Ανακάλυψε τα γλυπτά της πόλης: Μνημείο Κυριάκου Μάτση του Γιώργου Ζογγολόπουλου
Ένα πολύ ενδιαφέρον αφαιρετικό γλυπτό του γνωστού γλύπτη Γιώργου Ζογγολόπουλου.
Στέκουν δίπλα μας, τα προσπερνάμε, πολλές φορές μπορεί να μην παρατηρούμε καν την ύπαρξη τους. Είναι τα αγάλματα, οι προτομές και οι εικαστικές συνθέσεις της πόλης και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της. Πολλά από αυτά είναι τόσο γνωστά που έγιναν σήμα κατατεθέν της Θεσσαλονίκης, όπως το άγαλμα του Βενιζέλου, οι Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου, το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια είναι πιο σύγχρονα, κάποια λιγότερο γνωστά, μερικά είναι πολυφωτογραφημένα, άλλα έχουν αφεθεί και παρακμάζουν. Στέκουν δίπλα σε μεγάλους δρόμους και πλατείες, ακίνητα, και μας διηγούνται ιστορίες από την πόλη.
Ο Κυριάκος Μάτσης ήταν Κύπριος αγωνιστής και μέλος της ΕΟΚΑ κατά την περίοδο της Αγγλικής αποικιοκρατίας. Γεννήθηκε στην επαρχία της Λευκωσίας στις 23 Ιανουαρίου του 1926. Το 1946 ξεκίνησε να φοιτά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο τμήμα Γεωπονίας. Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Θεσσαλονίκη, υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος και οργάνωσε διάφορες διαλέξεις γύρω από το θέμα της Κύπρου. Επέστρεψε στη Αμμόχωστο, όπου εργάστηκε ως γεωπόνος. Εντάχθηκε στην Παναγροτική Ένωση Κύπρου και στην ΕΟΚΑ, όπου διετέλεσε τομεάρχης στην επαρχία Αμμοχώστου από το 1955, και τομεάρχης Κερύνειας έως τον θάνατό του. Συνελήφθη στις 9 Ιανουαρίου 1956, ενώ κατά την διάρκεια των βασανιστηρίων του, τον επισκέφθηκε ο ίδιος ο Κυβερνήτης Χάρντιγκ και του πρόσφερε το υπερβολικά μεγάλο για την εποχή ποσό των 500.000 λιρών αν αποκάλυπτε πού κρυβόταν ο Διγενής. Εκεί απάντησε το γνωστό “Ου περί χρημάτων των αγώνα ποιούμεθα… αλλά περί αρετής”. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1956, δραπέτευσε και επικηρύχθηκε με το ποσό των 5.000 λιρών. Στις 19 Νοεμβρίου 1958, περικυκλώθηκε το κρησφύγετό του και ανατινάχθηκε από τις Βρετανικές δυνάμεις με αποτέλεσμα να βρει τον θάνατο.
Την μνήμη του Κύπριου αγωνιστή που σπούδασε στο πανεπιστήμιο της πόλης τιμά το Α.Π.Θ. με μια προτομή στους χώρους της πανεπιστημιούπολης, αλλά και με ένα πολύ ενδιαφέρον αφαιρετικό γλυπτό του γνωστού γλύπτη Γιώργου Ζογγολόπουλου, που χάρισε στην πόλη μας τα πιο φωτογραφημένα σημεία της (τις Ομπρέλες και το αφαιρετικό γλυπτό της ΔΕΘ). Το μπρούτζινο γλυπτό τοποθετήθηκε στην πίσω πλευρά της Αίθουσας Τελετών το 1976. Πρόκειται για μια σύνθεση γεωμετρικών όγκων που θυμίζουν πολύ και άλλα γνωστά έργα του καλλιτέχνη. Ο τρόπος που είναι τοποθετημένα τα κομμάτια του έργου του δίνουν κίνηση, τρισδιάστατο χαρακτήρα και μπορεί να ιδωθεί με διαφορετικό τρόπο από κάθε οπτική πλευρά του.
Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος άφησε μερικά από τα σπουδαιότερα έργα του στην πόλη της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο. Γεννήθηκε το 1903 και πέθανε πλήρης ημερών 11 Μαΐου 2004. Ήταν απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Στο πρώτο διάστημα της καλλιτεχνικής του δημιουργίας ο Ζογγολόπουλος χρησιμοποίησε ως κύρια υλικά το μάρμαρο και τον ορείχαλκο και ασχολήθηκε με προτομές και μνημεία. Το 1931 συμμετείχε ως γλύπτης στην αναδόμηση της πλατείας Ομονοίας, στην οποία και έζησε τα παιδικά του χρόνια. Το 1960 ανέλαβε την ανάπλαση της πλατείας Ομονοίας. Το 1966 θα φτιάξει ένα ακόμα σήμα κατατεθέν της πόλης, που σήμερα αποτελεί κλασική τουριστική εικόνα της Θεσσαλονίκης, το αφαιρετικό γλυπτό με τίτλο «Νίκη της Σαμοθράκης» που βρίσκεται στην κεντρική πυλη της Δ.Ε.Θ. Τι και αν για πολλούς είναι ακατανόητο, τι και αν σε κάποιους δεν αρέσει, αποτελεί ένα από τα κλασικότερα δημόσια γλυπτά της Ελλάδος. Με τις ομπρέλες θα ξεκινήσει τον πειραματισμό από το 1986. Από τότε οι Ομπρέλες του κοσμούν την παραλία της Θεσσαλονίκης, την Δ.Ε.Θ., το μετρό της Αθήνας, στις Βρυξέλλες. Λίγο πριν τον θάνατό του, ίδρυσε ένα Ίδρυμα που φέρει το όνομα του και το οποίο είναι υπεύθυνο για την διαχείριση του έργου του. Το 2008 τοποθετήθηκε στην Ομόνοια, που τόσο αγάπησε, το έργο του «Πεντάκυκλο», που μέχρι και σήμερα μπορεί κανείς θα θαυμάσει στο κέντρο της πλατείας.
