Ανασχεδιάζοντας μια υποβαθμισμένη οδό της παραμελημένης δυτικής Θεσσαλονίκης

Δύο απόφοιτες του τμήματος Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ, η Τριανταφυλλιά Οργιανέλη και η Αικατερίνη Πλιάκου έβαλαν στο επίκεντρο της διπλωματικής τους εργασίας, με υπεύθυνη καθηγήτρια την Αθηνά Βιτοπούλου, τον ανασχεδιασμό των υπαίθριων χώρων κατά μήκος της οδού Ακριτών στην Τερψιθέα Θεσσαλονίκης.

Η μελέτη τους επικεντρώθηκε στην υφιστάμενη κατάσταση της οδού Ακριτών και στον ανασχεδιασμό των υπαίθριων χώρων κατά μήκος της από το ύψος της οδού Λαγκαδά ως την Ιατρού Γωγούση με τη χρήση βιώσιμων στρατηγικών.

«Επιλέγοντας μια υποβαθμισμένη οδό της παραμελημένης δυτικής Θεσσαλονίκης, επιδιώκουμε να παρουσιάσουμε μια πλευρά αστικού σχεδιασμού που σέβεται τις ανάγκες των ανθρώπων και στοχεύει στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου αλλά και του μικροκλίματος» αναφέρουν οι ίδιες στην περίληψη της διπλωματικής τους εργασίας.

Η διάνοιξη της οδού πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 20ου αιώνα αλλά μέχρι τότε λειτουργούσε ως σημείο εκτροπής του χειμάρρου Λοξού Λάκκου προς το ρέμα του Δενδροποτάμου (Λαζαρίδης, 2022).

Ο δρόμος αυτός έχει κεντρική θέση στις δυτικές συνοικίες καθώς περιβάλλεται από τέσσερις Δήμους, ενώ παράλληλα γειτνιάζει με την οδό Λαγκαδά και το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά στα ανατολικά, το στρατιωτικό νεκροταφείο στα νότια και το πρώην στρατόπεδο Μεγάλου Αλεξάνδρου στα βορειοδυτικά.

Η περιοχή χαρακτηρίζεται οικιστική, με ανεπτυγμένη δραστηριότητα εμπορίου, ενώ αισθητή είναι η παρουσία εκπαιδευτικών δομών, του πολιτιστικού κέντρου της Μονής Λαζαριστών και ανενεργών και μη ανενεργών κτιρίων πρώην καπναποθηκών.

Επιπλέον, υπάρχει ένα γήπεδο ποδοσφαίρου και αυθαίρετη δόμηση η οποία πολλές φορές εισβάλει στο πεζοδρόμιο και εμποδίζει την ελεύθερη κίνηση στην περιοχή.

Ακόμη, η έντονη παρόδια στάθμευση αυτοκινήτων και λεωφορείων δημιουργεί οπτικό θόρυβο ενώ το πράσινο είναι κατά βάση άναρχο, με εξαίρεση ένα πάρκο. Η βλάστηση είναι είτε χαμηλή είτε κυριαρχούν τα φυλλοβόλα δέντρα.

Η ευνοϊκή τοποθεσία της περιοχής, η εύκολη πρόσβαση με τα μέσα ΜΜΜ, τα ανενεργά κτίρια πρώην καπναποθηκών και η συγκέντρωση ανθρώπινης δραστηριότητας λόγω των σημείων ενδιαφέροντών αλλά και των σχολείων, του γηπέδου, της λαϊκής κ.α., αποτελούν προϋποθέσεις για μια ανάπλαση στην οδό Ακριτών που θα δώσει νέα πνοή στις γύρω γειτονιές με μέριμνα στην ανθρώπινη κλίμακα.

Ταυτόχρονα, χρειάζεται να αντιμετωπιστούν αρκετά ζητήματα όπως η κυριαρχία του αυτοκινήτου, των αυθαίρετων κατασκευών και ο κίνδυνος πλημμύρας.

«Η πρόταση μας επιδιώκει να διατηρήσει το χαρακτήρα της γειτονιάς καθώς οι χρήσεις που προτείνουμε προέρχονται από τις υφιστάμενες ανάγκες και κινήσεις των κατοίκων. Έτσι, οι χρήσεις που τοποθετήθηκαν είναι χώροι πρασίνου και στάσης, δύο green parking, καλλιέργειες και playscape ενώ ανασχεδιάστηκε το πάρκο, το γήπεδο και το φυτώριο.

Προβλέπεται επίσης αποκατάσταση δύο κτιρίων πρώην καπναποθηκών και μετεγκατάσταση εκεί των ανθρώπων που μένουν στα αυθαίρετα κτίσματα.

Στόχος λοιπόν είναι να δώσουμε μια νέα εμφάνιση στην περιοχή και να δημιουργήσουμε έναν ελεύθερο χώρο πρασίνου, χαλάρωσης και αναψυχής με την εφαρμογή στρατηγικών Πράσινης και Μπλε Υποδομής. Έτσι, επιλέγουμε ένα κανάλι αποστράγγισης, κήπους βροχής, φυτεμένα δώματα, υδατοπερατά υλικά και τεχνητό υγροβιότοπο για να ενσωματώσουμε στο σχεδιασμό της περιοχής» σημειώνουν οι ίδιες.

Οι χώροι αναπτύσσονται κατά μήκος μίας κεντρικής διαδρομής, από κεραμικό δάπεδο, την οποία ακολουθεί ένα τεχνητό κανάλι αποστράγγισης τόσο για την επαναφορά του ίχνους του χειμάρρου που υπήρχε όσο και για τη συλλογή και επαναχρησιμοποίηση του βρόχινου νερού.

Οι δευτερεύουσες διαδρομές από πατημένο χώμα είναι καμπύλες, πιο έντονες γύρω από τους τεχνητούς υδροβιότοπους και ενισχύονται με το φυλλοβόλο δέντρο της Κουτσουπιάς. Στον βορειοδυτικό άξονα τοποθετούνται αειθαλή δέντρα (Ακακία Ντελμπάτα) για την αποφυγή του ανέμου καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Τέλος, τα περισσότερα υλικά εδαφοκάλυψης είναι υδατοπερατά, ενώ οι κατασκευές και τα σημεία στάσης είναι από ξύλο, συμπληρώνοντας έτσι τις στρατηγικές για ένα βιώσιμο σχεδιασμό.

Βιβλιογραφία

Για τα ιστορικά στοιχεία:

Λαζαρίδης, Σ. (2022) (φωτογραφία). Η κληρονομιά του Ζέιτενλικ : χρονικό της γειτονιάς του στρατοπέδου Παύλου Μελά (σ.82,291,543). Ζήτρος

Για τα ρέματα:

Σειρά Ε. (2017). Αρχιτεκτονική τοπίου αστικών υδατορεμάτων. Δενδροπόταμος, το ποτάμι της βορειοδυτικής Θεσσαλονίκης [Μεταπτυχιακή διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης]. ΙΚΕΕ

*το υλικό της διπλωματικής εργασίας παραχώρησαν στην parallaxi οι δύο απόφοιτες φοιτήτριες, Φιλιώ Οργιανέλη και Αικατερίνη Πλιάκου