40 χρόνια από το φονικό μπουρίνι που έπληξε Θεσσαλονίκη, Χαλκιδική

40 χρόνια συμπληρώνονται από την 21η Ιουλίου 1983, την ημέρα που το φονικό μπουρίνι που έπληξε τη Βόρεια Ελλάδα και «χτύπησε» ανελέητα τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική έγινε η αιτία να χάσουν τη ζωή τους εννέα άνθρωποι.

Εκείνη τη μέρα άνεμοι 12 μποφόρ, σάρωσαν τα πάντα, χωρίς τίποτα, πριν λίγες ώρες, να προμηνύει το κακό που έρχεται.

Ο μετεωρολόγος και διευθυντής του Εθνικού Μετεωρολογικού κέντρου της ΕΜΥ, Θοδωρής Κολυδάς, μέσω της ιστοσελίδας του θυμάται τα όσα συνέβησαν εκείνη τη μέρα.

«Σαν σήμερα πριν 40 χρόνια, στις 21 Ιουλίου 1983 , ένα καταστροφικό μπουρίνι έπληξε τη Βόρεια Ελλάδα , το οποίο επηρέασε κυρίως τις ακτές του Θερμαϊκού Κόλπου και έγινε η αιτία, εκτός των φυσικών καταστροφών, να χάσουν τότε την ζωή τους 9 άνθρωποι, οι περισσότεροι των οποίων επέβαιναν σε μικρά σκάφη που βούλιαξαν.

Την προηγούμενη ημέρα τίποτε δεν προμήνυε το τι θα επακολουθούσε. Οι μετεωρολόγοι συνάδελφοι ήδη από την προηγούμενη ημέρα είχαν μια χονδρική εικόνα που επικρατούσε στην Ευρώπη -με τα λιγοστά βοηθήματα του Μετεωρολογικού δορυφόρου-, όπου διακρίνονταν οι αναπτύξεις που άρχισαν να σχηματίζονται στα Βόρεια Βαλκάνια , ενώ το ανώτερο χαμηλό βρισκόταν μακριά από την περιοχή μας . Η πορεία του συστήματος ήταν νοτιοανατολική και όλα τα στοιχεία έδειχναν ότι θα επηρεαστεί η χώρα μας όχι όμως σε τόσο μεγάλο βαθμό . Απο πείρα και μόνο όλοι οι μετεωρολόγοι ξέρουμε οτι ορισμένα μπουρίνια που παρατηρούνται κατά την διάρκεια της θερμής εποχής του έτους στις ακτές της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας, της Θράκης και γενικότερα στην περιοχή του Βορείου Αιγαίου και του Βορείου Ιονίου έχουν ιδιαίτερη δυναμική.

Τα περισσότερα περιστατικά ισχυρών μπουρινιών παρατηρούνται κατά την διέλευση ψυχρών μετώπων από την Βόρεια Ελλάδα. Τα μέτωπα αυτά είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνα στις περιπτώσεις κατά τις οποίες:

1. Κινούνται γρήγορα από βορρά προς νότο 2. Οι αέριες μάζες που βρίσκονται πάνω από την Ελλάδα είναι θερμές και ασταθείς 3. Η διέλευσή τους πραγματοποιείται στο χρονικό διάστημα από το απόγευμα έως αργά την νύχτα, οπότε είναι πολύ πιθανόν να προκληθεί έκλυση της λανθάνουσας ή δυνητικής αστάθειας της ατμόσφαιρας

Όλες οι παραπάνω συνθήκες υπήρχαν στο μπουρίνι που σημειώθηκε στις 21-7-1983 στη Θεσσαλονίκη, όταν αργά το απόγευμα ισχυρή ανεμοθύελλα έπληξε τις ακτές του Θερμαϊκού Κόλπου και έγινε η αιτία, εκτός των φυσικών καταστροφών, να χάσουν τότε την ζωή τους 9 άνθρωποι, οι περισσότεροι των οποίων επέβαιναν σε μικρά σκάφη που βούλιαξαν

Από την ανάλυση των αεροναυτικών παρατηρήσεων του αεροδρομίου (metars) προκύπτει ότι μόλις σε 20 λεπτά της ώρας οι άνεμοι από τα 3 με 4 μποφόρ ( 13 knots) στις 16: 20 ώρα GMT , έφτασαν τους 50 κόμβους (knots) με ριπές τους 65 knots με ισχυρή ανεμοθύελλα . Να σημειώσουμε για όσους δεν είναι γνώστες, ότι ο άνεμος με ταχύτητα πάνω από 63 knots (μίλια ανά ώρα) είναι άνεμος εντάσεως 12 μποφόρ.

Στα επόμενα 30 λεπτά η παρατήρηση του αεροδρομίου έδωσε μέσο άνεμο 65 knots και ριπή τους 80 knots , Στο σημείο αυτό έγιναν οι μεγαλύτερες καταστροφές , ενώ αργότερα και μετά από μισή ώρα οι άνεμοι εξασθένησαν σημαντικά. Παρακάτω παραθέτουμε αναλυτικά τις παρατηρήσεις των metars καθώς και το διάγραμμα των εντάσεων του ανέμου.

Τα θύματα θα ήταν περισσότερα εάν δεν είχε στηθεί μια τεράστια επιχείρηση για τον εντοπισμό και τη διάσωση δεκάδων αγνοούμενων. Στην επιχείρηση συμμετείχαν η Αεροπορία, το Πολεμικό Ναυτικό και το Λιμενικό Σώμα με αεροπλάνα, ελικόπτερα και πλοία, αλλά και απλοί ψαράδες που επιστράτευσαν μηχανότρατες και μικρά αλιευτικά σκάφη.

Οι διασώστες, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής, επιχειρούσαν ακόμη και με τα εννέα μποφόρ. Χάρη σε αυτήν την αυταπάρνηση περισυνελέγησαν οκτώ άτομα στις θάλασσες της Χαλκιδικής. Άλλοι σώθηκαν χάρη στις υπεράνθρωπες προσπάθειες που κατέβαλλαν να επιβιώσουν μέσα στο νερό. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ένα 16χρονο κορίτσι που κατάφερε να βγει στην ακτή της Επανωμής έπειτα από μάχη πέντε ωρών με τα κύματα και ένας 40χρονος που είχε βγει για ψάρεμα με μια μικρή βάρκα και έμεινε επί 26 ολόκληρες ώρες στη θάλασσα.

Σε ανάλυσή του ο πρώην συνάδελφος κ. Δημήτρης Ζιακόπουλος σημειώνει στο προσωπικό του ιστολόγιο ότι το σύστημα που επηρέασε τότε την Θεσσαλονίκη ήταν ένα Ντερέτσο, δηλαδή μία ταχέως κινούμενη ζώνη – σύμπλεγμα καταιγίδων με καταστροφικούς ανέμους.

Στην περίπτωση εκείνη το Ντερέτσο κινήθηκε κατά μήκος της κοιλάδας του Αξιού και στις περιοχές του αεροδρομίου Μακεδονία και του Θερμαϊκού προκάλεσε ανέμους ταχύτητας 150 χιλιομέτρων την ώρα.

Θα κλείσουμε σημειώνοντας ότι ακόμη πιο παλιά, το 1935 ένα άλλο μπουρίνι είχε χτυπήσει την περιοχή της Χαλάστρας στέλνοντας στον θάνατο 50 άτομα, στην πλειονότητά τους ψαράδες».

Γιγαντιαία επιχείρηση

Όπως αναφέρει η Μηχανή του Χρόνου, η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» στις 23 Ιουλίου μέσα από εκτενές ρεπορτάζ μετέφερε την γιγαντιαία επιχείρηση από αέρα και θάλασσα για τη διάσωση δεκάδων αγνοούμενων που «άρπαξε» το μπουρίνι στον Θερμαϊκό Κόλπο και τη Χαλκιδική.

Αεροπλάνα, ελικόπτερα, σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού και του Λιμενικού Σώματος, μηχανότρατες ακόμα και μικρά αλιευτικά σκάφη πήραν μέρος στην επιχείρηση σωτηρίας που συντονιζόταν από το θάλαμο διασώσεων του Λιμεναρχείου Θεσσαλονίκης.

«Εκεί στη στεριά τον κρατούσα από τα χέρια και προσπαθούσα να τον βγάλω έξω… ήρθε ένα κύμα… τον άρπαξε… εξαφανίστηκε… πάει, χάθηκε». Σύμφωνα με ρεπορτάζ που φιλοξενούσαν τα ΝΕΑ δυο μέρες μετά, αυτά ήταν τα λόγια ενός 45χρονου που μεταφέρθηκε στο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης με στρατιωτικό ελικόπτερο από την Ποτίδαια και μίλησε για τον χαμό του παιδιού του.

Ένας 40χρονος από τη Δράμα εντοπίστηκε ζωντανός μετά από 26 ώρες μέσα στη μανιασμένη θάλασσα. Είχε πάει με τον φίλο του για ψάρεμα.

Αεροπλάνο που είχε περάσει πάνω από το σημείο είχε αρχικά δει τον 40χρονο ωστόσο όλοι θεωρούσαν ότι πρόκειται για πνιγμένο.

Το αεροπλάνο δεν έφυγε από το σημείο, αλλά έκανε γύρες μέχρι να έρθει κάποιο διασωστικό σκάφος.

Μία ώρα αργότερα προσέγγισε το σημείο σκάφος ανοιχτής θαλάσσης που συμμετείχε στις έρευνες και διαπίστωσε ότι ο άνδρας ήταν ζωντανός.

Στις 11 Ιουλίου του 2019 άλλη μία σφοδρή κακοκαιρία αποδεικνύεται φονική για τη Χαλκιδική.