματοποιήθηκε η πρώτη του ανακαίνιση, όμως το 1996-1997 πραγματοποιήθηκε ακόμη μία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κρατήσει τα στοιχεία του μεγαλοπρεπούς λαϊκού κλασικισμού που διέθετε.

Στην είσοδο του κτιρίου υπάρχει ένας μεγάλος κήπος που μπορεί να φιλοξενήσει έως και 40 άτομα. Μπαίνοντας μέσα στο σπίτι θα δεις την απλότητα να καλύπτει τα πάντα. Υπάρχουν 3 δωμάτια με ξεχωριστή χρήση το καθένα. Το πάτωμα έχει αλλαχθεί λόγω της παλαιότητας του, όχι όμως και τα σκαλιά που οδηγούν στον όροφο της κατοικίας. Εκεί συναντάς ακόμη τρία δωμάτια και τον εξώστη! Αυτό που σε καθηλώνει όμως είναι ο φωταγωγός, που δημιούργησε ο αρχιτέκτονας στην πίσω όψη του σπιτιού, βάζοντας εσωτερικά παράθυρα και φωτίζοντας εντυπωσιακά τον όροφο του Μέλαθρον Μπίλλη. Τέλος, ανεβαίνοντας λίγο πιο πάνω θα βρεις την σοφίτα, που κάποιος μπορεί να διαμείνει κιόλας εφόσον το επιθυμεί. Προσοχή τα κεφάλια σας όμως!

Σήμερα, στεγάζει το Ίδρυμα Εθνικού & Θρησκευτικού Προβληματισμού. Η συγκεκριμένη προσπάθεια δημιουργήθηκε το 1993, ενώ τονίστηκε από τον Πρόεδρο του Ιδρύματος κ. Αγγελόπουλο ότι πριν από ενάμιση χρόνο ήταν φωλιά σκουπιδιών και ναρκομανών, με αποτέλεσμα να γίνει τεράστια προσπάθεια αποκατάστασης όλης της κατοικίας. Παράλληλα, είναι ανοιχτό σε ανθρώπους που κάνουν το μεταπτυχιακό και διδακτορικό τους με βάση τον εκκλησιασμό.

Ένα λεπτό πιο δίπλα από το Μέλαθρον Μπίλλη, στην Μουσών 47 υπάρχει μια Παραδοσιακή Κατοικία του 19ου αιώνα. Ένα άκρως εντυπωσιακό κτίριο, με την παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική να κάνει την εμφάνισή της.

Μία πλατυμέτωπη κατοικία του 19ου αιώνα, όπου από το 1875 έχει αλλάξει πολλά χέρια. Ιδιαίτερο στοιχείο είναι ότι από την κάτω μεριά του δρόμου φαίνεται πως διαθέτει τρεις ορόφους, ενώ από την επάνω ενάμισης! Εσωτερικά, είναι επηρεασμένο από οθωμανικά χαρακτηριστικά, όπως οι ξύλινες κορνίζες. Επίσης, υπάρχει το Σαχνισί που εξέχει από την υπόλοιπη κατοικία. Στο πλάι το κτίριο είναι τυφλό, διότι παλαιότερα βρίσκονταν σε επαφή με άλλα κτίρια. Επιπλέον, υπάρχουν γραμμικά μοτίβα και σε συνδυασμό με τις αυθεντικές τοιχογραφίες προσδίδουν ένα πολύ ιδιαίτερο κύρος. Γι’ αυτό κι ο δεύτερος όροφος ονομάζεται του «Βασιλιά».

Το κτίριο έχει ανακαινιστεί δύο φορές και τώρα συστεγάζεται το λογιστήριο του Υπουργείου Νεότερων Μνημείων. Το 1979 η Ιφιγένεια Βασιλειάδη αποφάσισε να το κάνει δωρεά στο Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ υπάρχει κι ένας μύθος για το συγκεκριμένο σπίτι, στον οποίο αναφέρεται ότι σε αυτό έμενε η κ. Βασιλειάδη με την μητέρα της για πολλά χρόνια. Όμως η ηλικιωμένη γυναίκα έφυγε από την ζωή κάποια στιγμή, με αποτέλεσμα η κόρη της να την κρατήσει μέσα στο σπίτι για πολύ καιρό και καταναλώνοντας η ίδια μεγάλη ποσότητα χαπιών να αποβιώσει δίπλα στην μητέρα της που τόσο αγαπούσε.

Αρκετά κτίρια κατά την διάρκεια το 19ου αιώνα λειτουργούσαν ως κατοικίες για τους πρόσφυγες. Μία τέτοια χρήση είχε και το σημερινό Διατηρητέο Κτίριο του ΣΑΘ στην οδό Επιμενίδου 19. Την τωρινή περίοδο συστεγάζει αρχιτεκτονικούς, πολιτιστικούς και επιστημονικούς συλλόγους.

Είναι επηρεασμένο από την μακεδονίτικη αρχιτεκτονική και αποτελείται από πετρώματα για να προστατεύεται καλύτερα από σεισμούς και πλημμύρες. Υπάρχει το χαγιάτι, όπου είναι ένας ημιυπαίθριος και μεταβατικός χώρος για το εσωτερικό των δωματίων. Παλαιότερα το σπίτι χωρίζονταν στα δύο. Στον πρώτο όροφο έμεναν τρεις οικογένειες και στον δεύτερο άλλες τρεις. Γι’ αυτό τον λόγο το ανατολικό μέρος του κτιρίου επιχωματώθηκε και δημιούργησε έναν χώρο για επιπλέον λειτουργίες.

Η πρώτη αποκατάσταση πραγματοποιήθηκε το 1995 και οι πρώτες σωστικές παρεμβάσεις το 1988. Εφόσον, δεν δημιουργούνταν ο αναλειματικός τοίχος για να στηρίζει όλο το κτίριο, αυτή την στιγμή μπορεί να είχε γκρεμιστεί. Στον επάνω όροφο, η όψη του παραμένει προϊόν της μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής και το ενδιαφέρον σημείο είναι η απόληξη του τοίχου που καμπυλώνει! Τέλος, για την αυλή του κτιρίου χρησιμοποιήθηκαν πορώδεις λίθοι και για την στέγη όσα κεραμίδια βρίσκονταν σε καλή κατάσταση ως στρωτήρες και τα νέα ως καλύπτρες.

Περπατώντας στα σοκάκια της Άνω πόλης, θα έλεγε κανείς πως βρίσκεται σε ένα νησί, με εξαιρετικά σπίτια. Στην οδό Κάστορος 12 βρίσκεται μία διπλοκατοικία.

Το οικόπεδο είναι πλατυμέτωπο προς το κάτω νότιο τμήμα, στενομέτωπο προς το άνω βόρειο και με υψομετρική διαφορά μεταξύ των άνισων πλευρών του. Ένα κτίριο που φέρει μία σύγχρονη αρχιτεκτονική αύρα, αλλά εναρμονίζεται και με το ιστορικό περιβάλλον της Άνω πόλης.

Η επιλογή των υλικών έγινε με βάση τον βιοκλιματικό σχεδιασμό και πιο συγκεκριμένα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Δηλαδή, με ξύλο στον νότο και φεγγίτες προς τον βορρά. Η ζεστασιά που σου αποδίδει αυτό το σπίτι σε συνδυασμό με την απαράμιλλη θέα που έχει, απλά σε αποστομώνει.

Στον επάνω όροφο διαμένουν οι ιδιοκτήτες του σπιτιού, ενώ το κάτω μέρος νοικιάζεται σ’ έναν καλλιτέχνη. «Μία μέρα ξύπνησα από το κρεβάτι μου και απλά δεν μπορούσα να σηκωθώ με την θέα που έβλεπα. Είχα παγώσει ολόκληρος», μας λέει ο ενθουσιασμένος ενοικιαστής.

Το στοιχείο που προκαλεί εντύπωση βρίσκεται στον κάτω όροφο κι έχει να κάνει με την τοποθέτηση του ξύλινου πατώματος επάνω σ’ έναν βράχο! Για να μην αλλοιωθεί η γεωμορφολογία του εδάφους και για να διατηρεί μία σταθερή θερμοκρασία στον όροφο.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η Θεσσαλονίκη που χάνεις: 25 αστικές εικόνες από μια επίμονη δικηγόρο

*Η βόλτα που απολαύσαμε έγινε στο πλαίσιο του θεσμού Open House, που για φέτος στη Θεσσαλονίκη διεξήχθη το Σάββατο 24 και την Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2018.