Ανακάλυψε τα γλυπτά της πόλης: Μνημεία της Ελληνικής επανάστασης
Οι ήρωες του 1821 όπως τους "συναντάμε" στη Θεσσαλονίκη.
Στέκουν δίπλα μας, τα προσπερνάμε, πολλές φορές μπορεί να μην παρατηρούμε καν την ύπαρξη τους. Είναι τα αγάλματα, οι προτομές και οι εικαστικές συνθέσεις της πόλης και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της. Πολλά από αυτά είναι τόσο γνωστά που έγιναν σήμα κατατεθέν της Θεσσαλονίκης, όπως το άγαλμα του Βενιζέλου, οι Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου, το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια είναι πιο σύγχρονα, κάποια λιγότερο γνωστά, μερικά είναι πολυφωτογραφημένα, άλλα έχουν αφεθεί και παρακμάζουν. Στέκουν δίπλα σε μεγάλους δρόμους και πλατείες, ακίνητα, και μας διηγούνται ιστορίες από την πόλη.
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 αποτελεί μια περίοδο ορόσημο για τους Έλληνες, μιας και σηματοδοτεί την αρχή της εξέγερσης εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σκοπό την δημιουργία ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους. Εορτάζεται με μεγαλοπρέπεια στις 25 Μαρτίου, μαζί με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Γνωρίζουμε τα περισσότερα ονόματα των ηρώων της επανάστασης από τα βιβλία της ιστορίας. Η πόλης της Θεσσαλονίκης, όπως και δεκάδες άλλες στην Ελλάδα, τιμούν τους ήρωες αυτούς με προτομές, ανδριάντες και μνημεία σε δημόσιους χώρους.
Στο πάρκο απέναντι από την ΧΑΝΘ, στην γωνία της οδού Τσιμισκή με Αγγελάκη, βρίσκεται μια σειρά από προτομές και ανδριάντες που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Ευθύμης Καλευράς και έχουν ως θέμα τους ήρωες του 1821.
Με μέτωπο προς την Τσιμισκή, συναντάμε τον ανδριάντα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που ο Σύλλογος Πελοποννησίων Θεσσαλονίκης χάρισε στον Δήμο Θεσσαλονίκης το 1982. Πρόκειται για ένα μπρούτζινο άγαλμα 3 μέτρων, στο οποίο ο Κολοκοτρώνης απεικονίζεται σε μια πολύ γνώριμη αναπαράσταση του, να κρατάει το γιαταγάνι και να φοράει την παραδοσιακή φορεσιά, φουστανέλα, πουκάμισο, γιλέκο και περικεφαλαία.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1993, στο ίδιο πάρκο από τον ίδιο γλύπτη, τοποθετήθηκε ο ανδριάντας του Νικόλαου Κασομούλη, ενός από τους σημαντικότερους αγωνιστές και ιστορικούς της Ελληνικής Επανάστασης. Γιός εύπορων εμπόρων από την Φλώρινα, σε νεαρή ηλικία εγκαταστάθηκε στις Σέρρες για να επεκτείνει την οικογενειακή επιχείρηση. Εκεί, στα 1820, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Είναι και αυτό φτιαγμένο από μπρούντζο και τοποθετημένο σε μαρμάρινη βάση. Αναπαριστά τον Νικόλαο Κασομούλη με την παραδοσιακή του στολή. Σε σχέση με το άγαλμα του Κολοκοτρώνη, εδώ το σώμα αναπαριστάται με περισσότερες κινήσεις. Ο Κασομούλης κρατά στο ένα χέρι έναν πάπυρο, ενώ με το άλλο ακουμπά το όπλο που έχει περασμένο στο ζωνάρι του. Έχει στραμμένο το κεφάλι προς τα αριστερά και ανασηκωμένο ελαφρώς προς τα πάνω κοιτάζοντας τον ουρανό.
Την μαρμάρινη προτομή του στρατιωτικού Δημήτριου Υψηλάντη συναντάμε στην άλλη άκρη του πάρκου, τοποθετημένη πάνω σε μια μαρμάρινη βάση. Τοποθετήθηκε στο σημείο το 1979 και αποτελεί μια δωρεά της Μ. Κυπαρισσίδου. Το πρόσωπο του Υψηλάντη αποδίδεται με μεγάλη πλαστικότητα και λεπτομέρεια.
Δίπλα του, η προτομή του συνεργάτη του, Γεωργάκη Ολύμπιου, αγωνιστή της Ελληνικής Επανάστασης, ο οποίος σκοτώθηκε κατά την πολιορκία της Μονής Σέκου από τους Τούρκους, όταν ανατίναξε την πυριτιδαποθήκη, για να μην πέσουν αυτός και οι σύντροφοί του στα χέρια των Τούρκων. Το έργο είναι χάλκινο, τοποθετήθηκε στο σημείο το 1993, πάνω σε μαρμάρινη βάση. Παρουσιάζει τον Γεωργάκη Ολυμπίου, με βλέμμα αυστηρό και αγέρωχο, να φοράει την παραδοσιακή στολή, μιας και ξεχωρίζει το πουκάμισο και το γιλέκο.
Προς τιμήν του ήρωα οπλαρχηγού Αθανασίου Διάκου, συναντάμε την προτομή του αυτή την φορά σε διαφορετικό σημείο, στο πάρκο ανάμεσα στη οδό Κ. Μελενίκου και Εθνικής Αμύνης, απέναντι από την Φιλοσοφική σχολή. Η προτομή του Αθανασίου Διάκου τοποθετήθηκε στο σημείο τον Σεπτέμβριο του 1998, από την Ένωση Ρουμελιωτών Βορείου Ελλάδος. Ρεαλιστικό χάλκινο γλυπτό του ήρωα της Επανάστασης του 1821. Στην μαρμάρινη βάση του, διαβάζουμε ένα από τα Λαμιώτικα συγγράμματα του Κωστή Παλαμά:
“Και των ηρώων το καύχημα, στη δόξα του Κυρίου, Θανάση Διάκο, σ’ έφερε ο δαρμός του μαρτυρίου, κι ενώ σου σπάραζε κακή φωτιά το τίμιο σώμα, τραγούδι, αγγελικό φιλί, σου μύρωνε το στόμα”.
Λίγα μέτρα παραπέρα βρίσκεται ο ανδριάντας του Καρατάσσου, οπλαρχηγού της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που έδρασε στην περιοχή της Νάουσας και αργότερα έγινε υπασπιστής του Όθωνα. Ο ανδριάντας είναι έργο του Γεώργιου Δημητριάδη. Ο Καρατάσσος φοράει την πολεμική του ενδυμασία, δηλαδή φουστανέλα, τσαρούχια, πουκάμισο και γιλέκο. Το αριστερό του χέρι κρατάει το γιαταγάνι, το οποίο έχει ακουμπισμένο στο έδαφος. Η αναπαράσταση θυμίζει τον Καρατάσσο όπως ήταν σε ώριμη ηλικία, κατά τη Μακεδονική Επανάσταση του 1854. Τοποθετήθηκε στο σημείο επί δημαρχίας Κωνσταντίνου Μερκούρη, γύρω στα 1940, και αποτελεί δωρεά του δισέγγονου του οπλαρχηγού Καρατάσσου προς τον Δήμο Θεσσαλονίκης.
Τέλος, στον Δήμο Ελευθερίου Κορδελιού, συναντάμε τον ανδριάντα του Κατσαντώνη, στο πάρκο του Αγίου Ανδρέα. Ο Αντώνης Κατσαντώνης ήταν ονομαστός Έλληνας κλέφτης, ο οποίος έδρασε επί τουρκοκρατίας στα προεπαναστατικά χρόνια, στις περιοχές των Αγράφων, του Βάλτου και του Ξηροποτάμου Αιτωλοακαρνανίας. Το συγκεκριμένο άγαλμα απασχόλησε την επικαιρότητα όταν άγνωστοι αφαίρεσαν το σπαθί του και το βανδάλισαν. Πρόκειται για ένα έργο μεγάλων διαστάσεων, μπρούτζινο, τοποθετημένο σε ένα βάθρο φτιαγμένο από βράχια.
Ο Ευθύμιος Καλεβράς γεννήθηκε το 1929 και απεβίωσε το 2011. Ήταν παιδί προσφύγων από τον Πόντο. Σπούδασε στην Σχολή Καλών τεχνών της Αθήνας. Φιλοτέχνησε πολλές προτομές για δημόσιους χώρους. Δικά του γλυπτά, προτομές και ανδριάντες συναντάμε σε πολλά κεντρικά σημεία της Θεσσαλονίκης.
Ο Γεώργιος Δημητριάδης, αποκαλούμενος «Ο Αθηναίος», ήταν Έλληνας γλύπτης. Γεννήθηκε στην Παλαιά Κόρινθο το 1880 και πέθανε στην Αθήνα στα χρόνια της Κατοχής, το 1941. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Ο Γεώργιος Δημητριάδης θεωρείται ο πιο παραγωγικός από τους νεοέλληνες γλύπτες, με πλήθος έργων του εγκατεσπαρμένων σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας.
