Ανακάλυψε τα γλυπτά της πόλης: «Cor-ten» Νίκη της Σαμοθράκης του Γιώργου Ζογγολόπουλου
Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος επανέρχεται ξανά και ξανά στην στήλη με τα γλυπτά, αλλά αποτελεί και μια διαχρονική ανοιχτή συζήτηση για την πόλη.
Στέκουν δίπλα μας, τα προσπερνάμε, πολλές φορές μπορεί να μην παρατηρούμε καν την ύπαρξη τους. Είναι τα αγάλματα, οι προτομές και οι εικαστικές συνθέσεις της πόλης και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της. Πολλά από αυτά είναι τόσο γνωστά που έγιναν σήμα κατατεθέν της Θεσσαλονίκης, όπως το άγαλμα του Βενιζέλου, οι Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου, το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια είναι πιο σύγχρονα, κάποια λιγότερο γνωστά, μερικά είναι πολυφωτογραφημένα, άλλα έχουν αφεθεί και παρακμάζουν. Στέκουν δίπλα σε μεγάλους δρόμους και πλατείες, ακίνητα, και μας διηγούνται ιστορίες από την πόλη.
Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος επανέρχεται ξανά και ξανά στην στήλη με τα γλυπτά, αλλά αποτελεί και μια διαχρονική ανοιχτή συζήτηση για την πόλη. Τα γλυπτά του είναι πιο επίκαιρα από ποτέ, μιας και σήμερα αποτελούν κάποια από τα πιο αγαπητά σημεία της πόλης για τους κατοίκους της και έχουν γίνει σήματα κατατεθέν, μιας και φιγουράρουν σε καρτ ποστάλ, ντοκιμαντέρ, οδηγούς πόλης, μέχρι προεκλογικά logo αλλά και επίσημα σήματα του δήμου. Οι ομπρέλες του αποτελούν τα τελευταία χρόνια το πιο φωτογραφημένο σημείο της παραλίας, ενώ το αφηρημένο γλυπτό του «Cor-ten – Νίκη της Σαμοθράκης», αν και πνιγμένο μέχρι πρότινος από τα έργα του μετρό, είναι το σήμα κατατεθέν της ΔΕΘ, μιας και βρίσκεται τοποθετημένο στην κεντρική πύλη της από το 1966, όταν ο Ζογγολόπουλος κέρδισε το Α’ βραβείο έπειτα από πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό της ΔΕΘ για την κατασκευή αγάλματος στη νέα πύλη.
Έχει ύψος 17 μέτρα και αναπαριστά με αφαιρετικό τρόπο την «Νίκη της Σαμοθράκης». Την εποχή που κατασκευάστηκε και τοποθετήθηκε ξεσήκωσε αντιδράσεις σε μια πόλη που δεν ήταν εξοικειωμένη με τέτοιου είδους γλυπτικές συνθέσεις. Παρόλα αυτά, υπήρχαν και πολλοί υποστηρικτές, σημαντικές προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Πάτροκλος Καραντινός, Μανόλης Ανδρόνικος, Δημήτρης Φατούρος. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα δημόσια μεγάλου μεγέθους αφαιρετικά γλυπτά που τοποθετήθηκαν στην Ελλάδα και χρόνια μετά δικαίωσαν τον δημιουργό και τους υποστηρικτές του.
Είναι φτιαγμένο από κράμα μετάλλου Cor-ten, το οποίο έφερε από τη Γαλλία ο Ζογγολόπουλος ειδικά για τη δημιουργία του συγκεκριμένου γλυπτού. Το Cor-ten που αποτελείται κατά κύριο λόγο από χάλυβα και χαλκό, χωρίς να απαιτεί ειδική προστατευτική βαφή ή επάλειψη με αντισκωριακά υλικά, είναι ανθεκτικό υλικό, με αντοχή στην ατμοσφαιρική διάβρωση λόγω της χημικής του σύνθεσης. Αν αφεθεί ελεύθερο στο περιβάλλον, δημιουργεί στην επιφάνειά του ένα αντιδιαβρωτικό στρώμα, καθώς αναπτύσσει μια αρχική οξείδωση, η οποία δεν εισχωρεί στα βαθύτερα στρώματα του μετάλλου και παράλληλα παρέχει την απαραίτητη προστασία που δεν επιτρέπει περαιτέρω διάβρωση στο υλικό. Το Cor-ten αποκτά μια σκούρα καφέ απόχρωση που σταθεροποιείται στο χρόνο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αισθητική στο υλικό, που προσομοιάζει σε πρωτόγονα ακατέργαστα υλικά.
Στο γλυπτό, μεγάλοι διαδοχικοί όγκοι, κύβοι, ορθογώνια, δημιουργούν μια σύνθεση με προοπτική, με δυναμισμό και δίνουν την αίσθηση της κίνησης και του παιχνιδίσματος. Είναι ένα εξπρεσιονιστικό έργο, αυστηρής σύνθεσης και αναπτύσσεται προς τον ουρανό. Ο τρόπος που το χτυπάει ο ήλιος κατά την διάρκεια της ημέρας δημιουργεί διαφορετικές φωτοσκιάσεις.
Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1903 και σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Το 1936 παντρεύτηκε την ζωγράφο Ελένη Πασχαλίδου, από το έργο της οποίας, με τίτλο «Ομπρέλες», πιθανόν να εμπνεύστηκε το γλυπτό Ομπρέλες που κοσμεί την παραλία της Θεσσαλονίκης. Εκπροσώπησε την Ελλάδα 11 φορές σε Biennale, από το 1940 έως το 2001. Συμμετείχε σε Πανελλήνιες Εκθέσεις και έλαβε μέρος σε δεκάδες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 2004, σύστησε το κοινωφελές Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου και απεβίωσε το ίδιο έτος. Στο Ίδρυμα κληροδότησε όλο το καλλιτεχνικό του έργο, καθώς και εκείνο της συζύγου του, ζωγράφου Ελένης Πασχαλίδου-Ζογγολοπούλου. Το 2008 τοποθετήθηκε στην Ομόνοια, που τόσο αγάπησε, το έργο του, «Πεντάκυκλο».
