Αντιδρά ο Δήμος Παύλου Μελά στην πρόταση Μπουτάρη για τα αρχαία

Την αντίδραση της διοίκησης του Δήμου Παύλου Μελά προκάλεσε η πρόταση του πρώην δημάρχου, Γιάννη Μπουτάρη, ο οποίος σε κείμενο του στην «Καθημερινή» εξέφρασε την αντίθεσή του στην έκθεση των αρχαιολογικών ευρημάτων που αποκαλύφθηκαν στους σταθμούς του μετρό, στους χώρους του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά.

Μάλιστα σε επιστολή του ο Δήμος κάνει λόγο πως ο Γιάννης Μπουτάρης «ανακινεί θέμα εκ του μη όντος, για μια υπόθεση που θεσμικά έχει προχωρήσει» και επισημαίνει ότι «Ο κύριος Μπουτάρης ανακαλύπτει και αυθαίρετα βάζει όρια και σύνορα μεταξύ του κεντρικού δήμου και των δήμων της δυτικής Θεσσαλονίκης στην υπόθεση της διαχείρισης προβολής των ευρημάτων του μετρό και τοποθετείται αρνητικά στις υπερτοπικές πρωτοβουλίες».

Αναλυτικά η επιστολή του δημάρχου Παύλου Μελά:

Ο Δήμος Παύλου Μελά έχει καταφέρει μέσα από ουσιαστικές συνεργασίες με όλες τις κυβερνήσεις των τελευταίων ετών, την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και τους δήμους του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, να πετύχει την ιστορικά μεγάλη αλλαγή στην πράξη για την Θεσσαλονίκη, την αξιοποίηση του εγκαταλελειμμένου πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά και τη μεταμόρφωσή του σε υπερτοπικό Μητροπολιτικό Πάρκο των 340 στρεμμάτων.

Ένας χώρος πολιτισμού, ιστορίας, πρασίνου, αναψυχής ετοιμάζεται και θα παραδοθεί σε λίγους μήνες, έτοιμος για χρήση, στους κατοίκους και επισκέπτες της Θεσσαλονίκης.

Σε αυτό το εμβληματικό έργο που υλοποιείται με εγκεκριμένες ευρωπαϊκές και εγχώριες χρηματοδοτήσεις, θα αξιοποιηθούν κτίρια με βαρύνουσα ιστορική σημασία και θα δημιουργηθούν μουσειακοί χώροι για την Εθνική Αντίσταση, τον προσφυγικό Ελληνισμό και την Ιστορία της Θεσσαλονίκης.

Στο κτίσμα Α3, μοναδικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, με ιστορία που ξετυλίγεται σε τρεις (3) αιώνες, θα αναπτυχθεί, με σεβασμό στην Αρχαιολογική Νομοθεσία και τις Διεθνείς Συμβάσεις, Μουσείο με τα σημαντικά ευρήματα από τις ανασκαφές στο πλαίσιο της κατασκευής του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου, δηλαδή του Μετρό Θεσσαλονίκης, με Απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου του Υπουργείου Πολιτισμού.

Η εν λόγω απόφαση του ΚΑΣ, αποτελεί ουσιαστικά ένα επιστέγασμα των προσπαθειών που είχαν ξεκινήσει από τον Ιανουάριο του 2013, όταν η σημερινή Υπουργός Πολιτισμού, κυρία Λίνα Μενδώνη ήταν Γενική Γραμματέας του ΥΠΠΟΑ και ηγήθηκε διυπουργικής πρωτοβουλίας για εξεύρεση λύσης στο θέμα των αρχαιολογικών ευρημάτων των εργασιών του μετρό.

Με δεδομένο ότι η ιστορική μνήμη είναι υπόθεση όλων μας και η μνήμη είναι ο κύριος πυρήνας της ιστορικής ταυτότητας ενός τόπου, διαβάσαμε με έκπληξη τις δηλώσεις του πρώην Δημάρχου Θεσσαλονίκης κυρίου Γιάννη Μπουτάρη σε κυριακάτικη εφημερίδα, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ επιδιώκει ένα πισωγύρισμα σε μια κουβέντα που έχει λήξει προ πολλού.

Συγκεκριμένα, ο κύριος Μπουτάρης ανακαλύπτει και αυθαίρετα βάζει όρια και σύνορα μεταξύ του κεντρικού δήμου και των δήμων της δυτικής Θεσσαλονίκης στην υπόθεση της διαχείρισης προβολής των ευρημάτων του μετρό και τοποθετείται αρνητικά στις υπερτοπικές πρωτοβουλίες που ενώνουν, συνθέτουν, πολλαπλασιάζουν, αναδεικνύουν την τοπική ιστορία και δίνουν προοπτική συνολικά στη Θεσσαλονίκη μας.

Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης της περιόδου 2011 – 2019 εκφράζει σήμερα τις αντιρρήσεις του για τη δημιουργία Μουσείου με τα κινητά ευρήματα του μετρό, στο υπερτοπικό Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά.

Μια πρόταση που συνέχισε η κυρία Μενδώνη (πιάνοντας το νήμα από εκεί που είχε μείνει), όταν ανέλαβε επικεφαλής του Υπουργείου το 2019, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και χρηματοδοτήσεις μελετών.

Η παρωδία είναι ότι ο κύριος Μπουτάρης ως Δήμαρχος, έχοντας επιλεκτικότητα στη μνήμη και στη λήθη, διαφώνησε με την προτεινόμενη λύση το 2013, αλλά και μετά το 2015, με την αλλαγή κυβέρνησης και την αποχώρηση της κυρίας Μενδώνη, έμεινε άπραγος και χωρίς προτάσεις, μέχρι και την ολοκλήρωση της πολιτικής του διαδρομής, σε ένα μεγάλο θέμα που ταλάνιζε την πόλη, την ίδια ώρα που πολυάριθμες αρχαιότητες, ένα σπουδαίο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς και ιστορίας της πόλης, στοιβάζονταν σε αποθήκες του Καλοχωρίου και της Σίνδου.

Ανακινεί λοιπόν θέμα εκ του μη όντος, για μια υπόθεση που θεσμικά έχει προχωρήσει, χάρη στην πρωτοβουλία της σημερινής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ, με τρόπο που διαφυλάσσεται η πολιτιστική κληρονομιά και οι αυτονόητες ευαισθησίες για την προστασία της και ταυτόχρονα προχωρά το πολύ σημαντικό για τη Θεσσαλονίκη έργο της ολοκλήρωσης του Μετρό.

Αλίμονο αν επιστρέψουμε στις κακές πρακτικές του πρόσφατου παρελθόντος στην τοπική αυτοδιοίκηση όπου αντί έργου, αποτελέσματος, ευθύνης, αξιοπιστίας, συνέπειας, προοδευτικών βημάτων, οι κάτοικοι εισέπρατταν και από τους τοπικούς … άρχοντες, πολιτική φλυαρία, ‘’ήξεις αφήξεις’’, φιγούρες, ατολμία, χρόνιες καθυστερήσεις, αφλογιστία, υποσχέσεις και ανεύθυνα διχαστικό λόγο.

Οι Διοικήσεις των Δήμων οφείλουν να γνωρίζουν τα προβλήματα και τις εφικτές λύσεις τους, να συνεργάζονται και να συνεννοούνται, να διεκδικούν, να αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής στην πράξη.

Με ευαισθησία στην ιστορία μας και ειλικρίνεια απέναντι σε όλους τους συνομιλητές μας, συμμετέχουμε στην υλοποίηση ενός έργου πνοής με ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα και με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον, την ιστορία και τους ανθρώπους που ζουν, δραστηριοποιούνται και ονειρεύονται στη Θεσσαλονίκη.

Είμαστε υπερήφανοι που ως Δημοτική Αρχή του Δήμου Παύλου Μελά, συμμετέχουμε στην θετική αυτή πολιτιστική εξέλιξη για όλη την Θεσσαλονίκη, εξέλιξη που είναι σύμφωνη με τη νομοθεσία και την επιστημονική δεοντολογία και μάλιστα με έτοιμη μουσειολογική μελέτη από το Συμβούλιο Μουσείων.

Υπενθυμίζεται το κείμενο του Γιάννη Μπουτάρη στην «Καθημερινή», το οποίο δημοσιεύθηκε στις 23/8:

‘Εχω πάψει από καιρό να σχολιάζω και να παρεμβαίνω σε θέματα της πόλης. Δεν μπορώ, όμως, διαβάζοντας τον Τύπο να μη σχολιάσω το γεγονός ότι, σύμφωνα με απόφαση του ΚΑΣ, σε τέσσερις σταθμούς του μετρό –«Πλ. Δημοκρατίας», «Αγ. Σοφίας», «Σιντριβάνι» και «Φλέμινγκ»– θα εκτεθούν σε προθήκες ή ως φωτογραφικό υλικό ευρήματα, όπως λάρνακες και τμήματα ψηφιδωτών, που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στους εν λόγω σταθμούς. Κάτι αντίστοιχο, δηλαδή, με ό,τι έγινε στο μετρό στην Αθήνα και σε πόλεις του εξωτερικού, όπου ανακαλύφθηκαν ανάλογα ευρήματα.

Είναι μια αξιόλογη και σημαντική απόφαση που θα αναδείξει τη Θεσσαλονίκη των διαφόρων εποχών και περιόδων. Ελπίζουμε, και με την επανατοποθέτηση των ευρημάτων που έχουν αποσπαστεί από τον σταθμό «Βενιζέλου», να δοθεί η δυνατότητα στο κοινό που θα χρησιμοποιεί τους προαναφερθέντες σταθμούς να αρχίσει να αντιλαμβάνεται και βιωματικά την ιστορία της πόλης στην οποία ζει.

Η αντίθεσή μου στην απόσπαση ευρημάτων είναι γνωστή και δεν πρόκειται να σχολιάσω περαιτέρω. Εγινε, τελείωσε και, όσο και να απογοήτευσε ή και να εξόργισε αυτούς που εναντιωθήκαμε εξαρχής, αυτό που μένει πλέον είναι να υποστηρίξουμε την καλύτερη δυνατή προστασία και έκθεση των ευρημάτων. Με τα τεχνολογικά μέσα που είναι διαθέσιμα σήμερα –οπτικοακουστικό υλικό, ολογράμματα, τεχνικές φωτισμού κτλ.– μπορούν να γίνουν θαύματα στην παρουσίαση και στην προβολή τέτοιων ευρημάτων.

Καταθέτω, λοιπόν, με το παρόν κείμενο δημόσια πρόταση, καθώς και μια βασική μου αντίρρηση σε μέρος της απόφασης του ΚΑΣ. Συγκεκριμένα:

Η παρουσίαση των ευρημάτων θα μπορούσε να επεκταθεί σε χώρους των κτιριακών εγκαταστάσεων του επιβατικού σιδηροδρομικού σταθμού.

• Πρόταση: Η παρουσίαση των ευρημάτων θα μπορούσε να επεκταθεί σε χώρους των κτιριακών εγκαταστάσεων του επιβατικού σιδηροδρομικού σταθμού, ειδικά στις σήραγγες πρόσβασης στις πλατφόρμες, στο εσωτερικό του κτιρίου και στις εξωτερικές πλατφόρμες. Το κτίριο, όπως οι αρχιτέκτονες γνωρίζουν πολύ καλύτερα από εμένα, είναι χαρακτηριστικό μιας εποχής εξάπλωσης του φασισμού στην Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Ιταλία. Η απόφαση του ΚΑΣ θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για να συντηρηθεί και να αναδειχθεί ως ένα τοπόσημο της βαθύτερης ιστορίας της πόλης, ώστε να ξεφύγει από τη μίζερη εικόνα του ιστορικού πλαισίου της εποχής στην οποία ανεγέρθηκε αλλά και της εγκατάλειψης που παρουσιάζει σήμερα.

• Αντίρρηση: Η εν λόγω απόφαση του ΚΑΣ προβλέπει ότι το σύνολο των ευρημάτων (πόσα, άραγε, είναι αυτά;) που βρέθηκαν στις ανασκαφές θα εκτεθούν σε ειδικό χώρο που σχεδιάζεται στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά. Πώς είναι δυνατόν ευρήματα συνυφασμένα με τη ζωή και την ιστορία της πόλης να εκτεθούν εκτός του φυσικού χώρου τους; Πού είναι ο Δήμος Θεσσαλονίκης; Οι οργανώσεις της πόλης τι λένε, άραγε; Στο στρατόπεδο σχεδιάζεται, όπως ακούγεται, μητροπολιτικό πάρκο, καθώς και η διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων. Αυτό θα γίνει, προφανώς, μετά τη συντήρηση των υφιστάμενων κτιρίων, τα οποία, στα μέσα του 20ού αιώνα, κατά την περίοδο της Κατοχής, χρησιμοποιήθηκαν από τους ναζί ως φυλακές και έχουν ιδιαίτερη ιστορική σημασία. Θα ήταν πολύ καλύτερο να χρησιμοποιηθεί κάποιο από τα γειτνιάζοντα κτίρια της ΔΕΘ, αφού, βέβαια, ξεπεραστούν το ταχύτερο οι γραφειοκρατικές δυσκολίες που, όπως όλοι ξέρουμε, ξεπερνούν κάθε φαντασία. Ξέρουμε, επίσης, ότι τα μουσεία της πόλης πάσχουν από χαμηλή επισκεψιμότητα, ακόμη και από σχολεία, εκπαιδευτικούς φορείς και οργανώσεις, διότι, προφανώς, δεν έχει βρεθεί ακόμη αποτελεσματικός τρόπος προσέλκυσης επισκεπτών και ανάδειξης του σημαντικότατου εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος των μουσείων. Φυσικά, η απόσταση από το κέντρο θα αποτελέσει έναν ακόμη αποτρεπτικό παράγοντα σε οποιαδήποτε προσπάθεια αντιστροφής της κατάστασης.

Θα ήθελα να κλείσω με μια πρόταση συμπληρωματική στην προαναφερθείσα. Θα μπορούσε να γίνει προσπάθεια να «ενωθούν» το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού μέσω, ενδεχομένως, κατάργησης ή υπογειοποίησης τμήματος της οδού 3ης Σεπτεμβρίου, ώστε να διαμορφωθεί ενιαίο μουσειακό συγκρότημα της αρχαίας και της βυζαντινής Ιστορίας της πόλης.