4ο Πανόραμα ταινιών Τμήματος Κινηματογράφου: Όσα πρέπει να ξέρεις λίγο πριν την πρεμιέρα

Λέξεις- Συνέντευξη: Βασιλική Αναγνώστου

Η νέα πραγματικότητα που ζούμε το τελευταίο διάστημα έχει επηρεάσει πολλά πράγματα της καθημερινής μας ζωή. Η πανδημία δεν θα μπορούσε να μην «αγγίξει» και τον χώρο της τέχνης. Μέχρι τώρα όμως, σε αυτές τις παράξενες μέρες που ζούμε όχι μόνο σαν κοινωνία, αλλά και παγκοσμίως, ο άνθρωπος έδειξε πως μπορεί να προσαρμόσει την ζωή του με τα νέα δεδομένα και να ψυχαγωγηθεί έστω και μέσα από την οθόνη.

Είναι γνωστό, πως από την αρχή αυτής της πρωτόγνωρης κατάστασης, η τέχνη έχει συνδράμει με τον δικό της μοναδικό τρόπο στη νέα καθημερινότητα των ανθρώπων παγκοσμίως. Θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, ξεναγήσεις σε μουσεία και άλλα πολλά είναι κάποια από τα πράγματα που προσαρμόστηκαν στη νέα πραγματικότητα και μας έκαναν να διασκεδάσουμε- έστω και με αυτόν τον τρόπο-  μέσω του διαδικτύου. Αυτό φαίνεται πως έκανε και το Πανόραμα ταινιών του τμήματος Κινηματογράφου του ΑΠΘ.

Το Πανόραμα του Τμήματος Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αποτελεί έναν θεσμό ταινιών μικρού μήκους, που κρατιέται ζωντανός από τους φοιτητές φέτος, λόγω της κατάστασης που επικρατεί στη χώρα μας. Η οργανωτική ομάδα του αποφάσισε να μην αναβάλει τον θεσμό, αλλά να προσαρμόσει την διεξαγωγή του στα δεδομένα της κατάστασης που ζούμε.

Τρεις νέοι, διαφορετικών ηλικιών και εμπειρίας με τον κινηματογράφο και ταυτόχρονα μέλη της οργανωτικής ομάδας, η Αγγελική Δεκαβάλα, η Λίνα Κουντουρά και ο Γιάννης Σταματίου, έδωσαν τις δικές τους απαντήσεις σε κάποια βασικά ερωτήματα που αφορούν στο Πανόραμα, αλλά και τη φετινή διεξαγωγή του που δεν μοιάζει καθόλου με τις προηγούμενες τρεις.

Η αναβίωση του θεσμού και ο νέος αέρας που κυκλοφορεί 

«Είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, μετά από πολλά χρόνια, που το Πανόραμα πραγματοποιείται. Και σίγουρα έχει μεγαλώσει» αναφέρει ο Γιάννης. «Όταν πέρυσι τέθηκε το ζήτημα της αναβίωσής του, μετά από πολλά χρόνια, ήμασταν πολλοί λιγότεροι αυτοί που ενδιαφερθήκαμε σε σχέση με φέτος που πολλά νέα παιδιά, ιδιαίτερα οι νεώτεροι φοιτητές, φάνηκαν να ενδιαφέρονται να βοηθήσουν. Το Πανόραμα κινήθηκε γρήγορα σε διαφορετική γραμμή. Πιο ανανεωμένη,  χωρίς να σημαίνει κάτι αρνητικό αυτό για το παρελθόν. Κάθε αρχή είναι σημαντική. Κάποτε η σκυτάλη περνά παρακάτω. Γνωρίζουμε το παρελθόν της σχολής, δείχνοντας παράλληλα και ένα νέο πρόσωπο επικοινωνίας, κι αυτό φυσικά δεν εκφράζεται μόνο από τον τρόπο λειτουργίας της ομάδας, αλλά και από τα έργα τα οποία ήρθαν προς επιλογή. Είναι κάτι πολύ σημαντικό αυτό. Και οφείλεται ιδιαίτερα στο ότι τα περισσότερα μέλη της ομάδας είναι από τα μικρότερα έτη» συμπληρώνει, σχετικά με την αναβίωση του. Πως γεννήθηκε η ιδέα για το Πανόραμα;

Το 2012, πραγματοποιήθηκε  το πρώτο Πανόραμα του Τμήματος Κινηματογράφου. Ενώ δεν έχω γνωρίσει κάποιον από τα πρώτα μέλη της οργανωτικής ομάδας του Πανοράματος, στα δύο χρόνια που είμαι στη σχολή έχω καταλάβει πόσο σημαντική είναι η έξω από το πλαίσιο της βαθμολογίας για ένα μάθημα εξαμήνου ανάδειξη μιας ταινίας μετά την ολοκλήρωσή της. Τόσο στο εσωτερικό της σχολής, μεταξύ των φοιτητών όσο και στο ευρύτερο κοινό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Σίγουρα ήταν εμφανής η απουσία ενός θεσμού όπου το μοναδικό, στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας, τμήμα κινηματογράφου θα μπορούσε να αναδείξει το έργο των φοιτητών του έξω από τις πανεπιστημιακές αίθουσες, παρά την εκπροσώπηση της σχολής σε μεγάλα φεστιβάλ.

Λίνα

Το Πανόραμα είναι ένας θεσμός, ο οποίος  αναβίωσε πέρσι. Νομίζω ο λόγος που ξεκίνησε είναι ο ίδιος και με αυτόν που συνεχίστηκε εν τέλει: δουλεύουμε σκληρά και με μεράκι σε ταινίες και κανείς δεν τις βλέπει, εκτός από εμάς τους ίδιους. Το σινεμά που παράγουμε σαν σχολή συνήθως δε στοχεύει στο να ανταγωνιστεί άλλες ταινίες στην αγορά, αλλά ο λόγος ύπαρξης του είναι να  το δει ο κόσμος. Με το Πανόραμα καταφέρνουμε ακριβώς αυτό, να «βγάλουμε» τις ταινίες μας εκτός της σχολής.

Αγγελική  

Η ιδέα του Πανοράματος γεννήθηκε από την διάθεση και θέληση μιας ομάδας φοιτητών, οι οποίοι θέλαμε να βγάλουμε προς τα έξω μέρος και τμήμα της δουλειάς την οποία κάνουμε στο πλαίσιο της σχολής. Πρόκειται για ένα θεσμό που στόχος του είναι να δώσει μια αίσθηση του τι περίπου μπορούμε να πετύχουμε, καταρτισμένοι από τη σχολή, καθώς λόγω και του νέου (από άποψη χρονικής δημιουργίας της σχολής), αλλά και της πραγματικότητας στη χώρα (κινηματογραφική παιδεία και βιομηχανία) το τι ακριβώς συμβαίνει κατά τη διάρκεια των σπουδών μας φαίνεται άγνωστο στον περισσότερο κόσμο. Η εξωστρέφεια είναι η αιτία δημιουργίας του Πανοράματος.

Γιάννης

Υπάρχει κάτι το οποίο να  κάνει το «Πανόραμα» να διαφέρει από άλλα φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους; Κι αν ναι, τι είναι αυτό;  

Αρχικά το Πανόραμα δεν έχει κάποιο διαγωνιστικό κομμάτι, όπως έχει για παράδειγμα το φεστιβάλ της Δράμας, στόχος του είναι η συλλογή και έκθεση του υλικού. Επίσης, συγκεκριμένα το Πανόραμα του τμήματός μας συμπεριλαμβάνει ταινίες που έχουν φτιαχτεί για μαθήματα της σχολής, από φοιτητές που ανήκουν σε διαφορετικά έτη-άρα και διαφορετικά επίπεδα εμπειρίας-σε μια προσπάθεια να δείξουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα της δουλειάς μας και όχι να «αναδείξουμε τα λίγα και εκλεκτά ταλέντα μας». 

Αγγελική 

Το Πανόραμα όπως και κάθε φοιτητικό φεστιβάλ κινηματογράφου είναι σίγουρα ιδιαίτερο καθώς οργανώνεται εξ’ ολοκλήρου από φοιτητές που έχουν ως μοναδικό κίνητρο την ανάδειξη των δημιουργικών διαδικασιών που παράδοξα πραγματοποιούνται μέσα σε ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον. Φέτος είμαστε μια παρέα μόλις οχτώ ατόμων που αναλάβαμε την διαδικασία της οργάνωσης. Κάποιοι από τους φοιτητές της οργανωτικής ομάδας μάλιστα είναι και οι ίδιοι οι δημιουργοί των ταινιών που προβάλλονται.  

Λίνα 

Πρόκειται για ένα φεστιβάλ – αρκετοί της σχολής ίσως να διαφωνούσαν μάλλον με τον όρο, χαρακτηρίζοντάς το απλά με το όνομά του – το οποίο γίνεται από εμάς για όλο τον κόσμο. Ο στόχος είναι η προβολή των έργων μας με απώτερο σκοπό αυτήν του Τμήματος, και αυτός είναι και ο άξονας του Πανοράματος, καθώς η στάση που μέχρι τώρα κρατάμε δεν είναι να προβάλλονται μόνο ταινίες που μπορεί να θεωρηθούν – ριψοκινδυνεύοντας θα χρησιμοποιήσω τον όρο – οι περισσότερο ποιοτικές και άρτιες. Αυτό που επιζητούμε είναι να εκφραστούν τα διαφορετικά πρίσματα και οι οπτικές που υπάρχουν ανάμεσά μας, οι οποίες είναι μοναδικές και εκφράζουν διαφορετικά συναισθήματα, στάσεις, προτάσεις, ό,τι μπορεί για τον καθένα να είναι μια ταινία. Γιάννης

Ποια ήταν τα σχέδια του Πανοράματος για τη φετινή χρονιά, πριν συμβούν όλα αυτά με τον κοροναϊό; 

Το Πανόραμα θα φιλοξενούνταν όπως και πέρυσι στο Ολύμπιον, μία κινηματογραφική αίθουσα που έχουμε περάσει όλοι μας ατέλειωτες ώρες, φεστιβαλικές και μη και που έχουμε παρακολουθήσει πολύ αγαπημένες ταινίες. Το να παρουσιάσουμε έργα των συμφοιτητών μας σε έναν τόσο ξεχωριστό χώρο είχε πολύ μεγάλη σημασία για εμάς. Επιπλέον, το Πανόραμα ίσως ταξίδευε όπως και τις προηγούμενες χρονιές στην Ταινιοθήκη της Αθήνας, μία πόλη με την οποία δεν έχουμε ιδιαίτερη επαφή αλλά θέλουμε σίγουρα να αποκτήσουμε.  Το καθιερωμένο πάρτι λήξης καθώς και ένα πάρτι οικονομικής ενίσχυσης είχαν δρομολογηθεί και τα περιμέναμε με ανυπομονησία. Δυστυχώς, δεν καταφέραμε τίποτα από αυτά αλλά σίγουρα πετύχαμε τον βασικό μας στόχο που ήταν η προώθηση έργων της σχολής μας.  

Λίνα

Αρχικά το πλάνο ήταν να το πάμε «all out». Σχεδιάζαμε να γίνουν προβολές στο Ολύμπιον σε συνεργασία με τον θεσμό του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, και στην Αθήνα στην Ταινιοθήκη, όπως και πέρσι, αλλά με τη βοήθεια κάποιων καθηγητών μας, είχαμε αρχίσει να σχεδιάζουμε να παιχτούν οι ταινίες και σε άλλες πόλεις όχι με τη μορφή του «μίνι φεστιβάλ» με δράσεις QnA, αλλά περισσότερο ως αρχειακό υλικό. Δυστυχώς με την ακύρωση του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ,καταλάβαμε ότι κάτι τέτοιο δε θα ήταν εφικτό.

Αγγελική

Το πλάνο ήταν το 4ο Πανόραμα να πραγματοποιηθεί και πάλι, στο χώρο του Κινηματογράφου Ολύμπιον, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπως πέρυσι. Οι συζητήσεις αυτές τελείωσαν με την εμφάνιση της νέας πραγματικότητας στη χώρα μας, κάτι το οποίο ήταν ριζικό και έφερε εμπόδια και διαφοροποιήσεις και σε σχέση με την προσέγγιση, αλλά και εντός της ομάδας. Το γεγονός πως πολλοί δημιουργοί ενός αξιόλογου αριθμού ταινιών που είχαν επιλεγεί να προβληθούν φέτος, σε περίπτωση που το Πανόραμα γινόταν στο Ολύμπιον, όπως το προηγούμενο, προτίμησαν τα έργα τους να μην προβληθούν στο φετινό διαδικτυακό, αλλά να περιμένουν την πραγματοποίηση του στην κινηματογραφική αίθουσα ήταν μία από αυτές. Ήταν, παράλληλα, κάτι που συζητήθηκε εκτενώς στο εγχείρημά μας, καθώς μπορεί όλοι να πηγαίνουμε να δούμε μια ταινία εξαιτίας του σκηνοθέτη, των ηθοποιών, του ποπ-κορν ακόμα, όμως στην πραγματικότητα το σινεμά και η μαγεία του είναι ότι είμαστε όλοι εκεί μαζί, στη σκοτεινή αίθουσα, έτοιμοι να νιώσουμε. Και είμαστε εκεί μαζί, ο ένας για τον άλλον. 

Γιάννης

Αναφέρετε μας λίγα πράγματα για τις φετινές ταινίες.

Δε θέλω να κάνω spoil τίποτα, άλλωστε ο σκοπός είναι να σας πείσουμε να «έρθετε» να τις δείτε.. Οι ταινίες ανακοινώνονται καθημερινά στα social media του Πανοράματος με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες. Θα πω μόνο ότι έχουμε μια ευρεία γκάμα, με ταινίες πολλών ειδών που δε μένουν στη «μουντίλα» και τη σκοτεινή ατμόσφαιρα για την οποία φημίζονταν οι ταινίες της σχολής της παλιότερα.

Αγγελική

Οι 12 ταινίες που θα παρουσιαστούν φέτος μέσω διαδικτυακής προβολής είναι όλες πολύ ξεχωριστές αλλά και πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Κάποιες είναι πτυχιακές εργασίες και έχουν πίσω τους μήνες προετοιμασίας και εντατικής δουλειάς και άλλες δημιουργήθηκαν μέσα σε λίγες ώρες στο πλαίσιο κάποιας άσκησης σε ένα από τα εργαστήρια. Κάποιες ήδη διακρίθηκαν σε σημαντικά Φεστιβάλ, ενώ άλλες δεν έκαναν ακόμα την πρώτη τους δημόσια προβολή. Κάποιες χρειάστηκαν μια τεράστια ομάδα ατόμων για να δημιουργηθούν και άλλες μόλις δύο. Κοινή παραμένει η αγάπη όλων των φοιτητών για το μέσο και η ανάγκη τους για προσωπική έκφραση. Το Πανόραμα λειτουργεί ως σημείο συνάντησης όλων αυτών των διαφορετικών ιδιοσυγκρασιών και κατευθύνσεων και έχει την δύναμη να κάνει λίγα φαντάσματα να συνομιλούν με κάποιον που είπε την λάθος λέξη, τρεις φίλες που θα χωριστούν με κάποια που ψάχνει νόημα σε ένα εγκαταλελειμμένο λιμάνι, ένα νεαρό ζευγάρι με την Μήδεια και τον Ιάσονα, μία άνυδρη πόλη με έναν υδραυλικό, την γενιά των social media με έναν μοναχικό άντρα που πουλάει το σπίτι του, και δύο ομάδες κινηματογραφιστών που αντιμετωπίζουν προβλήματα στα γυρίσματα.

Λίνα

Όπως είπα και πιο πριν, οι ταινίες δεν επιλέγονται με αποκλειστικό κριτήριο το πόσο ανώτερες ποιοτικά ή αισθητικά μπορεί να είναι (το οποίο φυσικά χαρακτηρίζεται και από υποκειμενικότητα από τον καθένα, όπως και από τον θεατή) χωρίς, σαφώς, αυτό να σημαίνει ότι η επιλογή τους δεν επηρεάζεται ισχυρά από αυτά τα κριτήρια. Στόχος είναι να φανούν οι πολλές και διαφορετικές οπτικές των φοιτητών πάνω στα θέματα που τους απασχολούν, για τα οποία μιλούν με ξεχωριστό τρόπο. Γιάννης

Φέτος το Πανόραμα θα πραγματοποιηθεί με έναν διαφορετικό τρόπο από αυτόν που έχουμε συνηθίσει από τα φεστιβάλ ταινιών. Πιστεύετε πως θα υπάρχει απήχηση;

Μετά και από την πολύ πρόσφατη ανακοίνωση της online προβολής του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ μπορώ να πω πως σίγουρα κανένα φεστιβάλ ταινιών, πόσο μάλλον τα μεγάλα που περιμένουμε με ανυπομονησία κάθε χρόνο δεν είναι ίδια χωρίς τις πρόσωπο με πρόσωπο συναντήσεις με τους ανθρώπους που μοιράζονται το ίδιο πάθος με εμάς. Ωστόσο, στην δικιά μας περίπτωση, η πραγματοποίηση του Πανοράματος μέσω διαδικτύου μας δίνει την δυνατότητα να ξεφύγουμε από τα όρια που θέτει ο φυσικός χώρος της κινηματογραφικής αίθουσας και έτσι μπορούμε να μοιραστούμε ένα δείγμα της δουλειάς που γίνεται μέσα στο τμήμα με ανθρώπους από όλη τη χώρα. Και ενώ δεδομένου της κατάστασης πολλοί φορείς πολιτισμού προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις για την καραντίνα, είμαι σίγουρη πως πολλοί θα ενδιαφερθούν για το Πανόραμα λόγω του τόσο ιδιαίτερου χαρακτήρα του.

Λίνα

Πιστεύω ότι θα έχει μεγαλύτερη απήχηση από πέρσι, γιατί κάποιοι μας ξέρουν ήδη, αφού είχαν έρθει στις προβολές την προηγούμενη χρονιά. Αλλά νομίζω ότι θα έχουμε διαφορετικό κοινό φέτος. Η online διεξαγωγή, αλλά και οι συνθήκες πιστεύω θα προσελκύσουν και άλλου είδους κόσμο, εκτός από κοντινά μας πρόσωπα και κάποιους σταθερούς σινεφίλ του «Ολύμπιον». Καθώς είναι η πρώτη-και ελπίζω και η τελευταία-φορά που θα διεξαχθεί έτσι το Πανόραμα,δε μπορούμε να είμαστε βέβαιοι. Πήραμε το ρίσκο γιατί πιστεύουμε σε αυτό που πάμε να κάνουμε, τώρα τα υπόλοιπα θα φανούν στο χειροκρότημα. 

Αγγελική

Είναι ένα στοίχημα για εμάς αυτό. Το μεγαλύτερο ίσως. Πάντα είναι, όμως φέτος είναι διαφορετικά. Ο λόγος για τον οποίο αποφασίσαμε να κάνουμε τη δράση αυτή διαδικτυακά είναι πως μέσα στην πραγματικότητα η οποία είναι πρωτόγνωρη, δύσκολη, αγχωτική για τους περισσότερους, αν όχι όλους μας, θέλαμε να προσφέρουμε κι εμείς με έναν τρόπο μια διέξοδο. Να ταξιδέψουμε τον κόσμο από τον καναπέ, να τον φέρουμε στο σινεμά. Ή να φέρουμε το σινεμά σε αυτόν. Και φυσικά, στην εποχή που η κινηματογραφική πραγματικότητα αλλάζει ριζικά, στοχεύουμε και στην προσέγγιση ενός ευρύτερου κοινού, ώστε το Πανόραμα να μεγαλώσει και μαζί του να φωτιστεί μ΄ αυτόν τον τρόπο και το Τμήμα. Γιάννης

*Η πρεμιέρα θα γίνει το Σάββατο 2 Μαΐου 2020 και ώρα 19.30 στο YouTube, στο κανάλι Auth Film School Panorama.