Απειλείται το πάρκο στη ΧΑΝΘ

Λέξεις: Μιχάλης Τρεμόπουλος

Με υποβάθμιση απειλείται το δημοτικό πάρκο της ΧΑΝΘ από τη διοίκηση Ζέρβα, με κύριο εργαλείο τον χαρακτηρισμό του ως «ελεύθερου χώρου», ώστε να αφαιρέσουν την προστασία της δασικής νομοθεσίας που το διέπει.

Το πάρκο της ΧΑΝΘ, έκτασης 39.136 τ.μ. είναι ένας από τους λίγους εκτεταμένους χώρους πρασίνου που μπορεί πραγματικά να χαρακτηριστεί ως πάρκο πόλης (άνω των 15 στρεμμάτων) και εξυπηρετεί ευρύτερες περιοχές του Δήμου. Άλλα πάρκα πόλης είναι το γραμμικό πάρκο της νέας παραλίας, το Πεδίο του Άρεως, το Άλσος της Νέας Ελβετίας, το Άλσος του Πανεπιστημίου και οι Κήποι του Πασά (εν δυνάμει). Οι υπόλοιποι χώροι πρασίνου, σύμφωνα και με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου, εμφανίζονται απομονωμένοι και ασύνδετοι, τόσο μεταξύ τους όσο και με το άμεσο περιβάλλον της πόλης, κατακερματισμένοι και ανομοιόμορφα κατανεμημένοι στον αστικό ιστό.

Στο πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης, το 1919, που εκπονήθηκε από τον Hernest Hebrard, προβλεπόταν η δημιουργία ενός ενιαίου άξονα πρασίνου που θα ξεκινούσε από την θάλασσα έως το Σέιχ Σου.

Σήμερα, σύμφωνα με το χαρτογραφικό site του Δήμου Θεσσαλονίκης (maps.thessaloniki.gr) στην περιοχή οι Χρήσεις Γης είναι ΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ-ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΩΡΟΙ.

Όπως φαίνεται διαχρονικά στα ρυμοτομικά διατάγματα που είναι αναρτημένα στο χαρτογραφικό site, ο χώρος αναπτύχθηκε με φυτεύσεις ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 ενώ συμπεριελάμβανε εγκαταστάσεις ωδείου και θεάτρου.

Σύμφωνα με τη μελέτη αναθεώρησης του ΓΠΣ του Δήμου Θεσσαλονίκης (στάδιο Β1), στην περιοχή προβλέπεται η χρήση «Ελεύθεροι χώροι». Η μελέτη αναθεώρησης Γ.Π.Σ. του Δήμου Θεσσαλονίκης, αναγνωρίζοντας τη σημασία του άξονα για την ανάδειξη των χώρων του Μητροπολιτικού Κέντρου, προτείνει ο επονομαζόμενος από τη μελέτη ως «Άξονας Μουσείων» ή «Μητροπολιτικός άξονας πολιτισμού και πρασίνου» να διατηρηθεί ως ελεύθερος άξονας πεζών και ροών ποδηλάτου στο εύρος που αυτός προβλεπόταν από το έως σήμερα ισχύον ρυμοτομικό σχέδιο χώρο, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη κίνηση των πεζών και τη διασύνδεση των υφιστάμενων χώρων πολιτισμού και ειδικού ενδιαφέροντος.

Ειδικότερα, στη μελέτη αναθεώρησης (στάδιο Β1) αναφέρεται ότι ο μεγαλύτερος ελεύθερος χώρος σε έκταση αλλά και σημασία είναι ο κεντρικός άξονας παραλία – ΔΕΘ – ΑΠΘ – Δάσος Σέιχ Σου που προτείνεται να αναλάβει το ρόλο Μητροπολιτικού πάρκου.

Δυστυχώς το σχέδιο του Εμπράρ δεν εφαρμόστηκε πλήρως, αντίθετα υπέστη πολλές μεταβολές μετά από πιέσεις μεγαλοϊδιοκτητών. Ειδικά, όπως φαίνεται από τη σύγκριση των δύο εικόνων, τα μόνα σημεία που απέμειναν ως χώρος πρασίνου από τον ενιαίο άξονα που προβλεπόταν να ξεκινήσει από την θάλασσα έως το Σέιχ Σου, είναι το πάρκο της ΧΑΝΘ, το πάρκο του Λευκού Πύργου, ο κήπος του Αλέξανδρου (Ν. Παραλία) καθώς και κάποια πάρκα εντός του ΑΠΘ.

Μόλις πρόσφατα, με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου (29-5-2023), το τμήμα του πεζοδρομημένου άξονα μεταξύ της οδού 30^ης Οκτωβρίου και της πλατείας ΧΑΝΘ στη συμβολή των οδών Ν. Γερμανού και Μ. Ανδρόνικου, μετονομάστηκε σε «Άξονα περιπάτου Ερνέστου Εμπράρ -Promenade Ernest Hebrard». Η μετονομασία, εκτός από το ότι υπάρχει ήδη οδός με το ίδιο όνομα, πρόσφερε μια ευκαιρία εύκολης δημοσιότητας στον Δήμαρχο κ. Ζέρβα. Θα μπορούσε όμως να ενταχθεί σε σχεδιασμούς που μας προβληματίζουν, ιδιαίτερα αν το συνδυάσουμε με την πολιτική της δενδροκτονίας και της τσιμεντοποίησης που προωθεί η διοίκηση Ζέρβα.

Μέσα στο πάρκο υπάρχουν 45 υπεραιωνόβια δέντρα, που προϋπήρχαν της δημιουργίας του και είναι από τα λίγα εναπομείναντα στην ευρύτερη περιφέρεια της Θεσσαλονίκης. Έτσι, φιλοξενεί και αρκετά είδη πτηνοπανίδας (έχουν καταγραφεί εντός πάρκου και στην ευρύτερη περιοχή του 140 είδη πουλιών).

Ο Δήμος Θεσσαλονίκης εκπόνησε Διαχειριστική Μελέτη (master plan) του πάρκου ΧΑΝΘ (Τμήμα Μελετών και Σχεδιασμού Αστικού Πρασίνου της Διεύθυνσης Πρασίνου και Περιβάλλοντος) με δεκαετή διάρκεια και εγκριτική απόφαση του Διευθυντή Δασών Π.Ε. Θεσσαλονίκης (30-5-2023).

Και στη θεώρηση και στην έγκριση υπάρχουν πολλές αστοχίες. Προβλέπεται η εκρίζωση όλων των παρτεριών, που περιλαμβάνουν 100 θάμνους, και δίνεται η δυνατότητα αφαίρεσης των φτελιών όπως έγινε στην Τσιμισκή, οι 45 από τις οποίες είναι αιωνόβιες.

Η μελέτη εγκρίθηκε για 1.225.000 ευρώ αλλά πιθανότατα θα μεγαλώσει στη φάση της μελέτης εφαρμογής. Οι 800.000 ευρώ θα δοθούν για «συντήρηση πρασίνου» αλλά προβλέπουν και «ανανέωση κόμης-κοπή» για δέντρα όλων των υψών. Απειλούνται, έτσι, και τα 400 δέντρα που υπάρχουν. Και βέβαια, προβλέπουν και τρίτο αναψυκτήριο.

Προτείνονται και μερικές εξωραϊστικές παρεμβάσεις (πλακάκια, βαφές κτλ), μηδαμινές ως προς τις παροχές προς τους πολίτες. Δεν αλλάζει τίποτε σε αστικό εξοπλισμό (παγκάκια, φωτισμός, παιδική χαρά, βρύσες) και βάζουν σύστημα ποτίσματος ενώ ήδη αρδεύεται με τηλεματική. Επιπλέον, υπάρχουν υπόγεια νερά (η οδός Νικ. Γερμανού ήταν ρέμα) και έχουμε προτείνει εδώ και χρόνια να αξιοποιηθούν για το πότισμα του πάρκου.

Η έκταση ιδιοκτησιακά ανήκει στον Δήμο Θεσσαλονίκης αλλά διέπεται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, ως χώρος αστικού πρασίνου. Με την αναθεώρηση του ΓΠΣ, όμως, προβλέπεται  να περάσει το πάρκο της ΧΑΝΘ με χρήση γης ως «ελεύθεροι χώροι», με κύρια κατεύθυνση τις πολιτιστικές δραστηριότητες, διέλευση πεζών και άλλα.

Η διοίκηση του Δήμου επιδιώκει να πάψει να θεωρείται πάρκο, γιατί έτσι σταματάει να προστατεύεται. Αν χαρακτηριστεί ως «ελεύθερος χώρος», τότε θα μπορούν να αφαιρέσουν την προστασία της δασικής νομοθεσίας και να το κάνουν πλατεία, ακόμη και να χτίσουν. Και αυτός ο σχεδιασμός θα πρέπει να ανακληθεί, εφόσον τίποτε δεν έχει πάρει έγκριση από την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και το Δημοτικό Συμβούλιο.

Ο Δήμος οφείλει να υποβάλει στο Δασαρχείο και τη Διεύθυνση Δασών την τεχνική έκθεση εφαρμογής, η οποία όμως μπορεί να τροποποιηθεί ανά πάσα στιγμή. Επειδή το πάρκο είναι δημοτική περιουσία, για οποιαδήποτε επέμβαση απαιτείται η συναίνεση και έγκριση επέμβασης από το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης. Σε κάθε περίπτωση, η νέα διοίκηση δεν θα επιτρέψει οποιαδήποτε υποβάθμιση του πάρκου.

*Ο Μιχάλης Τρεμόπουλος είναιν Δημοτικός Σύμβουλος Θεσσαλονίκης, υποψήφιος με τη «Θεσσαλονίκη για όλους» (Σπύρος Πέγκας)