9+1 προσόψεις κτιρίων στο κέντρο της πόλης που αγαπάμε!

Η Θεσσαλονίκη είναι μία πόλη με μοναδικούς αρχιτεκτονικούς θησαυρούς. Το ιστορικό της κέντρο είναι γεμάτο με κτίρια-διαμάντια που ξεχωρίζουν από χιλιόμετρα και κοντοστέκονται πλάι στις γκρίζες πολυώροφες πολυκατοικίες, προδίδοντας έτσι την πολυπολιτισμικότητα της και την αίγλη των παλιότερων εποχών.

Aν σηκώσεις το κεφάλι σου στους κεντρικούς δρόμους και στα στενά θα δεις κτίρια να λάμπουν.

Εδώ θα βρεις 10 προσόψεις κτιρίων που ξεχωρίζουν και την ιστορία τους.

#1 Ερμού 32

Το συγκεκριμένο κτίριο στεγάζει το ξενοδοχείο “The Mondernist”, είναι ανακαινισμένο και αποτελεί δείγμα της αρχιτεκτονικής της περιόδου ανοικοδόμησης της πόλης μετά την μεγάλη φωτιά του 1917. Ένα εντυπωσιακό διατηρητέο κτίριο του 1920, το οποίο ανακαινίστηκε ακολουθώντας μια λιτή αισθητική που κινείται μεταξύ art deco και δανέζικου design, με σχεδιαστικές αναφορές στα μέσα του 20ου αιώνα. Αποτελείται από 40 δωμάτια, ψηλοτάβανα, τα οποία έχουν διατηρήσει τις γύψινες λεπτομέρειες είναι επταόροφο και στο τελευταίο επίπεδο υπάρχει ταράτσα, την αρχιτεκτονική μελέτη την ανέλαβαν οι  FORMrelated Studio. 

#Τσιμισκή 58 

Κατασκευάστηκε το 1929, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Τζώνη και ήταν ιδιοκτησία των αδελφών Γκοβεδάρου και του Μαυροβίτη, εβραϊκής καταγωγής. Αρχικά σχεδιάστηκε σαν μέγαρο κατοικιών, όπως επέβαλλε η τάση της εποχής. Στην συνέχεια ωστόσο χρησιμοποιήθηκε για ξενοδοχείο, το ιστορικό Αστόρια. Στο ισόγειο λειτούργησε και το θρυλικό καφενείο Αστόρια, που αποτέλεσε στέκι για πλήθος εκπαιδευτικών και λογοτεχνών.

Στην Κατοχή επιτάχθηκε από τους Γερμανούς και στέγασε το Τμήμα Στρατιωτικής Διαχείρισης της Στρατιωτικής Διοίκησης.  Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 1983. Από τις αρχές του 1970 μέχρι το 1984 λειτούργησε ως γυναικολογική κλινική, με την ονομασία «ΕΛΕΥΘΩ». Αργότερα λειτούργησε ως ωδείο , με παράλληλη χρήση του ισογείου από την SIEMENS από το 1967. Τελευταία του χρήση είναι αυτή του ινστιτούτου αισθητικής από το 2000 μέχρι και σήμερα.

Το κτίριο αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο, ημιώροφο, και πέντε ορόφους, εκ των οποίων ο τελευταίος αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη. Το υλικό κατασκευής είναι το οπλισμένο σκυρόδεμα, υλικό που είχε αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρέως εκείνη την εποχή. Όπως τα περισσότερα κτίρια της εποχής του, οργανώνεται γύρω από υαλοσκεπές αίθριο και η κίνηση στο εσωτερικό του διανέμεται περιμετρικά του. Παρατηρούμε επίσης την υπερύψωση της γωνιακής απόληξης και την πυργοειδή στέγασή της.  Το κτίριο αποτελεί πολύ ενδιαφέρον αντικείμενο μελέτης καθώς  πέρα από τα εκλεκτικιστικά στοιχεία, διαθέτει στοιχεία από την Art Nouveau και την Art Deco, αλλά και  μορφολογικά στοιχεία από το γαλλικό κλασικισμό και τη Second Empire.Οι όψεις διακοσμούνται με γείσα, στέγαστρα και πλούσια υπέρθυρα ενώ στο εσωτερικό η διακόσμηση περιλαμβάνει φυτικά στοιχεία.

#3 Τσιμισκή 68

Φαίνεται πως το συγκεκριμένο κτίριο κτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’20. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 2016. Εκλεκτικιστικό, με ισόγειο που χωρίζεται από τους ορόφους με έντονα προεξέχον γείσο και 6 ορόφους. Ο κεντρικός άξονας της όψης προεξέχει δημιουργώντας έρκερ με κυρτές πλευρές. Πλούσιος διάκοσμος εκλεκτικιστικών στοιχείων (αξιόλογα κιγκλιδώματα, φουρούσια, θωράκια των παραθύρων στο έρκερ κλπ). Ξεχωρίζουν τα περίτεχνα φουρούσια που στηρίζουν το έρκερ καθώς και οι μπαλούστρες στην 1η στάθμη του, οι οποίες συνεχίζουν και στις κυρτές πλαϊνές πλευρές του. Το κτίριο καταλήγει σε ενιαίο εξώστη με μπαλούστρες. Σε εκείνο το επίπεδο τα ανοίγματα εκατέρωθεν του κεντρικού άξονα είναι τοξωτά.

#4 Οικία Νεδέλκου – Αγίας Σοφίας 36

To κτίριο, χτίστηκε το 1924,κατά πάσα πιθανότητα για να στεγάσει την οικογένεια Νεδέλκου, εφόσον η οικία του Ιατρού Ι. Νεδέλκου επί της Εγνατίας, στην πορεία μετατράπηκε σε κλινική. Αρχιτέκτονας του κτιρίου είναι ο Ξ. Παιονίδης. Μόνο το ισόγειο του κτιρίου είναι ενεργό σήμερα σαν εμπορικό κατάστημα. Είναι τριόροφο, με ισόγειο με ισόγειο. Εκλεκτικιστικό με έντονα νεοκλασικά στοιχεία. Ακολουθεί τριμερή διάταξη, με κεντρικό, πολυγωνικό προβαλλόμενο άξονα και συμμετρία εκατέρωθεν. Τα ανοίγματα εμφανίζουν συμμετρία στον κάθετο άξονα και οι επιστέψεις τους είναι νεοκλασικού τύπου. Ωστόσο τα φουρούσια είναι αναγεννησιακού ρυθμού.

#5 Μέγαρο Αλέγρα Έργας – Διονυσίου Σωλομού 19

Το συγκεκριμένο κτίριο χτίστηκε το 1925,  που βρίσκεται Βαλαωρίτου με Βενιζέλου κτίστηκε ως κατοικία του ζεύγους Αλμπέρτο και Αλέγρα Εργάς, μιας παλιάς εβραϊκής οικογένειας, σε σχέδια των Μυλωνά-Κοτζαμπασούλη στην πυρίκαυστη ζώνη. Ανήκει στον τύπο οικογενειακού μεγάρου, τον τύπο ιδιοκτησίας που εμφανίζεται κατά την ανοικοδόμηση μετά την φωτιά του 1917. Αποτελείται από ισόγειο, 6 ορόφους. Παρατηρούμε την στέγαση της καμπυλόγραμμης γωνιακής απόληξης με τρούλο με φεγγίτες. Χαρακτηρίζεται από απόλυτη συμμετρία τόσο στις κατακόρυφες όσο και στις οριζόντιες ζώνες.

#6 “Σαλέμ-Αλμπέντα-Σαλτιέλ” – Ίωνος Δραγούμη 35

Αρχιτέκτονας του, ο Νίκος Παπακωνσταντινόπουλος, φαίνεται πως χτίστηκε το 1925. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 1983. Έχει υπόγειο, ισόγειο με μεσοπάτωμα και δύο ορόφους. Στο ισόγειο διαμορφώνονται έντεκα καταστήματα και η είσοδος στους ορόφους του κτιρίου, η οποία βρίσκεται στην οδό Πάικου. Καθένας από τους δύο ορόφους διαθέτει επτά μονά γραφεία και δύο διπλά γραφεία με προθάλαμο. Ένα από τα ελάχιστα περίοπτα κτίρια της πυρικαύστου, διαιρείται σε πέντε φατνώματα στις μακριές πλευρές (Ίωνος Δραγούμη και Καποδιστρίου) και σε τρία στις στενές πλευρές Βαλαωρίτου και Πάικου. Σε καθένα από αυτά τα φατνώματα οργανώνεται στο ισόγειο κατάστημα και αντίστοιχα σε καθέναν από τους ορόφους γραφείο με ένα άνοιγμα και μικρό εξώστη. Μεταξύ των φατνωμάτων τοποθετούνται διώροφοι ψευδοπεσσοί με ιωνικό επίκρανο, ορίζοντας έτσι σε όψη την εσωτερική οργάνωση του κτιρίου.

#7 Betroot – Μέγαρο Χαίμ Κοέν/Χάνι Ισμαήλ Πασά. 

Ένα κτίριο που καταλαμβάνει ένα ολόκληρο τετράγωνο και στεγάζει το στρατηγείο της σπουδαίας γραφιστικής ομάδας “Betroot”, μεταξύ Βαλαωρίτου, Συγγρού και Πάικου, ανακαινίστηκε στατικά εκ βάθρων, με τη σφραγίδα της σπουδαίας Μόρφως  Παπανικολάου (Sparch) στους εσωτερικούς χώρους και υπέροχους φωτισμούς από τη μετρ Ελευθερία Ντεκώ. Η αποκατάσταση και επανάχρηση του διατηρητέου έγινε σε μελέτη των Βασίλειου Κετέν, Σοφίας Αποστολίδου και Ελισάβετ Αποστολίδου. Η χρονολογία κατασκευής του είναι άγνωστη, γνωρίζουμε ωστόσο το έτος ανακατασκευής από τον αρχιτέκτονα L. Gennari, που είναι το 1926.

Στην είσοδο επί της οδού Πάικου διατηρείται η αρχική είσοδος που χρονολογείται στα 1905 και μας πληροφορεί ότι το κτήριο πριν την ανακατασκευή σε οικία ήταν το χάνι Ισμαήλ πασά. Η πινακίδα γράφει Ismail Pasha Khani 1323. Είναι γραμμένη στην τουρκική γλώσσα, στο οθωμανικό αλφάβητο το οποίο ήταν μια παραλλαγή του αραβικού και χρησιμοποιούνταν για τη γραφή της τουρκικής γλώσσας μέχρι το 1929,οπότε και αντικαταστάθηκε από το λατινικό. Tο έτος 1323 είναι στο ισλαμικό ημερολόγιο το λεγόμενο χίτζρι. Αν το μετατρέψουμε στο σημερινό δικό μας, το γρηγοριανό ,προκύπτει το 1905. Η προσθήκη της κάτοψης έγινε προς τα ανατολικά του κτιρίου για να φτάσει στο κοινό όριο των οικοπέδων “1” και “2” του οικοδομικού τετραγώνου 143. Η πρόσοψη επί της οδού Συγγρού χωρίζεται σε πέντε κάθετα τμήματα. Το ισόγειο χαρακτηρίζεται από τα μεγάλα ενιαία ανοίγματα των καταστημάτων που στέφονται από μπαρόκ θωράκια στα υπέρθυρα. Η ίδια μπαρόκ διάθεση διακρίνεται και στους δύο ορόφους των γραφείων, από τους οποίους υλοποιήθηκε μόνο ένας.

#8 Ερμού 6 

Το κτίριο είναι χαρακτηρισμένο διατηρητέο (ΦΕΚ 734 Δ’ / 28.11.1983). Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής της εποχής του μεσοπολέμου με στοιχεία ART NOUVEAU με επιμέρους αναφορές στο νεοκλασικισμό και εντάσσεται στο πλαίσιο του εκλεκτικισμού των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Ο φέρων οργανισμός του κτιρίου αποτελείται από οπλισμένο σκυρόδεμα και οι τοίχοι πληρώσεως έχουν κατασκευαστεί από μπατικές και δρομικές οπτοπλινθοδομές. Η συνολική επιφάνεια των στεγασμένων χώρων  του κτιρίου είναι 835τμ (κύριων και  βοηθητικών). Είναι ιδιόκτητο, κι αυτό που την κάνει να ξεχωρίσει είναι το κίτρινο χρώμα με τα γαλάζια παντζούρια και τις γύψινες art nouveu λεπτομέρειες.

#9 Σβώλου 22

Πρόκειται για την πολυκατοικία με τους δύο ιστορικούς κινηματογράφους που δεν υπάρχουν πια, στο χρώμα της ώχρας με πράσινα παντζούρια. Στο ισόγειό της βρισκόταν ο ιστορικός κινηματογράφος ΕΣΠΕΡΟΣ, ενώ λίγο πιο δίπλα “στα σύνορα” της με την διπλανή πολυκατοικία, στεγαζόταν ένας άλλος ιστορικός κινηματογράφος, το ΣΙΝΝΕΠ. Η οικοδομή χτίστηκε το 1968.

#10  Σβώλου 41

Στo κτίριο λειτουργούσε κάποτε η Μονάδα Εφήβων ΑΧΕΠΑ, η οποία απευθύνοταν σε εφήβους 13-19 ετών και στις οικογένειές τους, παρέχοντας τους διαγνωστικές συμβουλευτικές και θεραπευτικές υπηρεσίες εξωτερικών ασθενών. Αξιόλογα στοιχεία αποτελούντα ορθογώνια έρκερ σε συνδυασμό με εξώστες, η συμμετρία, καθώς και οι λιτές προεξέχουσες ταινίες τόσο πάνω από τα ανοίγματα όσο και στα στηθαία του δώματος και των έρκερ.  Αξιόλογο κτήριο με στοιχεία μοντερνισμού και επιρροές Art Deco, καθρέφτης του κτιρίου στον αριθμό 39.

Με πληροφορίες από ΥΠΕΧΩΔΕ, thessarchitecture