Ανακαλύψτε τα κτίρια της πόλης: Μπιτ Μπαζάρ

Πνιγμένα από το καυσαέριο και τις μοντέρνες πολυκατοικίες. Στέκουν δίπλα μας ενάντια στο χρόνο και την φθορά. Τα προσπερνάμε, δεν τα παρατηρούμε, σε κάποια από αυτά ζούμε και εργαζόμαστε, κάνουμε τα ψώνια μας η πίνουμε έναν καφέ. Άλλα μαραζώνουν από την αδιαφορία μας. Ζωντανά και περήφανα σύμβολα της ιστορίας της πόλης, κρύβουν σημαντικά γεγονότα, σκοτεινά μυστικά, οικογενειακές ιστορίες, τραγωδίες και χαρές. Νεοκλασικά, διατηρητέα, του ευρωπαϊκού εκλεκτισμού, του κλασικισμού, μπαρόκ, σύγχρονα αυτά είναι τα κτήρια σύμβολα της πόλης.

Δεν υπάρχει κάτοικος της πόλης, φοιτητής, τουρίστας που να μην έχει περάσει μια βραδιά στο Μπιτ Μπαζάρ μιας και αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια μια περιοχή που συγκεντρώνει μαγαζιά για φαγητό, κρασί, εναλλακτικά στέκια και φοιτητομάγαζα.

Το Μπιτ Μπαζάρ είναι ένας ιδιαίτερα δημοφιλής προορισμός για νεαρές ηλικίες και έχει κρατήσει ένα σταθερό κοινό σε αντίθεση με άλλες περιοχές όπως η πλατεία Άθωνος και τα κάστρα που σταδιακά έχουν παρακμάσει.

Η ιστορία του ξεκινάει το 1928 όταν και ανοικοδομήθηκε ως συγκρότημα στα δυτικά της Πλατείας της Αρχαίας Αγοράς. Συνδυάζει την πώληση παλαιών αντικειμένων τα παλαιοπωλεία και τα κουτούκια, τις ταβέρνες τα μεζεδοπωλεία και τα μπαράκια που ξεκινούν από το μεσημέρι αλλά η κίνηση σε αυτά κορυφώνεται τις βραδινές ώρες. Τα καταστήματα εκτείνονται εντός και εκτός της πλατεία με τις έξι στοές.

Όλο το οικοδόμημα κρίθηκε διατηρητέο το 2016 με την απόφαση 3428/2016: Χαρακτηρισμός ως διατηρητέων μεμονωμένων κτηρίων εντός του ιστορικού τόπου της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής αυτού, συνόλων κτηρίων – καταστημάτων της Στοάς Σαούλ, της αγοράς Μπιτ Παζάρ, της περιοχής Αγίου Μηνά και της Παλαιάς Λαχαναγοράς και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτών, καθώς και ειδικών χρήσεων των κτηρίων – καταστημάτων της αγοράς Μπιτ Παζάρ.

Πρόκειται για συγκρότημα κτηρίων που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του τριγωνικού οικοδομικού τετραγώνου που βρίσκεται μεταξύ των οδών Ολύμπου, Βενιζέλου και Τοσίτσα (οικοδομικό τετράγωνο 91), στο οποίο συγκεντρώνονται χρήσεις παλαιοπωλείων. Η ανέγερση της αγοράς παλαιών αντικειμένων (Μπιτ Παζάρ) δημιουργήθηκε από τον Οικοδομικό Συνεταιρισμό Προσφύγων Παλαιοπωλών (Μπιτ Παζάρ) Θεσσαλονίκης, ο οποίος συστάθηκε το 1928, με πρωτοβουλία ορισμένων επαγγελματιών προσφύγων του 1922-1923.

Ο σχεδιασμός της μελέτης ανατέθηκε στους μηχανικούς Δ. Φυλλίζη και Μ. Ρούμπενς και το 1930 ολοκληρώθηκε το ισόγειο τμήμα της αγοράς . Πρόκειται για ισόγεια κτίσματα με πατάρι, με χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου, τα οποία σχηματίζουν συνεχές μέτωπο στην εξωτερική και εσωτερική πλευρά του οικοδομικού τετραγώνου από επαναλαμβανόμενες μονάδες καταστημάτων. Χαρακτηριστικό της τυπολογίας της αγοράς είναι η κατάτμηση σε μεγάλο αριθμό επιμέρους καταστημάτων περιορισμένου εμβαδού.

Έξι σκεπαστά περάσματα (στοές – τρεις στην οδό Τοσίτσα, δύο στην οδό Ολύμπου και μία επί της οδού Βενιζέλου) οδηγούν από τους τρεις περιμετρικούς δρόμους στο εσωτερικό του οικοδομικού τετραγώνου σε μία εσωτερική πλατεία, όπου συνεχίζονται και υπαίθρια οι λειτουργίες της αγοράς. Η κεντρική στοά στην οδό Τοσίτσα τονίζεται περισσότερο καθώς βρίσκεται σε εσοχή ως προς το μέτωπο της οδού.

Το Μπιτ Παζάρ ή στοά των Παλαιοπωλών, εκτός από το ιδιαίτερο είδος εμπορίου που στεγάζει, ξεχωρίζει για το μέγεθος, τη διάταξη και τη θέση της και συγκρίνεται σε μέγεθος με τις μεγαλύτερες αγορές, τις στοές Σαούλ και Μοδιάνο, καθώς επίσης συνιστά ένα μοναδικό τύπο αγοράς τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και στις άλλες ελληνικές πόλεις (Χαστάογλου, 1999).

Μπιτ Παζάρ σημαίνει «Αγορά της ψείρας», όνομα που προήλθε από τα παλιά ρούχα που πωλούνταν στα καταστήματα τα οποία ήταν γεμάτα ψείρες.

Χαρακτηρίζεται ως διατηρητέο το σύνολο των αρχικών κτηρίων-καταστημάτων και η τυπολογία της αγοράς (διάταξη και τυπολογία καταστημάτων, εσωτερική πλατεία, άξονες πρόσβασης στον εσωτερικό υπαίθριο χώρο), με δυνατότητα προσθήκης καθ’ ύψος κατά περίπτωση. Απαγορεύεται η τοποθέτηση μηχανολογικού εξοπλισμού στις όψεις του κτηριακού συνόλου. Για την προστασία της χρήσης παλαιοπωλείων, επιβάλλεται ποσόστωση χρήσεων ως εξής: παλαιοπωλεία: ελάχιστος αριθμός 30, εμπορικά καταστήματα και εργαστήρια μικροτεχνίας: μέγιστος αριθμός 20, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος: μέγιστος αριθμός 31.

Το τελευταίο διάστημα φαίνεται πως και το Μπιτ Μπαζάρ έχει αφεθεί σταδιακά ειδικά τις πρωινές ώρες στο να παρακμάζει με χαρακτηριστικό φαινόμενο απλά οι στοές του να κατακλύζονται από ανθρώπους που πουλούν κάθε λογής μεταχειρισμένα είδη.