Ανακάλυψε τα γλυπτά της πόλης: «Μνημείο Απόδημου Ελληνισμού» του Πολύγνωτου Βαγή
Στην είσοδο του κινηματοθεάτρου Αριστοτέλειον, στο κτήριο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, βρίσκεται ένα μνημείο αφιερωμένο σε όλους τους Έλληνες του απόδημου Ελληνισμού.
Στέκουν δίπλα μας, τα προσπερνάμε, πολλές φορές μπορεί να μην παρατηρούμε καν την ύπαρξη τους. Είναι τα αγάλματα, οι προτομές και οι εικαστικές συνθέσεις της πόλης και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της. Πολλά από αυτά είναι τόσο γνωστά που έγιναν σήμα κατατεθέν της Θεσσαλονίκης, όπως το άγαλμα του Βενιζέλου, οι Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου, το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια είναι πιο σύγχρονα, κάποια λιγότερο γνωστά, μερικά είναι πολυφωτογραφημένα, άλλα έχουν αφεθεί και παρακμάζουν. Στέκουν δίπλα σε μεγάλους δρόμους και πλατείες, ακίνητα, και μας διηγούνται ιστορίες από την πόλη.
Ως απόδημος Ελληνισμός (ομογενείς) χαρακτηρίζεται το σύνολο των Ελλήνων, που βρίσκονται εγκατεστημένοι σε χώρες του εξωτερικού, αλλά συνεχίζουν και διατηρούν σχέσεις πολιτισμού, κουλτούρας και νιώθουν νοσταλγία για την χώρα καταγωγής τους. Υπήρξαν περίοδοι μαζικού ξενιτεμού στην Ελλάδα, η καθεμία για διαφορετικό λόγο, σε διαφορετικές περιοχές, με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Υπολογίζεται πως οι Έλληνες που ζουν στις ΗΠΑ φτάνουν τα 3.000.000, στην Ευρώπη 900.000, στην Αυστραλία 700.000, στον Καναδά 300.000, σε Ασία και Αφρική 100.000. Το 1995, οι Απόδημοι Έλληνες δημιούργησαν το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού, με σκοπό την προάσπιση και την διευκόλυνση των Ελλήνων του εξωτερικού.
Στην είσοδο του κινηματοθεάτρου Αριστοτέλειον, στο κτήριο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, βρίσκεται ένα μνημείο αφιερωμένο σε όλους αυτούς τους Έλληνες, «Το μνημείο Απόδημου Ελληνισμού». Το έργο ανήκει στον γλύπτη Πολύγνωτο Βάγη, ολοκληρώθηκε το 1981 και διακρίνουμε σε αυτό μια οικογένεια. Οι μορφές είναι η μάνα με το παιδί της στην αγκαλιά και ο σύζυγός της. Είναι η οικογένεια που αναζητά ένα καλύτερο μέλλον, ελπίζει σε ένα καλύτερο αύριο. Είναι η οικογένεια που μεγαλώνει και αναπτύσσεται, εναλλάσσοντας γενιές και γενιές σε χώρες του εξωτερικού.
Στο μάρμαρο του βάθρου, όπου είναι τοποθετημένες οι μορφές, διαβάζουμε μερικούς στίχους από τον Όμηρο:
Ιέμενος και καπνόν αποθρώσκοντα νοήσαι ης γαίης, θανέειν ιμείρεται (Οδύσσεια, α, στ. 57)
Το οποίο μεταφράζεται ως «ακόμα και καπνό μονάχα της πατρίδας του να δει και ας πεθάνει».
Είναι ένας στίχος νοσταλγίας για την γενέτειρα για την μητέρα πατρίδα. Το μνημείο είναι μια δωρεά της Διεύθυνσης Αποδήμων του Υπουργείου Εξωτερικών.
Ο Πολύγνωτος Βαγής γεννήθηκε στις 14 Ιανουαρίου το 1894 στην Ποταμιά της Θάσου. Σε ηλικία 19 χρόνων μετανάστευσε στην Νέα Υόρκη. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στον αμερικανικό στόλο. Το 1919, απέκτησε αμερικάνικη υπηκοότητα και σπούδασε γλυπτική στο πανεπιστήμιο Beaux Arts Institute της Νέας Υόρκης. Το πρώτο ταξίδι του στην Ελλάδα έγινε το 1963. Το 1964, κληροδότησε στην Ελλάδα τα έργα του, με την προϋπόθεση να εκτεθούν σε εθνικό μουσείο ή σε ιδρυθείσα βιβλιοθήκη, κατά προτίμηση στην Θάσο. Στις 15 Μαρτίου 1965, απεβίωσε στην Νέα Υόρκη και η σορός του μεταφέρθηκε στην Ποταμιά, όπου και ετάφη. Σύμφωνα με την επιθυμία του, δημιουργήθηκε το μουσείο του Πολύγνωτου Βαγή, το οποίο βρίσκεται στην Ποταμιά Θάσου. Εγκαινιάστηκε το 1981. Φιλοξενεί 98 έργα γλυπτικής και 15 πίνακες ζωγραφικής.
