Αυτή είναι η ιστορία του ραδιοφώνου στη Θεσσαλονίκη

Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη που γεννήθηκε το ραδιόφωνο. Εδώ το 1928 η δικτατορία του Μεταξά ιδρύει τον πρώτο επίσημο σταθμό, όπως μια άλλη δικτατορία πολλά χρόνια αργότερα θα κάνει την πρώτη τηλεοπτική εκπομπή.

Έχει προηγηθεί ένα χρόνο πριν η ηρωϊκή προσπάθεια ενός ηλεκτρολόγου-μηχανικού με πάθος, του Χρήστου Τσιγγιρίδη, που πειραματίζεται και στις 25 Μαρτίου του 1926 κάνει μια εκπομπή με δύο ακροατές έναν στην πλατεία Ιπποδρομίου και δεύτερος σε ένα αγγλικό καράβι στο λιμάνι. Το 1927 με την ευκαιρία της Β’ ΔΕΘ εισάγει έναν πομπό Siemens & Halske 400 Watt και με την βοήθεια του φίλου του Στέφανου Ελευθερίου υποδιευθυντού της ΔΡΥΝ-Βοτανικού (Διεύθυνση Ραδιοτηλεγραφικής Υπηρεσίας Ναυτικού) κάνει την πρώτη του επίσημη ραδιοφωνική εκπομπή από την Ναυτική Κεραία του Λευκού Πύργου, στην εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου με Εθνικό Ύμνο, προσευχή, πατριωτική ομιλία και εμβατήρια.

Τον επόμενο χρόνο, που η Γερμανία ανανεώνει τους παλιούς σταθμούς, με υποθήκη το σπίτι του εγκαθιστά στον περίβολο της Γ’ ΔΕΘ τον πομπό του Μουλάκερ της Στουτγάρδης 1.5KW. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός της Ελλάδας, των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι πλέον γεγονός. Ξεκινάει τη λειτουργία του στην έναρξη της Γ’ ΔΕΘ το φθινόπωρο του 1928.

Ο Τσιγγιρίδης, ένας αληθινός πατριώτης στη διάρκεια του μεγάλου πολέμου δημιουργεί παρεμβολές και παράσιτα στον προπαγανδιστικό φασιστικό ραδιοφωνικό σταθμό του Μπάρι ενώ από το σταθμό ενημερώθηκαν οι Θεσσαλονικείς για την εισβολή των Ιταλών, καθώς το σήμα του ραδιοσταθμού Αθηνών δεν έφτανε στη Θεσσαλονίκη. Οι Γερμανοί φυλάκισαν τον Τσιγγιρίδη και προσπάθησαν να δουλέψουν στον σταθμό μόνοι τους. Ανίκανοι να το πετύχουν, έφεραν ξανά πίσω τον Τσιγγιρίδη, τοποθέτησαν κι έναν από τους μηχανικούς τους μαζί του για να μάθει να χειρίζεται τον σταθμό, κι επίσης κατέγραφαν κάθε κίνησή του μέσα στο σταθμό, όπως περιγράφει ο Κιοσέσογλου.

Ακολουθούν τα χρόνια της κρατικής ραδιοφωνίας. Το 1946, στις 25 Μαρτίου εγκαινιάζεται ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Θεσσαλονίκης με ένα φορητό πομπό τοποθετημένο πάνω σε αυτοκίνητο. Εκπμέμπει για λίγο και επανέρχεται δυο χρόνια αργότερα σε μόνιμη βάση. Τα Υπουργεία Τύπου και Συγκοινωνιών μεριμνούν για την εύρυθμη λειτουργία της ραδιοφωνίας. Τα οικιακά ραδιόφωνα είναι περισσότερα από 60.000 και η τρίμηνη συνδρομή ανέρχεται στις 9.000 δραχμές. 1949: Ιδρύεται ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Ενόπλων Δυνάμεων της Θεσσαλονίκης.

Στη διάρκεια της δικτατορίας εμφανίζονται στην Ελλάδα οι ραδιοπειρατές που παίζουν μουσικές που δεν ακούγονται στο ελληνικό ραδιόφωνο καθώς και μηνύματα αντικαθεστωτικά. Ο σταθμός του Πολυτεχνείου γίνεται ένα υπόδειγμα αντίστασης και παράδειγμα για μια σειρά πειράματα που θα ακολουθήσουν χρόνια αργότερα με το αίτημα της Ελεύθερης Ραδιοφωνίας, όπως το Ράδιο-Αντίλαλος του Αντί και το Κανάλι 15 του Ρούσου Κούνδουρου, αλλά και τα πολιτικοποιημένα Ράδιο Ουτοπία- 107.7 και Ράδιο- Κιβωτός 92.5 στη Θεσσαλονίκη, ενταγμένα στον ευρύτερο αντεξουσιαστικό χώρο με πολλούς επώνυμους πίσω από τα ραδιόφωνα τους ανάμεσα τους και τον ιδρυτή του Μύλου Νίκο Στεφανίδη και τον Αντώνη Βλαβογελάκη.

Τα δημοφιλέστερα πειρατικά ραδιόφωνα άνθησαν στη Θεσσαλονίκη στα χρόνια του ογδόντα. Το Ράδιο Ένα του Γιώργου Αλεξίου, οι 16 ώρες Θεσσαλονίκη, Το Πανόραμα 86, ο Μουσικός Δίαυλος, oι Μουσικές Επιλογές και φυσικά το Ράδιο Θεσσαλονίκη. Παράλληλα μια σειρά διαφορετικά πειρατικά ραδιόφωνα σαν τους Ακρίτες του Πόντου, τη Φωνή της Τούμπας ή το Τζάκσον Πάλας συμπλήρωναν τη γκάμα όλων των γούστων.

Δυο από τους πρωταγωνιστές του μιλούν στην parallaxi σήμερα.

Βασίλης Γαλανός

‘’Ξεκίνησα το Πρώτο Ερασιτεχνικό Πρόγραμμα μόνος και μετά φτιάξαμε το Πανόραμα 86, που λέγαμε έτσι γιατί είχε πανοραμική θέα από τα Κάστρα που στεγαζόμασταν. Μαζί με τους Νίκο Βρετό, Λάζαρο Μπουκοβίνα, Κοσμά Ουρούλη, Βασίλη Σκούφο. Παίζαμε ξένα τραγούδια, pop easy listening και η επικοινωνία με τους ακροατές ήταν με γράμματα μέσω της ταχυδρομικής θυρίδας 17581! Μας έγραφαν ιδιαίτερα μοναχικοί άνδρες και γυναίκες, φίλοι της μουσικής, παίζαμε κυρίως βινύλιο που αγοράζαμε από τα τοπικά δισκάδικα και από ταξίδια στο εξωτερικό. Όταν άρχισαν οι διώξεις, στα μέσα της δεκαετίας, αλλάζαμε διαρκώς έδρα στα Κάστρα. Βγαίναμε με ψευδώνυμα για ευνόητους λόγους και στην πλειοψηφία οι παραγωγοί ήταν φοιτητές που μαζεύονταν για διάβασμα σε σπίτια και έκαναν εκπομπές. Με τον ερχομό της ιδιωτικής ραδιοφωνίας μας κάλεσε ο Κυριακού, μέσω του Σπύρου Παγιατάκη να ασχοληθούμε με τον Antenna 97, 5. Στεγάστηκε στη γωνία Κούσκουρα με Τσιμισκή και έκαναν εκπομπές από εδώ εκτός από μας Η Αλίκη Βουγιουκλάκη, ο Λάκης Λαζόπουλος, ο Βλάσης Μπονάτσος, η Ρούλα Κορομηλά, ο Βλάσης Μπονάτσος και σταρ της πρωϊνής ζώνης ήταν o Χατζηπαρασκευάς και στις ειδήσεις η Νάνσυ Ζαμπέτογλου. O σταθμός εξέπεμψε μέχρι το 2013. ‘’

Νίκος Κατανάκης

‘’Ξεκίνησα να ασχολούμαι στο ραδιόφωνο στα δεκαπέντε μου. Αγόρασα ένα μικρό πομπό και στην αρχή ακουγόμουν μόνο στη γειτονιά μου, το Ντεπό, στη Β. Όλγας. Τα βράδια βγαίναμε στον αέρα και κάναμε συνομιλίες μεταξύ μας πειρατές της γειτονιάς με ανταλλαγές πληροφοριών αλλά και συζητήσεις στον αέρα ακόμα και για τα προσωπικά του καθενός. Κάτι σαν fb της εποχής εκείνης. Ήταν πάρα πολλοί οι πειρατές στην πόλη, σε κάθε γειτονιά. Το 1986 αποφασίσαμε να κάνουμε αρκετοί μαζί μια κίνηση συλλογική. Στήσαμε το Μουσικό Δίαυλο σε ένα σπίτι που νοικιάστηκε για αυτό το σκοπό. Ενώσαμε τις δισκοθήκες μας πήραμε μηχανήματα, μεγάλο πομπό. Φτιάξαμε πρόγραμμα σε 24ωρη βάση. Αγοράζαμε δίσκους από τα δισκάδικα της εποχής. Το Bilboard, τον Άλκη στην Αγίου Δημητρίου, το Stereodisc, τον Πάτση και μετά το Rock 100 και το Blow Up. H βάση μας ήταν στη Φιλίππου όταν ξεκίνησαν οι διώξεις και τα ραδιογωνιόμετρα. Σε κάθε εισβολή της αστυνομίας κατάσχονταν τα πάντα, μηχανήματα και δίσκοι και όποιος βρισκόταν εκεί περνούσε μια νύχτα στο αυτόφορο. Όταν έκλεισαν το Ράδιο Θεσσαλονίκη μας ζήτησε ο Λευτέρης Μαρόγλου να βγει στον δικό μας αέρα να καλέσει τον κόσμο να βγει στο δρόμο. Όταν άνοιξαν τα ιδιωτικά ραδιόφωνα, με πρώτο το FM 100 μας κάλεσε όλους ο Λευτέρης Κογκαλίδης να μας προτείνει να δουλέψουμε σε αυτό. Πολλοί παραγωγοί του Δίαυλου πήγαν στον Α103 και ήταν η πρώτη μας επαγγελματική δουλειά στο ραδιόφωνο με αμοιβή. Ένα χρόνο μετά το κλείσιμο του Δίαυλου επιχειρήσαμε για ένα Σαββατοκύριακο να τον αναστήσουμε ως ένα φόρο τιμής’’.

Ακολουθεί η περίοδος της Ελεύθερης Ραδιοφωνίας. Ξεκινούν τα δημοτικά ραδιόφωνα. Fm100 και Fm 101 με ξένη μουσική και παραγωγούς όσους πρωταγωνίστησαν μετά στα πράγματα, από τον Κανάκη έως τον Καπετανίδη, το δημοτικό ραδιόφωνο Καλαμαριάς και το διαδημοτικό ραδιόφωνο 23 δήμων και κοινοτήτων Ένατο Κύμα που ξεκίνησε με ένα τεράστιο budget, υποδομές και δεκάδες στελέχη. Στεγάζεται στη Μελενίκου και οργανώνει μέχρι και συναυλία του Stevie Wonder και τελικά κλείνει υπερχρεωμένο.

Στα ιδιωτικά ραδιόφωνα ο Α103, το Κοσμοράδιο, το Ράδιο-Μακεδονία Κανάλι1, ο Antenna, ο Star Fm, ο Παρατηρητής και στη συνέχεια ο Ανατολικός του Πέτρου Παπασαραντόπουλου, ο Top Fm, ο 88.5 στο βαγόνι του Μύλου, το ραδιόφωνο της ΔΕΘ και δεκάδες άλλα ραδιόφωνα που ανοίγουν και συχνά κλείνουν, ακολουθούν.

Τα αθηναϊκά ραδιόφωνα που επιχειρούν να ανοίξουν παραρτήματα και εδώ από τον Μελωδία και το Σκάι έως τον Άλφα ατυχούν, καθώς το κοινό δεν τα προτιμά.

Το πιο πετυχημένο παράδειγμα μακροημέρευσης ραδιοφωνικής από την εποχή της πειρατικής εποχής του σε μια ταράτσα στη Δεσπεραί μέχρι σήμερα στο Ρύσιο και εν διάμεσα στον Πύργο του ΟΤΕ με μια σύμβαση ενοικίασης τότε σκανδαλώδη μέσω Τόμπρα παραμένει το Ράδιο-Θεσσαλονίκη των Μαρόγλου-Διαμαντόπουλου που μαζί με τον Ερωτικό αποτελούν μια σταθερή αξία στις ακροαματικότητες της πόλης.

Στην Κρατική Ραδιοφωνία ο 102 και ο 958 συνεχίζουν την παράδοση της δημόσιας ραδιοφωνίας που ξεκίνησε στη δεκαετία του 20 στην Ελλάδα.