Ανθρωπολογία και μετανάστευση στο 1ο Θερινό Συμπόσιο του ΑΠΘ

Στον δημόσιο λόγο, το μεταναστευτικό-προσφυγικό παρουσιάζεται συχνά μέσα από δύο αντικρουόμενες οπτικές.

Από τη μία, κυριαρχεί η ανθρωπιστική διάσταση: η υποχρέωση μιας δημοκρατικής κοινωνίας να προστατεύει ανθρώπους που διαφεύγουν από πολέμους, διώξεις και ακραία φτώχεια.

Από την άλλη, αναδύεται ολοένα και περισσότερο ο λόγος της ασφάλειας και της «εθνικής συνοχής», η ρητορική του μίσους, που τροφοδοτεί ανησυχίες για τις τοπικές κοινωνίες, τις υποδομές και την πολιτισμική ταυτότητα.

Αυτή η διπλή αφήγηση διαμορφώνει το πλαίσιο της πολιτικής αντιπαράθεσης και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία αντιλαμβάνεται τους μετανάστες και τους πρόσφυγες.

Έρευνες κοινωνιολόγων και πολιτικών επιστημόνων δείχνουν ότι τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση αυτού του λόγου.

Η γλώσσα που χρησιμοποιείται –όροι όπως «κύμα», «εισβολή», ή «ανθρωπιστική κρίση» δημιουργεί συγκεκριμένες εικόνες, άλλοτε φοβικές κι άλλοτε συμπονετικές.

Η επιλογή εικόνων, π.χ. βάρκες γεμάτες με κατατρεγμένους στο Αιγαίο, ή συνωστισμένα κέντρα φιλοξενίας, ενισχύει αντίστοιχα συναισθήματα συλλογικής απειλής ή ευαισθησίας.

Στην πολιτική σφαίρα, ο δημόσιος λόγος γύρω από το μεταναστευτικό έχει συχνά εργαλειοποιηθεί.

Κόμματα και πολιτικοί ηγέτες τον αξιοποιούν για να κινητοποιήσουν εκλογικά ακροατήρια, άλλοτε με επίκληση στην αλληλεγγύη, άλλοτε με αναφορές σε «κίνδυνο για την κοινωνική ειρήνη».

Αυτά τα θέματα θα τεθούν μεταξύ άλλων επί τάπητος το Σαββατοκύριακο 30-31 Αυγούστου, στην πανεπιστημιακή κατασκήνωση του ΑΠΘ στο Ποσείδι (Καλάνδρα) στο 1ο Θερινό Συμπόσιο, με τίτλο «Ανθρωπολογία και Μετανάστευση».

Διοργανωτές το Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Φιλοσοφική, Παιδαγωγική και Διεπιστημονική Ανθρωπολογία» και το Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διαχείριση της Μαζικής Μετανάστευσης και Πληθυσμών σε Κίνηση» του ΑΠΘ.

Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας, που αποτελεί συνέχεια των μαθημάτων σε μεταπτυχιακούς φοιτητές/τριες τον περασμένο χειμώνα, είναι να δημιουργηθεί ένας «χώρος» επικοινωνίας των ανθρωπολογικών και μεταναστευτικών σπουδών, ο οποίος συνδέεται άμεσα με  τη διευρυνόμενη σημασία και το μετεξελισσόμενο χαρακτήρα του φαινομένου της μετανάστευσης, καθώς και με την εντεινόμενη συζήτηση για τον άνθρωπο και τις συλλογικότητές του σε ένα ραγδαία μεταλλασσόμενο περιβάλλον.

Το πρόγραμμα θα απαρτίζεται από στρογγυλά τραπέζια και συνεδρίες σύντομων ομιλιών και παρουσιάσεων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργική και διαδραστική συμμετοχή όλων.

Το πρόγραμμα

Σάββατο 30 Αυγούστου 2025

17:00 – 17:30  Έναρξη Εργασιών – Καλωσόρισμα

1ο Πάνελ: 17:30 – 18:30

Φιλοσοφική Ανθρωπολογία

Συντονιστής: Σωκράτης Δεληβογιατζής

Πανελίστες: Κλειώ Σαββάκη

Δέσποινα Γκαβανούδη

Δημήτρης Τζελέπης 

2ο Πάνελ: 18:45 – 19:45

Κοινωνικοοικονομική Ανθρωπολογία

Συντονιστής: Γρηγόρης Ζαρωτιάδης 

Πανελίστες: Ελένη Γκιντίδου

Ματούλα Σαραντινού

Ανθή Τσατσαρώνη

Χριστίνα Λιαρετίδου

3ο Πάνελ: 20:00 – 21:00

Μεταναστευτικό και Δημόσιος Λόγος

Συντονιστής: Παύλος Νεράντζης

Πανελίστες: Αγγελική Κόγιου

Μυρτώ Λύκα

Νίκος Κωτούλας

Ευδοκία Αβαλιάνι Ετέρι 

Ελένη Δημοπούλου 

Ελένη Παπαγεωργίου 

21:00  Προβολή του ντοκιμαντέρ «Σύγχρονες πτυχές του μεταναστευτικού – προσφυγικού ζητήματος στην ΕΕ και ιδιαίτερα στην Ελλάδα».  

22:00/22:15  Μουσική βραδιά 

Κυριακή 31 Αυγούστου 2025

1η Συνεδρία Εισηγήσεων: 10:30 – 12:00

Προεδρεύων: Δημήτρης Σταμοβλάσης

Εισηγητές και τίτλοι εισηγήσεων:

Ευθυμία Ιωάννα Τριαντόγλου «Διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν τις αναγνωστικές συνήθειες και δεξιότητες εφήβων και ενηλίκων: Μια εμπειρική μελέτη μέσω κοινωνικών δικτύων»

Χριστίνα Λιαρετίδου «Αριστεία, σχολείο των αρίστων και κοινωνικές ανισότητες»

Θέμης Τζήμας «Ο σκοπός του ανθρώπου»

Παναγιώτης Δόικος  «Οντολογία της εθνικής ενότητας: Η Ελλάδα ανάμεσα στην απειλή και την αυτοκατάφαση»

2η Συνεδρία Εισηγήσεων: 12:30 – 14:00

Προεδρεύων: Παύλος Νεράντζης

Εισηγητές και τίτλοι εισηγήσεων:

Αστέριος Καναβός  «Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο: Πολιτικές εξωτερίκευσης και διαχείρισης των συνόρων της Ε.Ε.»

Αγγελική Κόγιου  «Έμφυλες Αναπαραστάσεις στα Μ.Μ.Ε.: Στάσεις και Αντιλήψεις Προσφυγισσών και Μεταναστριών»

Δημήτρης Φρεγγίδης «Κουλτούρα και πρακτικές αντίστασης προσφύγων και μεταναστών σε τυπικές και άτυπες δομές διαμονής και φιλοξενίας στον ελλαδικό χώρο 2015-2025»

Ευαγγελία Γιαλίδη «Η υποδοχή ως πρώτο σκαλοπάτι της κοινωνικής ένταξης»

14:00 – 17:00 Μεσημεριανό Διάλειμμα

4ο Πάνελ: 17:00 – 18:00 

Μεταναστευτικό και Προσφυγικό Δίκαιο (Ι)

Συντονιστής: Κώστας Τζιάρας

Πανελίστες: Ελευθερία Δόδη

Μαρία Σπανομίχου

Σαββούλα Τορνικίδου

Δημήτρης Φρεγγίδης

5ο Πάνελ: 18:15 – 19:30

Μεταναστευτικό και Προσφυγικό Δίκαιο (ΙΙ)

Συντονιστής: Θέμης Τζήμας

Πανελίστες: Γιώργος Ρεπανάς

Αστέριος Καναβός 

Ιωάννα Χρηστάκη

Ευφροσύνη- Στεφανία Παντελίδου

Ευαγγελία Γιαλίδη

19:30 – 20:00   Λήξη Εργασιών