ΑΠΘ: Μεταμόσχευση ενός ήπατος σε δύο λήπτες με τοπογραφική βοήθεια
Μια ομάδα χειρουργών, τοπογράφων και ιατροδικαστών του ΑΠΘ ανέπτυξαν μέθοδο προκειμένου από το ήπαρ ενός νεκρού δότη να μεταμοσχευθούν δύο άτομα
Έως τώρα οι χειρουργοί που πραγματοποιούν τις μεταμοσχεύσεις εναποθέτουν στην εμπειρία τους στο να εκτιμήσουν εάν το ήπαρ του νεκρού δότη είναι κατάλληλο για μεταμόσχευση. Χρώμα, βάρος και άλλοι παράγοντες εκτιμώνται σε χρόνο ρεκόρ προκειμένου το πολύτιμο μόσχευμα να τοποθετηθεί στον ασθενή.
Πλέον όμως, μια ομάδα έμπειρων χειρουργών στις μεταμοσχεύσεις, μια ιατροδικαστής και αγρονόμοι- τοπογράφοι μηχανικοί -όλοι τους στο ΑΠΘ- κατάφεραν και δημιούργησαν νέα δεδομένα στις μεταμοσχεύσεις ήπατος με τη βοήθεια της τεχνολογίας.
Από τη μία, ο διακαής πόθος των χειρουργών μεταμοσχεύσεων που θέλουν από ένα δότη να χωρίζουν το ήπαρ στα δύο και να τα μεταμοσχεύουν σε δύο ασθενείς κι από την άλλη οι τοπογράφοι μηχανικοί που γνωρίζουν και έχουν και τη τεχνολογία και την τεχνογνωσία να μετρούν ακόμα και σε τρεις διαστάσεις.
Έτσι, προέκυψε ένα εξειδικευμένο λογισμικό το οποίο χωρίς ο χειρουργός να ακουμπήσει το ήπαρ μπορει να μετρήσει το βάρος του, να προχωρήσει στο split – δηλαδή στη διαίρεση του- έτσι ώστε το μεγαλύτερο κομμάτι να πάει σε ενήλικα και το μικρότερο σε νεότερο ενήλικα ή και σε παιδί. Κι όλα αυτά μέσα σε χρόνο ρεκόρ δηλαδή όχι πάνω από 30-40 δευτερόλεπτα.
Ο καθηγητής Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων του ΑΠΘ, Γιώργος Τσουλφάς είναι Διευθυντής της πανεπιστημιακής κλινικής μεταμοσχεύσεων στο «Ιπποκράτειο» νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Η πανεπιστημιακή κλινική μετρά 40 χρόνια ιστορίας και αμέτρητων μεταμοσχεύσεων και είναι η βασική πανελλήνια κλινική μεταμοσχεύσεων ήπατος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τον Ιανουάριο του έως τώρα σε όλη την Ελλάδα έχουν γίνει δέκα μεταμοσχεύσεις ήπατος και όλες έγιναν στην πανεπιστημιακή κλινική του «Ιπποκρατείου». Φυσικά στην κλινική γίνονται και άλλες μεταμοσχεύσεις όπως νεφρού και παγκρέατος.
Μιλώντας στην Parallaxi ο κ. Τσουλφάς αναφέρθηκε στη συνεργασία που προέκυψε μεταξύ διαφορετικών επιστημόνων προκειμένου από τη μια να μπορεί να χωριστεί στα δυο το ήπαρ κι από την άλλη στην τρισδιάστατη εκτύπωση του μοσχεύματος προκειμένου να διευκολύνονται οι χειρουργοί.
«Με τη εφαρμογή στοχεύουμε πρώτον στο να εξετασθεί και να χωρισθεί το ήπαρ και να δοθεί σε δύο λήπτες και δεύτερον με την τρισδιάστατη εκτύπωση που γίνεται μας βοηθά στο να έχουμε έναν χάρτη για τα χειρουργεία, δηλαδή για να δεις που είναι ο όγκος, που είναι τα αγγεία, τι πρέπει να προσέξεις. Αυτό βοηθά σημαντικά ακόμα και τους πιο έμπειρους χειρουργούς» τόνισε ο κ. Τσουλφάς.
Η συνεργασία όπως είπε προέκυψε τυχαία μέσα από συζήτηση όπως είπε με τους χειρουργούς μεταμοσχεύσεων να ζητούν να αξιοποιηθεί η τεράστια τεχνογνωσία που διαθέτουν οι Αγρονόμοι Τοπογράφοι Μηχανικοί του ΑΠΘ στις μετρήσεις και ειδικά στην τρισδιάστατη εκτύπωση.
Μεσούσης της πανδημίας η πανεπιστημιακή κλινική μεταμοσχεύσεων στο «Ιπποκράτειο» δεν σταμάτησε να δίνει ζωή σε ασθενείς ενώ τον Μάρτιο του 2021 όπως είπε η ειδικευόμενη χειρουργός μεταμοσχεύσεων, Ελένη Καρακάση άρχισε η εκτέλεση του εγχειρήματος μαζί με τους τοπογράφους.
«Μέχρι σήμερα το μοναδικό μέσο που είχαμε για να κάνουμε την εκτίμηση των ηπατικών μοσχευμάτων ήταν η εμπειρία των χειρουργών και οι εικόνες που βλέπαμε την ώρα της λήψης οργάνων από τους πτωματικούς δότες. Επειδή στη χώρα μας ακόμα τα ηπατικά μοσχεύματα είναι ελάχιστα σε σχέση με τον πληθυσμό – όπως βλέπουμε και στις διεθνείς καταγραφές- θέλαμε να βρούμε έναν τρόπο με τον οποίο να μπορούμε από τη μία να εκτιμούμε σωστά τα ηπατικά μοσχεύματα και κυρίως τον όγκο τους προκειμένου να αυξήσουμε τη δυνατότητα των μοσχευμάτων χρησιμοποιώντας την τεχνική του διαχωρισμού του ήπατος. Δηλαδή, γνωρίζοντας τον όγκο μπορεί ένα ηπατικό μόσχευμα να βοηθήσει δύο ηπατικούς ασθενείς. Ένας δότης να βοηθήσει δύο λήπτες και έτσι ο αριστερός λοβός του ήπατος να χρησιμοποιηθεί σε μία παιδιατρική μεταμόσχευση και ο δεξιός λοβός να δοθεί σε ενήλικα» είπε η κα Καρακάση.
Έως τώρα όπως επισημαίνει το ήπαρ λογίζεται ως ένα όργανο και η κλινική αναζητούσε αξιόπιστη μέθοδο για να κάνει τον διαχωρισμό. «Σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις έχει γίνει ο διαχωρισμός. Ο στόχος μας είναι η μέθοδος να μας βοηθήσει να το κάνουμε σε μεγαλύτερο βαθμό για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε περισσότερους ανθρώπους που έχουν ανάγκη» τόνισε. Ο Ίων- Αναστάσιος Κάρολος είναι υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών. Η μέτρηση και η τρισδιάστατη απεικόνιση αυτών που μετρούν είναι μια καθημερινότητα καθώς το Τμήμα της Πολυτεχνικής σχολής έχει προχωρήσει κι έχει εξέλιξη τις μεθόδους.
«Οι τοπογράφοι γενικότερα σε ότι αντικείμενο υπάρχει του φυσικού χώρου εμείς μπορούμε να επέμβουμε και να χαρτογραφήσουμε- μοντελοποιήσουμε τρισδιάστατα το αντικείμενο. Σε αυτή τη μελέτη έχουμε δώσει την τεχνογνωσία μας σχετικά με μια συσκευή που ονομάζεται LIDAR. Πάνω σε αυτή προσαρμόσαμε ένα δικό μας ειδικό λογισμικό το οποίο πρακτικά χωρίς να αγγίξουμε το ήπαρ μετράει τον όγκο του» τόνισε.
Οι μεταμοσχεύσεις αποτελούν μία διαδρομή μεταξύ θανάτου και ζωής και όπως είπε στην Parallaxi η Δρ. Λήδα Κοβάτση Ιατροδικαστής και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ που συμμετέχει στη μελέτη «η ιατροδικαστική επιστήμη δεν είναι συνυφασμένη μόνο με το θάνατο»
«Οι νεκροί διδάσκουν τους ζωντανούς και δημιουργούν ελπίδα για αυτούς. Η Ιατροδικαστική επιστήμη δεν είναι συνυφασμένη μόνο με τον θάνατο. Με την επιστημονική έρευνα που επιτελείται στο νεκροτομείο της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, σε συνεργασία με άλλες ιατρικές ειδικότητες, προάγεται η επιστήμη, δημιουργείται ελπίδα για την βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ασθενών και την αντιμετώπιση των ασθενειών» ανέφερε η κα Κοβάτση.
Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό: Έως τώρα με την συγκεκριμένη μέθοδο που έχουν αναπτύξει έχουν μετρήσει επτά μοσχεύματα και σύντομα θα δημοσιευθούν τα αποτελέσματα σε έγκυρο επιστημονικό διεθνές περιοδικό ( World journal of hepatology).
Η ομάδα που εργάζεται πάνω στη συγκεκριμένη μέθοδο και η οποία προσφάτως βραβεύτηκε για τη μελέτη από την Σχολή Επιστημών Υγείας αποτελείται από τους:
Γιώργο Τσουλφά, καθηγητής χειρουργικής μεταμοσχεύσεων ΑΠΘ
Γιώργο Κατσάνο, επίκ. καθηγητής χειρουργικής μεταμοσχεύσεων ΑΠΘ
Λήδα Κοβάτση, καθηγήτρια Ιατροδικαστικής- Τοξικολογίας ΑΠΘ
Βασίλειο Τσιούκα, καθηγητή στο τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών ΑΠΘ
Ίωνα- Αναστάσιο Κάρολο, μεταπτυχιακός διδακτορικός φοιτητής τμήμα Αγρ. Τοπογράφων Μηχανικών ΑΠΘ
Νικόλαο Αντωνιάδη, αν. Καθηγητή χειρουργικής μεταμοσχεύσεων
Ελένη Καρακάση, ειδικευόμενη χειρουργός μεταμοσχεύσεων
Αθανάσιο Κοφίνα, επιμελητή Β ΕΣΥ της κλινικής μεταμοσχεύσεων «Ιπποκρατείου» νοσοκομείου
Στέλλα Βασιλειάδα, γενική χειρουργό
