Φωτογραφίες: Γιώργος Οικονόμου/slab.design

Πρόσωπα: Κωνσταντίνος Αθανασιάδης, Λιάνα Στεφανακίδου

Κοντινοί φίλοι, συγγενικά πρόσωπα, παλιοί συμφοιτητές, γείτονες, γνωστοί. Τους είπαμε αντίο, νοερά και μη. Τους συναντάμε πια εικονικά, όπου υπάρχει ‘πλέγμα’, στην οθόνη του Skype, στον τοίχο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, παρακολουθώντας την ζωή τους να εκτυλίσσεται οπουδήποτε εκτός από εκεί που τους είχαμε δεδομένους.

Σήμερα, μετά από μια οκταετία κρίσης και παρά το φαινομενικό ‘τέλος των μνημονίων’, οι περισσότεροι μπορούμε να μετρήσουμε στα δάχτυλα και των δύο χεριών ονόματα αγαπημένων προσώπων που έχουν αλλάξει συντεταγμένες. Επιστήμονες, καλλιτέχνες, άνθρωποι της τεχνολογίας και των γραμμάτων, νέοι με όρεξη για δουλειά και παραγωγικότητα, άτομα με σκοπό και στόχο. Φεύγουν, και αντί να αναμένουμε την επιστροφή τους, έχουμε πλήρη επίγνωση του ενδεχομένου να πάρουμε την ίδια κατεύθυνση, αυτή για στο εξωτερικό.

Η εικόνα που βλέπουμε όλοι σε αδιάκοπη επανάληψη τα τελευταία χρόνια περικλείεται σε έναν όρο που νιώθεις πια να στοιχειώνει την ελληνική πραγματικότητα: Brain drain, ή αλλιώς «διαρροή εγκεφάλων». Η μετανάστευση των πιο δημιουργικών και υποσχόμενων νέων μυαλών της χώρας στο ‘έξω’, οπουδήποτε τους προσφέρεται εκείνο που δεν μπορεί να δώσει η Ελλάδα. Ευκαιρίες για μια ζωή όπως την επιθυμούν, με όρους στους οποίους θα έχουν κι εκείνοι λόγο. Και πολλές φορές και η ίδια η επιβίωση.

Τα στοιχεία το επιβεβαιώνουν. Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι έχουν εγκαταλείψει την χώρα κατά την περίοδο της κρίσης για να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό. Άλλες πηγές κάνουν λόγο για 250.000, άλλες για 500.000. Αριθμοί, σε οποιαδήποτε των περιπτώσεων, αφυπνιστικοί. Όπως και το γεγονός ότι το εκπαιδευτικό επίπεδο της πλειοψηφίας τους είναι ιδιαίτερα υψηλό. Άλλωστε, όπως δείχνει πρόσφατη έρευνα της ICAP, το 92% των νέων που έχουν φύγει στο εξωτερικό είναι πτυχιούχοι, το 53% κάτοχοι μεταπτυχιακού, ενώ το 8% και διδακτορικού.

Ανησυχητικό είναι και το γεγονός ότι 60% εξ’ αυτών μετακινήθηκαν στο εξωτερικό αφού είχαν ήδη εργαστεί στην Ελλάδα. Και δεν ακούγεται παράταιρο το ότι, σύμφωνα με την έρευνα, δηλώνουν ως πρώτη αιτία αναχώρησης την έλλειψη αξιοκρατίας και τη διαφθορά, με την οικονομική κρίση να ακολουθεί κατά πόδας σαν κινητήρια δύναμη με όλα της τα παρελκόμενα.

Το εργασιακό προφίλ τους στο εξωτερικό; Οι κυριότεροι κλάδοι όπου απασχολούνται είναι η πληροφορική, ο κατασκευαστικός-ενεργειακός και ο τραπεζο-ασφαλιστικός τομέας, η εκπαίδευση και οι υπηρεσίες υγείας. Είναι κατά το ήμισυ υπάλληλοι, όμως έχει αυξηθεί ο αριθμός αυτών που έχουν υπεύθυνη θέση και αυτό αποτυπώνεται και στις αμοιβές τους. Ελάχιστοι απασχολούνται ως επιχειρηματίες. Η ηλικία των περισσότερων είναι μέχρι 35 ετών.

Χαρακτηριστικό είναι ότι η πλειοψηφία όσων φεύγουν, θέτουν χρονικό ορίζοντα για την παραμονή τους στο εξωτερικό. Σαν βασικές προϋποθέσεις επιστροφής στην Ελλάδα αναφέρουν φυσικά την εύρεση εργασίας με αντίστοιχες αποδοχές και την γενικότερη βελτίωση της οικονομίας, ενώ ένα μικρό ποσοστό που έχει ήδη επιστρέψει είχε σαν βασικό λόγο επιστροφής τις οικογενειακές υποχρεώσεις σε σχέση με γονείς ή παιδιά. Το ένα τρίτο δηλώνει ότι δε σκοπεύει να επιστρέψει στη χώρα.

Ακόμη πιο δυσοίωνο για το μέλλον είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τις έρευνες, το 76% των σημερινών εφήβων εξετάζουν το ενδεχόμενο να σπουδάσουν ή να εργαστούν στο εξωτερικό, ενώ σύμφωνα με έρευνα του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, σε ποσοστό 70%, οι νέοι εργαζόμενοι δηλώνουν απαισιόδοξοι για την πορεία της χώρας. Οι προσδοκίες της νέας γενιάς Ελλήνων φαίνεται πως σιγά σιγά εδραιώνονται ως μηδενικές.

Σημειώνεται επιπλέον ότι το brain drain οδήγησε την Ελλάδα για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1946, σε αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων. Αυτό οδηγεί σταδιακά σε δραματική μείωση πληθυσμού, η οποία επιτείνεται από το brain drain, καθώς η χώρα χάνει τις γενιές που κάνουν οικογένεια και παιδιά. Κι ενώ το φαινόμενο θυμίζει εποχές προ 50ετίας, όταν Έλληνες μετανάστευαν σε χώρες όπως Γερμανία, Αμερική και Αυστραλία, στην σημερινή περίπτωση, το κενό που δημιουργείται φαίνεται ακόμα πιο δύσκολο να αναπληρωθεί. Κι αυτό γιατί δεν πρόκειται για εργατικά χέρια που έχουν σκοπό να επιστρέψουν στον τόπο τους εύκολα, αλλά για εξειδικευμένους εργαζόμενους που δεν θα συμβιβαστούν για κάτι λιγότερο από μια αξιοπρεπή ζωή και ένα εργασιακό περιβάλλον που ανταμείβει την προσφορά τους. Μυαλά ικανά να φέρουν τον εκσυγχρονισμό σε μια χώρα που τον χρειάζεται με το παραπάνω, μεταφέρουν τις ικανότητές τους εκτός συνόρων, όπου εμπεριστατωμένα αξιοποιούνται περισσότερο. Ενώ οι περισσότεροι ομολογούν ότι θα προτιμούσαν να μείνουν στην χώρα τους αν τους δινόταν η ευκαιρία.

Πέντε νέοι που πακέταραν τη βαλίτσα πρόσφατα και άλλοι πέντε που την έχουν αδειάσει εδώ και χρόνια, ποτάμια και θάλασσες μακριά, φανερώνουν τους δικούς τους λόγους “φυγής”, τι άφησαν πίσω τους, αν σκοπεύουν το ταξίδι τους να έχει αναστροφή, αλλά και τις δικές τους ελπίδες για όσα θα αναζητήσουν και συμβουλές για όσους σκέφτονται να ακολουθήσουν τα ίδια βήματα.

Δέκα πρόσωπα συνθέτουν το πορτρέτο του φαινομένου αλληλένδετου με τη γενιά τους, της οποίας η αβεβαιότητα και η ελπίδα αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος που κρατούν στην τσέπη τους φεύγοντας.

Ταξιδιωτικό λεξικό τσέπης

#UNTIL WE MEET AGAIN

«Το brain drain είναι γεγονός και κάποιοι καθησυχάζονται με το να λένε πως οι νέοι θα πάρουν γνώσεις από το εξωτερικό και θα τις φέρουν στην Ελλάδα»

Ορέστης Ναλμπάντης

Destination: Παρίσι, Γαλλία. Προσγειώθηκα ακριβώς μετά τα «μεγάλα» κρύα, το θυμάμαι και είναι σαν ψέμα, 1 Απριλίου του 2018 για την ακρίβεια.

Passport please: Είμαι 26 χρονών. Σπούδασα Μηχανικός Πληροφορικής στο Τ.Ε.Ι. Κεντρικής Μακεδονίας και έκανα το μεταπτυχιακό μου, «Πληροφορική και Διοίκηση», στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Εργάζομαι ήδη ως Μηχανικός Λογισμικού σε μια Γαλλική συμβουλευτική εταιρεία. Έφυγα μόνος με δύο βαλίτσες και μια τσάντα πλάτης.

Business or pleasure: Υπήρξα από τις ελάχιστες τυχερές, για την Ελλάδα, περιπτώσεις, καθώς είχα δεχτεί μία προσφορά για εργασία στην Θεσσαλονίκη από μια μεγάλη συμβουλευτική εταιρεία, και άλλη μία για την Γαλλία. Ο λόγος που επέλεξα το εξωτερικό είναι γιατί από νεαρή ηλικία ήθελα να δω πώς λειτουργούν οι πολυεθνικές εταιρείες και τα άλλα κράτη γενικότερα. Ήθελα να δω αυτό το «αυτά τα πράγματα στο εξωτερικό δεν γίνονται!» καθώς και να δοκιμάσω την ζωή εκτός της comfort zone μου.

One-way or return: Λένε πως όταν κάνεις σχέδια η ζωή γελάει. Όσο νιώθω εντάξει μέσα μου, θα συνεχίσω στο δρόμο που βρίσκομαι. Όπως κάθε νέο ξεκίνημα, έτσι και το δικό μου έχει δυσκολίες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το language barrier. Βρίσκομαι σε μια χώρα που δεν μιλάω την γλώσσα της. Είναι δύσκολο να βρεις κάποιον σε μια δημόσια υπηρεσία, ακόμα και στην τράπεζα, που να μπορεί να συνεννοηθεί στα αγγλικά και αυτό μου τρώει πολύ χρόνο και με φρενάρει σε πολλά πράγματα. Επίσης, η εύρεση σπιτιού είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, καθώς τα σπίτια ανήκουν σε μεσήλικες, οι οποίοι μιλάνε μόνο γαλλικά. Παρόλα αυτά, η ζωή εδώ είναι εντελώς διαφορετική σε σχέση με την Ελλάδα. Πέρα από τα άτομα που δουλεύουν πάνω στο αντικείμενο του πτυχίου τους, γνώρισα ανθρώπους οι οποίοι κάνουν διάφορες δουλειές – είτε σερβιτόροι-κουζίνα, είτε εποχιακές δουλειές του δήμου-, οι οποίες τους επιτρέπουν να ζήσουν με άνεση ως προς τον οικονομικό παράγοντα. Με μια γενικότερη ματιά, στην Γαλλία υπάρχουν ανοιχτές δουλειές παντός τύπου, και το να βρεις μια δουλειά με την οποία θα μπορείς να έχεις μια «Α» ζωή δεν είναι πρόβλημα, καθώς το κράτος βοηθάει τόσο τις ευπαθείς ομάδες ανθρώπων, όσο και φοιτητές και χαμηλόμισθους εργαζόμενους. Επίσης, παρατήρησα ότι όλοι οι συνομήλικοί μου από το Παρίσι ασχολούνται με freelancing δουλειές, με αποτέλεσμα να έχουν μια επιπλέον πηγή εσόδων. Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή περνάει μια δύσκολη περίοδο, και την διαχείριση αυτής της κατάστασης από τους αρμόδιους δεν θα την χαρακτήριζες και την πιο βέλτιστη. Όταν ξεκινήσεις να εργάζεσαι στο εξωτερικό, νιώθεις την εργασιακή ασφάλεια και την σταθερότητα που πρέπει να σου παρέχει η δουλειά σου. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η οποία τα τελευταία χρόνια είναι ένα μέρος αφιλόξενο προς τις επιχειρήσεις, και κατ’ επέκταση στην ποιότητα εργασίας. Τώρα, οι προϋποθέσεις για να γυρίσω στην Ελλάδα είναι να αντικρίσω μια χώρα, αν όχι καλύτερη, τουλάχιστον ίση με αυτήν όπου ζω αυτή την στιγμή. Το brain drain είναι γεγονός και κάποιοι καθησυχάζονται με το να λένε πως οι νέοι θα πάρουν γνώσεις από το εξωτερικό και θα τις φέρουν στην Ελλάδα, είτε συμβάλλοντας σε μια υπάρχουσα επιχείρηση, είτε δημιουργώντας την δική τους. Εγώ πιστεύω ότι οι νέοι δύσκολα θα γυρίσουν σε μια χώρα με τόσο υψηλή φορολογία, στην οποία οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις κλείνουν η μία πίσω από την άλλη λόγω κρατικής άγνοιας. Παρόλα αυτά, προς το παρόν, πέρα από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζω, περνάω πολύ όμορφα και κατακτώ μέρα με την μέρα πράγματα που με κάνουν να νιώθω περήφανος για τον εαυτό μου, οπότε ο χρόνος θα δείξει το πού θα καταλήξω.

Carry-on: Πίσω μου άφησα την οικογένεια μου, τα αγαπημένα μου φιλαράκια, τις όμορφες καβάτζες μας στα κάστρα που έχουν θέα την Θεσσαλονίκη, τους καφέδες στα μπαλκόνια φίλων, την μηχανή μου και το αμάξι μου -της αδερφής μου ήταν βασικά αλλά το έπαιρνα όποτε ήθελα. Αυτά που μου λείπουν περισσότερο είναι το φαγητό της μητέρας μου και η Χαλκιδική.

Anything to check?: Στο εξωτερικό, περιμένω να βρω ένα εργασιακό περιβάλλον που θα αναγνωρίζει την όρεξη που έχω και θα μου επιτρέψει να εξελιχθώ και να μάθω καινούρια πράγματα. Καθώς και να γνωρίσω νέους ανθρώπους με εντελώς διαφορετικά βιώματα και ιστορία ζωής, να κάνω νέους φίλους, να σχηματίσω τον χαρακτήρα μου μέσα από το νέο και το δύσκολο, να δοκιμάσω νέες γεύσεις και να καταλάβω για ποιο λόγο οι Γάλλοι λένε πως όσο πιο ποιοτικό είναι ένα τυρί τόσο πιο έντονη μυρωδιά έχει -προφανώς και δεν ξέρουν την κρητική γραβιέρα. Αυτό που ελπίζω είναι να καταφέρω κάθε χρόνο να γίνομαι η καλύτερη εκδοχή του περσινού μου εαυτού.

«Η εύρεση εργασίας και η επιβίωση είναι πλέον για έναν Έλληνα πράγματα αλληλένδετα»

Θοδωρής Τυρικός-Εργάς

Destination: Βερολίνο, Γερμανία. Έφυγα πριν 4 μήνες.

Passport please: Είμαι 27 και έχω πτυχίο και μεταπτυχιακό στη Χημεία από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Είμαι πλέον υποψήφιος Διδάκτορας και ερευνητής στο Ινστιτούτο Max Planck. Έφυγα με τη σύζυγό μου.

Business or pleasure: Η εύρεση εργασίας και η επιβίωση είναι πλέον για έναν Έλληνα πράγματα αλληλένδετα. Ήθελα να προχωρήσω την επιστήμη μου και να βρω μια δουλειά σχετικά με αυτήν. Το να κάνω διδακτορικό σε ένα τόσο σημαντικό Ίδρυμα και μάλιστα αμειβόμενος -ενώ οι εναλλακτικές στην Ελλάδα ήταν ελάχιστες και πενιχρές- είναι κάτι που δεν νομίζω ότι χρειάζεται να αναλύσω. Η απόφαση ήταν δύσκολη, ένας χρόνος αναμονής για προγράμματα στην Ελλάδα που ποτέ δεν άνοιξαν, με συνεχείς αναβολές στις ημερομηνίες προκηρύξεων των χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και υποτροφιών.

One-way or return: Αγαπώ πολύ τον τόπο μου. Θα γυρίσω, όμως όταν μπορέσω να βρω κάτι που μου εξασφαλίζει με αξιοπρέπεια τα προς το ζην.

Carry-on: Άφησα τους συγγενείς και τους φίλους μου. Θα μου λείψουν οι παρέες μαζί τους και τα γλέντια, ο χορός, τα ψαρέματα, ο ήπιος χειμώνας και το καυτό καλοκαίρι.

Anything to check?: Ελπίζω να ολοκληρώσω το διδακτορικό μου. Ελπίζω να βρω τα εφόδια εκείνα που θα με βοηθήσουν να φανώ χρήσιμος στην ανθρωπότητα και στον τόπο μου. Ελπίζω κάποτε με αυτά τα εφόδια να μπορέσω να γυρίσω εκεί που ανήκω, κοντά σε αυτούς που ανήκω…

«Θα μπορούσα να βρω εργασία και εδώ αλλά οι προοπτικές εξέλιξης έξω είναι καλύτερες»

Κωνσταντίνος Σεμερτζίδης

Destination: Λέστερ, Ηνωμένο Βασίλειο. Έφτασα τον Οκτώβριο του 2018.

Passport please: Είμαι 28 και πριν λίγο καιρό τελείωσα τις διδακτορικές μου σπουδές στην Πληροφορική. Έφυγα για δουλειά στην Αγγλία, την οποία βρήκα από την Ελλάδα. Η θέση μου είναι αυτή του Προγραμματιστή Εφαρμογών στην εταιρεία ΙΒΜ, στο Κέντρο Καινοτομίας που έχουν στο Λέστερ, και δουλεύω σε project που αφορούν τους πελάτες της IBM. Για όσο θα είμαι εκεί, θα με στέλνουν και σε διάφορα μέρη του Ηνωμένου Βασιλείου για να παρέχω υποστήριξη στους πελάτες. Έφυγα με τον πατέρα μου, ο οποίος έμεινε για λίγο καιρό, μέχρι να εγκατασταθώ πλήρως στο Λέστερ.

Business or pleasure: Θα έλεγα ότι φεύγω καθαρά για το κυνήγι της καριέρας. Θα μπορούσα να βρω εργασία και εδώ αλλά οι προοπτικές εξέλιξης έξω είναι καλύτερες.

One-way or return: Θα ήθελα να ξαναγυρίσω κάποια στιγμή. Θα το κάνω αν μπορέσω να δουλεύω εξ’ αποστάσεως.

Carry-on: Αφήνω πίσω την οικογένεια και τους φίλους μου. Με λίγα λόγια αφήνω πίσω την καθημερινότητα μου, τον τρόπο ζωής που έμαθα όλα αυτά τα χρόνια να ζω, και πάω σε κάτι εντελώς καινούριο. Θα μου λείψουν τα πρόσωπα πιο πολύ και γενικά η πόλη μου.

Anything to check?: Αυτό που βλέπω, όσον αφορά τον κλάδο μου, είναι ότι δεν φεύγουμε γιατί δεν βρίσκουμε δουλειά, αλλά γιατί οι απολαβές είναι αρκετά χαμηλότερες από το εξωτερικό και ότι υπάρχει μια αβεβαιότητα αν θα παραμείνουμε στην θέση εργασίας που μπορεί να βρούμε εδώ. Επίσης, στο εξωτερικό η ζήτηση είναι μεγάλη, οπότε οποιαδήποτε στιγμή μπορείς να αλλάξεις θέση, είτε επειδή το αποφάσισες εσύ, είτε επειδή μπορεί να σε απέλυσαν. Εκεί που πάω, περιμένω να βρω ένα κλίμα συνεργασίας και αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα πάνω στα οποία θα δουλέψω. Ελπίζω στα επόμενα χρόνια να έχω ανέβει στην ιεραρχία της εταιρείας που θα είμαι και, πάνω απ’ όλα, αυτό που θα κάνω να το αγαπώ.

«Ένιωθα ότι ήμουν στάσιμη στην Ελλάδα, ότι η ζωή μου ήταν προδιαγεγραμμένη αν έμενα πίσω»

Νικολέττα Αλεξανδρή

Destination: Λάνκαστερ, Ηνωμένο Βασίλειο. Έφυγα πριν από περίπου δύο μήνες.

Passport please: Είμαι 29 χρονών. Έχω σπουδάσει Ελληνική Φιλολογία, με μεταπτυχιακό στη Δημοσιογραφία και τα Νέα Μέσα. Ήρθα στο Ηνωμένο Βασίλειο αφού έλαβα υποτροφία από το Arts and Humanities Research Council του Ηνωμένου Βασιλείου για να κάνω το διδακτορικό μου με θέμα τη Λογοτεχνία και τις Νέες Τεχνολογίες. Ταυτόχρονα, αναζητώ δουλειά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έφυγα μαζί με τον φίλο μου, ο οποίος μπόρεσε να βρει δουλειά εδώ ως προγραμματιστής.

Business or pleasure: Έφυγα για πολλούς λόγους. Καταρχάς γιατί κέρδισα την υποτροφία και βρήκα εδώ τον ακαδημαϊκό χώρο που είναι ανοιχτός και σχετικός με το αντικείμενό μου. Μαζί, ήθελα μια αλλαγή ζωής, να βιώσω το διαφορετικό, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στον τρόπο εργασίας. Τέλος, ένιωθα ότι ήμουν στάσιμη στην Ελλάδα, ότι η ζωή μου ήταν προδιαγεγραμμένη αν έμενα πίσω.

One-way or return: Δεν ξέρω αν θα γυρίσω πίσω. Λείπω μόνο δύο μήνες και δεν είμαι σε θέση ακόμα να κρίνω αν μπορώ να μείνω για πάντα στο εξωτερικό. Δεν θα γυρίσω αν πρώτα δεν βιώσω το διαφορετικό που έψαχνα. Όμως, θα γυρίσω πίσω άμεσα αν κάποιος αγαπημένος μου άνθρωπος με έχει ανάγκη εκεί. Θα γυρίσω αν δεν καταφέρω να έχω μια καλύτερη ζωή από αυτήν που είχα στη Θεσσαλονίκη.

Carry-on: Αφήνω πίσω την οικογένειά μου. Τους γονείς μου, την αδερφή μου, την ανιψιά μου. Αφήνω τη δουλειά μου και τους συνεργάτες μου. Αφήνω λίγους φίλους – οι περισσότεροι είχαν φύγει ήδη. Αφήνω πίσω τον περιπτερά, τον γείτονα, τη γλώσσα μου. Μου λείπει ήδη η οικειότητα. Το να περπατάς στη Θεσσαλονίκη και να πέφτεις πάνω στον παλιό συμμαθητή, να κάνεις μια στάση στο αγαπημένο βιβλιοπωλείο σου και να καταλήγεις σε δίωρο καφέ με τον βιβλιοπώλη, να δέχεσαι και να δίνεις αγκαλιές.

Anything to check?: Περιμένω – ή μάλλον ελπίζω- να βρω έναν ακαδημαϊκό χώρο ανοιχτό για νέες, μη συμβατικές ιδέες, μια καλύτερη δουλειά και ανθρώπους ανοιχτόμυαλους. Ελπίζω να βρω περισσότερα ερεθίσματα, τόσο στον καλλιτεχνικό, όσο και στον ακαδημαϊκό χώρο. Ελπίζω να μπορέσω να χτίσω μια καλύτερη ζωή, όπου θα γυρίζω με χαμόγελο από τη δουλειά και γεμάτη με νέες ιδέες.

«Πολλοί μου λένε ότι πρέπει να μείνω στην Ελλάδα και να παλέψω. Το ερώτημά μου είναι το εξής: Να παλέψουμε, αλλά ποιος είναι ο εχθρός;»

Αλέξανδρος Τζανέτος

Destination: Αυστραλία. Πριν έναν χρόνο απέκτησα την Αυστραλιανή υπηκοότητα. Ο πατέρας μου στο παρελθόν είχε ταξιδέψει στην Μελβούρνη και έμεινε εκεί μία επταετία, απέκτησε υπηκοότητα και για αυτόν ακριβώς τον λόγο είχα το δικαίωμα να κάνω αίτηση και πλέον να αποκτήσω και εγώ. Έχω βάλει προθεσμία να φύγω μέχρι τον Ιανουάριο του 2019. Πιέζω τον εαυτό μου να πετύχω αυτό το χρονικό όριο γιατί πιστεύω πως στην ηλικία μου είμαι οριακά στο να ξεκινήσω μια καινούργια καριέρα.

Passport please: Είμαι 39 χρονών. Ο κλάδος μου είναι τα καλλιτεχνικά, γλυπτική και ζωγραφική, αλλά το εργαλείο μου είναι ο υπολογιστής. Ο σωστός όρος είναι Computer Graphics Artist ή Digital Artist, δηλαδή ψηφιακός καλλιτέχνης. Όποιος ασχολείται με αυτό τον κλάδο πρέπει να μάθει παραδοσιακή ζωγραφική, γλυπτική, κατά προτίμηση σε πηλό, και στην πορεία να εφαρμόσει όλη του την γνώση σε ένα νέο εργαλείο, το οποίο είναι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής. Είμαι αυτοδίδακτος, έμαθα μέσα από τη δουλειά μου και φυσικά αφιέρωσα πάρα πολύ προσωπικό χρόνο στο να μελετάω και συνεχώς να προσπαθώ να βελτιώσω τις ικανότητές μου. Ξεκίνησα από την παραδοσιακή ζωγραφική και στην πορεία προχώρησα στη γλυπτική μέσα από τους υπολογιστές. Δυστυχώς οι ψηφιακές τέχνες, την περίοδο που ήμουν 18 χρονών, δεν υπήρχαν ούτε στα πανεπιστήμιά μας ούτε στα ΤΕΙ. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που διάλεξα αυτόν τον κλάδο, γιατί ήλπιζα ότι σε μερικά χρόνια θα έρθει και θα εδραιωθεί αυτή η βιομηχανία και στην Ελλάδα και πίστευα πως θα είμαι από τους πρώτους που θα γνωρίζουν αυτόν τον κλάδο. Δουλειά στην Αυστραλία αναζητώ ήδη από εδώ, καθώς έχω στείλει αιτήσεις για θέσεις στην βιομηχανία κατασκευής παιχνιδιών για υπολογιστές, σε αρχιτεκτονική και διακοσμητική, καθώς και κινηματογράφο ή τηλεόραση. Σχεδόν εξυπακούεται ότι θα κάνω και κάποια άλλη δουλειά αν δεν βρω στον κλάδο μου ή μέχρι να βρω δουλειά στον κλάδο μου, γιατί εφόσον δεν έχω portfolio και δεν έχω κάποιο πτυχίο, θα πρέπει να αποδείξω την αξία μου με κάποιον τρόπο. Φτιάχνω portfolio, μαζεύω και κάποια χρήματα για να έχω ένα χρονικό περιθώριο 3-4 μηνών για να μπορέσω να ψάξω δουλειά εκεί και να εδραιωθώ. Το καλό είναι ότι έχω Αυστραλιανή υπηκοότητα, το οποίο μου προσφέρει κάποια πλεονεκτήματα από το Αυστραλιανό κράτος, όπως ότι θα παίρνω επίδομα ανεργίας και θα πληρώσει το κράτος εταιρεία για να βρει δουλειά για μένα. Θα φύγω μόνος. Εκεί έχω μόνο έναν γνωστό, με τον οποίον είχαμε συνεργαστεί παλιότερα. Από εκεί και πέρα, σε όποια παρέα και να κάτσω, όλοι έχουν κάποιον φίλο και κάποιον συγγενή στην Αυστραλία. Αυτή την στιγμή ψάχνω να βρω άτομο το οποίο θα μπορέσει να με φιλοξενήσει, που είναι το πιο σημαντικό, γιατί από ό,τι ξέρω εκεί το πιο δύσκολο πράγμα είναι να βρεις σπίτι. Δεν σου νοικιάζουν καθόλου εύκολα σπίτι αν δεν δείξεις ότι έχεις ένα σταθερό εισόδημα και μπορείς να πληρώσεις το ενοίκιο στην ώρα του.

Business or pleasure: Φεύγω και για την επιδίωξη καριέρας και για την επιβίωση. Όσον αφορά την αλλαγή ζωής, δεν μπορώ να πω ότι θέλω να αλλάξω τη ζωή μου, γιατί εδώ στην Ελλάδα η ζωή μου είναι καταπληκτική. Γενικά η ζωή εδώ είναι καταπληκτική, γιατί στην Ελλάδα έχουμε κάποια πράγματα που είναι θησαυρός για κάποιες άλλες χώρες, είναι κάτι ονειρικό για αυτούς που δεν θα μπορέσουν να έχουν ποτέ. Αλλά από ένα σημείο και μετά, στην Ελλάδα, θέλεις να κάνεις και άλλα πράγματα στη ζωή σου, τα οποία σε αντίθεση με τις άλλες χώρες, δεν μπορείς να τα κάνεις. Ιδίως αυτή τη χρονική περίοδο που διανύουμε, το να κάνω οικογένεια και παιδιά είναι σχεδόν απαγορευτικό για μένα. Με τα χρήματα που βγάζω εδώ, με το ζόρι μπορώ να συντηρήσω τον εαυτό μου. Ή θα πρέπει να κάνω μια δουλειά στην οποία θα είμαι δυστυχισμένος και θα περνάω καταπληκτικά με τους φίλους μου, ή θα κάνω μια δουλειά με την οποία θα είμαι ευτυχισμένος αλλά θα κάνω καθαρά μια ζωή η οποία θα είναι βασισμένη στην καριέρα μου και την επαγγελματική μου επιτυχία. Μέχρι τώρα πάλευα να έχω και τα δύο στην Ελλάδα. Από δω και πέρα, πλέον στα 40 μου, έζησα τη ζωή όσον αφορά τους φίλους, τη διασκέδαση, κι επειδή εστιάζω λίγο πιο πολύ στο να κάνω οικογένεια και καριέρα, καιρός είναι να ζήσω και αυτό το κομμάτι. Δεν είναι τρελό να θέλεις να έχεις και τη διασκέδαση και την επαγγελματική σου επιτυχία και την οικογένειά σου σε μια χώρα. Δεν μπορώ να φανταστώ για ποιο λόγο να μην τα έχουμε και τα τρία στην Ελλάδα. Αλλά για κάποιο λόγο δεν τα έχουμε. Εφόσον δεν κατάφερα να τα έχω στην Ελλάδα, τώρα αναζητώ να το πετύχω κάπου αλλού.

One-way or return: Πραγματικά δεν ξέρω αν θα επιστρέψω. Θα έλεγα πως, κατά βάθος, θα ήθελα να μαζέψω αρκετά χρήματα και τότε ίσως να μπορούσα να έρθω να κάνω την δουλειά μου στην Ελλάδα. Αλλά το θεωρώ λίγο απίθανο. Εγώ φοβάμαι πως αν πάω, θα μείνω εκεί, αλλά βάζω ένα σενάριο μέσα μου ότι θα κάτσω μια πενταετία και μετά θα γυρίσω, για να μου κάτσει λίγο καλύτερα στην ψυχολογία μου.

Carry-on: Αφήνω πίσω καταπληκτικούς φίλους που τους εκτιμώ και τους αγαπώ σαν αδέλφια μου. Και αφήνω πίσω γονείς, οι οποίοι είναι σε μια ηλικία που αν φύγω Αυστραλία, ίσως και να μην τους ξαναδώ ποτέ. Αλλά θεωρώ ότι δεν είναι σωστό να το αφήσω να με τραβήξει πίσω από το να ζήσω μια καινούργια περιπέτεια μέσα από την οποία θα μου επιτραπεί να εξερευνήσω και να αναζητήσω συνθήκες καλύτερης διαβίωσης.

Anything to check?: Έχω στο μυαλό μου ότι θέλω να δημιουργήσω μια δική μου επιχείρηση. Από μικρός το προσπαθώ αυτό, το έχω επιχειρήσει τουλάχιστον δύο φορές στην Ελλάδα. Θέλω να βρω καλές εργασιακές συνθήκες, κάτι το οποίο δεν είχα ποτέ εδώ. Τη δουλειά μου δεν τη διάλεξα εγώ, σχεδόν με διάλεξε αυτή. Όταν η ψυχή σου είναι καλλιτεχνική νομίζω ότι οφείλεις να αφιερώσεις και την ζωή σου στην τέχνη. Αν δεν το κάνεις, θα δυστυχήσεις, πιστεύω πως όποιος ασχολείται με τα καλλιτεχνικά με καταλαβαίνει. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ να κάνω κάτι άλλο. Εδώ στην Ελλάδα, και εγώ και φίλοι μου προσπαθήσαμε να κάνουμε δικές μας εταιρείες και το ίδιο το κράτος έκανε τα πάντα να μας κλείσει, πραγματικά ήταν ο μεγαλύτερος εχθρός μας. Και φυσικά στο τέλος τα κατάφερε, σε συνεργασία πάντα με το τραπεζικό σύστημα. Το πρωί δούλευα στην διαφημιστική εταιρεία μου και τα βράδια δούλευα στη νύχτα για να μπορώ να συντηρώ την επιχείρησή μου. Δεν εκφράζω κάποιο παράπονο, αλλά σίγουρα όταν ένας νέος κάνει μία αρχή είναι πολύ φυσιολογικό να κάνει λάθη. Δεν είναι και ότι καλύτερο να πρέπει να ξεπληρώσεις αυτά τα λάθη και επιπρόσθετα να συνεργαστείς με ένα κράτος που η νομοθεσία του κάθε άλλο παρά λογική έχει, και με ένα φορολογικό και ασφαλιστικό σύστημα το οποίο είναι παντελώς άδικο. Και μία αγορά όπου όλοι σου φωνάζουν ότι αν θέλεις να επιβιώσεις πρέπει να πάρεις δάνειο, ένα δάνειο το οποίο είναι ολοφάνερο το ότι είναι απίθανο, ακόμα κι αν πάνε καλά οι δουλειές σου, να το αποπληρώσεις. Δεν υπάρχουν σοβαρές συνθήκες για έναν νέο να ξεκινήσει επιχείρηση στην Ελλάδα, ιδίως τώρα. Δεν υπάρχει κάποιος που ενδιαφέρεται να πάει καλά η επιχειρηματικότητα στην χώρα. Δεν υπάρχει καμία βοήθεια. Και δεν πιστεύω ότι θα αλλάξει κάτι. Υπάρχουν επαγγέλματα στην Ελλάδα που μπορούν να πετύχουν και να έχουν ένα αξιόλογο εισόδημα, αλλά σε καμία περίπτωση αυτά δεν έχουν να κάνουν με τα καλλιτεχνικά ή νέες τεχνολογίες. Οτιδήποτε είναι σύγχρονο ή καινοτόμο δεν θα βρει εύφορο έδαφος να ακουμπήσει. Όσοι ασχολούνται με τον κλάδο μου και σκέφτονται να φύγουν, αν θέλουν κάποια στιγμή να κάνουν οικογένεια και παιδιά, αν θέλουν να έχουν μια ασφάλεια, να ξέρουν ότι θα πάρουν έστω μια αξιοπρεπή σύνταξη, σίγουρα δεν πρέπει να μείνουν. Πολύς κόσμος μου λέει ότι είναι λίγο άτιμο αυτό που κάνω, χαριτολογώντας μου λένε ότι είναι προδοσία. Πολλοί μου λένε ότι πρέπει να μείνω στην Ελλάδα και να παλέψω. Το ερώτημά μου είναι το εξής: Να παλέψουμε, αλλά ποιος είναι ο εχθρός; Είναι κακόβουλες δυνάμεις του εξωτερικού; Είναι οι πολιτικοί μας; Είμαστε εμείς οι ίδιοι; Το μόνο σίγουρο είναι πως θα μπορούσα να είχα φύγει από τα 25. Εξάντλησα κάθε δύναμη μέσα μου, έκανα ό,τι περισσότερο μπορούσα και τελικά φεύγω στα 40, γιατί πλέον στα 40 δεν υπάρχει ίχνος ελπίδας μέσα μου.

#LONG TIME NO SEE

«Η συμβουλή μου για όσους σκέφτονται να φύγουν στο εξωτερικό είναι να έχουν στόχους και φιλοδοξίες. Κανένας στόχος δεν είναι πολύ μεγάλος. Όλα είναι δυνατά.»

Μαριέτα Φάκα

Destination: Μιλάνο, Ιταλία. Έφυγα το 2012.

Passport please: Είμαι 31 ετών. Σπούδασα Μηχανικός Χωροταξίας και Ανάπτυξης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τελειώνοντας τις σπουδές μου, ασχολήθηκα ερασιτεχνικά με την φωτογραφία και τον σκοτεινό θάλαμο. Μετά την αποφοίτησή μου, έψαξα δουλειά ως φωτογράφος και ξεκίνησα να δουλεύω στην Θεσσαλονίκη. Δούλεψα μερικά χρόνια και πριν έξι χρόνια μεταφέρθηκα στην Ιταλία, και συγκεκριμένα στο Μιλάνο, και ξεκίνησα να ψάχνω δουλειά ως φωτογράφος μόδας. Τους πρώτους μήνες δούλεψα το portfolio μου. Και μετά από τέσσερις μήνες βρήκα δουλειά ως φωτογράφος σε συνεργασία με την εταιρία OVS. Έχω δουλέψει με πολλές γνωστές εταιρίες ρούχων, όπως Prada, Tom Ford, Miu Miu και άλλες και τα τελευταία σχεδόν τέσσερα χρόνια έχω σταθερή συνεργασία με την Dolce & Gabbana. Έφυγα με την αδερφή μου, η οποία πέρασε ένα εξάμηνο στο Μιλάνο με το πρόγραμμα Erasmus.

Business or pleasure: Έφυγα για την αλλαγή σκηνικού, την επιδίωξη καριέρας στην φωτογραφία στο εξωτερικό, σίγουρα για την επιβίωση και την καλύτερη ποιότητα ζωής.

One-way or return: Θα ήθελα να ξαναγυρίσω στην Ελλάδα, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για την δουλειά μου. Είμαι φωτογράφος μόδας και αυτό στην Θεσσαλονίκη είναι κάτι πολύ δύσκολο, δεδομένου ότι δεν υπάρχει βιομηχανία μόδας, ή έστω στο επίπεδο του Μιλάνου, όπου ζω. Παρόλα αυτά, η προοπτική επιστροφής είναι κάτι που περνάει από το μυαλό μου.

Carry-on: Πίσω άφησα την οικογένεια μου, τους φίλους μου και την αγάπη μου για την πόλη μου. Όλα αυτά μου λείπουν πολύ. Έχοντας μεγαλώσει στην Θεσσαλονίκη, αναμνήσεις και βιώματα είναι όλα αυτά που αναπολώ και με κάνουν να νιώθω έντονα την επιθυμία να γυρίσω πίσω, όταν έρχομαι για διακοπές.

Anything to check?: Τα πράγματα στην δουλειά είναι σχετικά βατά αν έχεις όρεξη να δουλέψεις. Οι άνθρωποι στο εξωτερικό, και ειδικά στις μεγαλουπόλεις, δίνουν μεγάλη βαρύτητα στη δουλειά και αφιερώνουν τον περισσότερο χρόνο τους εκεί. Αυτό σημαίνει επίσης μεγάλο ανταγωνισμό, ειδικά στον τομέα μου. Δυσκολία στην καθημερινότητα και την διαχείριση των διαφορετικών χαρακτήρων, αλλά και μεγάλη δυσκολία στην ανάπτυξη και δημιουργία αληθινών σχέσεων. Η συμβουλή μου για όσους σκέφτονται να φύγουν στο εξωτερικό είναι να έχουν στόχους και φιλοδοξίες. Κανένας στόχος δεν είναι πολύ μεγάλος. Όλα είναι δυνατά.

«Το πάλεψα τρία χρόνια σε συνθήκες που πολλοί δεν φαντάζονται για να μη φύγω, αλλά από ένα σημείο και μετά ήμουν αναγκασμένη από σεβασμό στη ζωή που μου δόθηκε να αρχίσω να την ζω»

Αγγελική Γιαμουρίδου

Destination: Νυρεμβέργη, Γερμανία. Μετανάστευσα εκεί στις 31 Μαρτίου 2013.

Passport please: Είμαι 33 χρόνων. Αποφοίτησα από Ενιαίο Λύκειο και παρακολούθησα ένα δημόσιο Ι.Ε.Κ. μέσω του Ο.Ε.Ε.Κ., στο τμήμα των Γραμματέων Νομικών Επαγγελμάτων. Αυτή τη στιγμή, εργάζομαι σε ένα εργοστάσιο που κατασκευάζει θερμοστάτες, στον τομέα κατασκευής. Στο συγκεκριμένο εργοστάσιο βρίσκομαι εδώ και ενάμιση χρόνο, αλλά στον τομέα των ηλεκτρονικών κατασκευών βρίσκομαι σχεδόν από τον πρώτο χρόνο της ζωής μου στην Γερμανία. Αφού βέβαια πέρασα από τα κλασικά στάδια που περνάει ο κάθε μετανάστης που δεν μιλάει τη γλώσσα. Έφυγα από την Ελλάδα μαζί με την αδερφή μου.

Business or pleasure: Έφυγα λίγο πολύ για όλα, για την γενικότερη αλλαγή ζωής, για την επιδίωξη καριέρας και για την επιβίωση. Τελειώνοντας το Ι.Ε.Κ. και αφού τελευταία στιγμή μας ανακοίνωσαν πως έπρεπε να βρούμε μόνοι μας πρακτική εάν θέλαμε να την κάνουμε, έψαξα και βρήκα ένα από τα καλύτερα γραφεία και μάλιστα με μια ελπίδα να παραμείνω εκεί και μετά το πέρας της πρακτικής μου και ξεκίνησα δειλά στο χώρο. Λίγο πριν την ολοκλήρωση του εξαμήνου, ενημερώθηκα πως απαγορεύεται να δώσω εξετάσεις πριν τελειώσω την πρακτική και πως θα έπρεπε να περιμένω τις επόμενες. Κατόπιν αποδείχθηκε πως το άτομο που θα διαδεχόμουν, τελικά θα παρέμενε στο γραφείο και επομένως έπρεπε να αποχωρήσω. Μετά λοιπόν την ολοκλήρωση της πρακτικής μου και πριν προλάβω να ψάξω για κάποιο άλλο γραφείο, μου συνέβη ένα ατύχημα που με καθήλωσε στο κρεβάτι για έναν χρόνο. Μέσα σε αυτόν τον χρόνο, στη ζωή μου ήρθαν τα πάνω κάτω για διάφορους λόγους, και μέσα σε όλα ήρθε και η οικονομική κρίση. Όταν σηκώθηκα λοιπόν από το κρεβάτι του Προκρούστη, όντας ψυχολογικά πανέτοιμη για την αγορά εργασίας, ανακάλυψα πως αυτή δεν ήταν καθόλου έτοιμη για μένα. Ετών 24, στην πιο παραγωγική φάση της ζωής ενός ανθρώπου, κι εγώ ήμουν αναγκασμένη να ζω παρασιτικά και απόλυτα εξαρτημένα από την οικογένειά μου, που δεν ήταν σε πολύ καλύτερη μοίρα. Μετά από τρία χρόνια ζώντας σε τριτοκοσμικές συνθήκες, κάποια στιγμή τα έβαλα κάτω με όλους και ανακοίνωσα στην οικογένειά μου πως δε μπορώ άλλο να νιώθω βάρος και πως πρέπει κάτι να κάνω. Αποφασίσαμε λοιπόν με την αδερφή μου, μετά από πρόσκληση μιας θείας από την Γερμανία, να φύγουμε. Νομίζω δεν χρειάζεται να βάλω αστερίσκους για να καταλάβει κάποιος πως η εξαθλίωση, η ανάγκη για προσφορά και παραγωγικότητα, η ηλικία, που πλέον θεωρητικά επέβαλε να φτιάξω σιγά σιγά τη ζωή μου, και η απόλυτη απογοήτευση από την πατρίδα μου, είναι αυτά που με ανάγκασαν να φύγω έξω. Το πάλεψα τρία χρόνια σε συνθήκες που πολλοί δεν φαντάζονται καν για να μη φύγω, αλλά από ένα σημείο και μετά ήμουν αναγκασμένη από σεβασμό στη ζωή που μου δόθηκε να αρχίσω να την ζω.

One-way or return: Είναι πολλές οι φορές που σκέφτομαι να τα παρατήσω όλα και να γυρίσω, όταν όμως πήρα την απόφαση να έρθω ήξερα πως θα είναι για πάντα. Έχω κάνει τόσα πράγματα εδώ, μου έχουν δοθεί τόσες ευκαιρίες και έχω παλέψει τόσο πολύ να χτίσω μια ζωή από το μηδέν, που θα ήταν τουλάχιστον ανόητο να τα αφήσω όλα και να γυρίσω. Και να έρθω πού; Σε τι; Πάλι από το μηδέν; Δεν λέω ‘ποτέ’, αλλά πραγματικά δεν πιστεύω πως θα επέστρεφα πριν την σύνταξη.

Carry-on: Άφησα πίσω την οικογένειά μου, τους φίλους μου, την τότε σοβαρή σχέση μου που δεν κατάφερε να επιβιώσει. Βασικά άφησα πίσω μια ζωή, την ζωή μου όλη, κι όποιος πει πως ήταν η εύκολη λύση είναι απλά ανόητος. Μου λείπουν τα πάντα. Οι μυρωδιές, τα χρώματα, τα χώματα, οι γεύσεις, ο αέρας, η ζεστασιά των ανθρώπων, η μάνα μου η θάλασσα, ο πατέρας μου ο ήλιος. Ρώτα καλύτερα τι δεν μου λείπει, γιατί όσο τα γράφω έρχονται οι εικόνες και οι μυρωδιές και οι γεύσεις και θολώνουν την εικόνα.

Anything to check?: Θα ήθελα να μου έχει πει κάποιος να μάθω τη γλώσσα πριν φύγω. Ειδικά εδώ στη Γερμανία, ή καλύτερα στη Βαυαρία, γιατί δεν έχω πάει πιο πάνω, χωρίς την γλώσσα δεν έχεις πολλές επιλογές. Επίσης, θα ήθελα να ξέρω πως από όλα όσα ακούμε στην Ελλάδα για το ‘έξω’, σχεδόν όλα δεν ισχύουν. Δεν είναι όλα ρόδινα και δεν είναι και όπως μας τα παρουσιάζουν αυτοί που ήδη ζουν έξω. Θα ήθελα ακόμα να ξέρω πως οι Έλληνες του εξωτερικού, οι παλιοί, αυτοί που ζυμώθηκαν εδώ, δεν είναι σαν τους Έλληνες της Ελλάδας. Αυτά θα ήθελα να ξέρω πριν φύγω. Τώρα, για το τι θα μπορούσα να συμβουλέψω κάποιον που θέλει να φύγει από την Ελλάδα… Μη φύγεις! Αστειεύομαι. Όμως αν δεν είναι κάποιος χίλια τα εκατό σίγουρος και έτοιμος, κυρίως ψυχολογικά, θα τον συμβούλευα αλήθεια να μη φύγει. Αν κάποιος είναι σίγουρος, στη συνέχεια θα πρέπει να κάνει τρία βασικά check στη λίστα του. Μιλάει τη γλώσσα; Θα βρει καλή δουλειά αμέσως. Έχει κάποιο πτυχίο – κυρίως για χειρωνακτικά ή ιατρικά επαγγέλματα; Θα βρει καλή δουλειά αμέσως. Έχει γερό στομάχι να αντέξει την αλλαγή, την αβεβαιότητα της αρχής, καμία φορά ακόμα και τον ρατσισμό; Θα εγκλιματιστεί αμέσως. Αν έχει κάποιος όρεξη για δουλειά, θα βρει. Τα σπίτια είναι πιο δύσκολο να βρεθούν αυτή την περίοδο και είναι συνήθως πολύ ακριβά. Το να έχεις δουλειά δεν σου εξασφαλίζει μονιμότητα. Και κάτι τελευταίο, αλλά πολύ βασικό. Να μην ξεκινήσει κάνεις να έρθει έναν μήνα πριν μέχρι έναν μήνα μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Είναι αστείο, αλλά επαγγελματικά είναι νεκρή περίοδος.

«Θα ήθελα κάποιος να μου υπενθύμιζε ότι, φεύγοντας, ξεκινάς πραγματικά από το μηδέν, και χρειάζεται να έχεις την φιλοσοφία ενός 18χρονου, υπομονή, ταπεινότητα και ενθουσιασμό»

Δημήτρης Μαυρομάτης

Destination: Στοκχόλμη, Σουηδία. Ήρθα εδώ πριν από περίπου τρία χρόνια.

Passport please: Είμαι 28 ετών, και έχω μεταπτυχιακό στο Communication and Management. Μετά το master, το οποίο έκανα στη Σουηδία, βρήκα σχετικά γρήγορα δουλειά. Παράλληλα με την σχολή, έκανα μια πρακτική και μετά ξεκίνησα δουλειά πριν τελειώσω τις σπουδές μου. Τώρα δουλεύω σε μια εταιρεία μουσικής και ασχολούμαι με τα social media, εστιάζοντας στο YouTube. Την απόφαση να έρθω εδώ την πήρα μόνος μου, αφού τελείωσα τον στρατό. Μάζεψα χρήματα για έναν χρόνο και μετά έκλεισα τα αεροπορικά.

Business or pleasure: Και τα δύο! Δυστυχώς, δεν είμαστε ακόμη στο σημείο που φεύγεις μόνο για την ευχαρίστηση και την αλλαγή. Ήλπιζα σε κάτι καλύτερο επαγγελματικά και ήθελα και ένα καλό μεταπτυχιακό. Η Σουηδία μπόρεσε να μου τα δώσει και τα δύο. Φυσικά, τίποτα δεν ήταν εύκολο, αλλά ίσως ευκολότερο από ό,τι στην Ελλάδα.

One-way or return: Η αλλαγή στην Ελλάδα έρχεται, ο κόσμος προσπαθεί να ταξιδέψει, να δει κάτι διαφορετικό και να αγαπήσει αυτό που έχει. Η Ελλάδα είναι μία, αλλά δεν ξέρω αν θα γύριζα σε αυτό το σημείο. Φυσικά, αν επαγγελματικά τα πράγματα είναι καλύτερα και έχω μια πρόταση, θα το σκεφτόμουν.

Carry-on: Άφησα οικογένεια και φίλους, και ένα σκυλάκι. Δύσκολα φεύγεις, και εκείνη την ώρα μέσα στο αεροπλάνο σκέφτεσαι ‘τι πήγα και έκανα πάλι’! Αλλά ο χρόνος περνάει, αρχίζεις από το μηδέν και φτάνεις και πάλι κάπου.

Anything to check?: Θα ήθελα κάποιος να μου υπενθύμιζε ότι, φεύγοντας, ξεκινάς πραγματικά από το μηδέν, και χρειάζεται να έχεις την φιλοσοφία ενός 18χρονου, υπομονή, ταπεινότητα και ενθουσιασμό, και κάποια στιγμή θα αναγνωριστείς και έξω, τίποτα δεν πάει χαμένο. Το δυσκολότερο ήταν αυτό ακριβώς, ακόμη μια απλήρωτη πρακτική σε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον, για να φτιάξεις καριέρα και να σε μάθει η αγορά εργασίας, αλλά όλα έρχονται με τον καιρό. Όλα τα παραπάνω μπορεί να τα πάρει κάποιος σαν συμβουλή. Άμα σκέφτεσαι να φύγεις έξω, γίνε και πάλι 18 και όλα θα πάνε τέλεια!

«Έφυγα για να μπορέσω να εξελιχθώ στο αντικείμενο μου και να ακολουθήσω μια καριέρα που δεν θα μπορούσα να έχω στην Ελλάδα»

Θανάσης Β.

Destination: Λονδίνο, Αγγλία. Έφτασα εδώ πριν επτά χρόνια, το 2011, αλλά από την Ελλάδα είχα φύγει το 2010, πρώτα για την Γερμανία, μετά την Ιρλανδία, καταλήγοντας τελικά στην Αγγλία.

Passport please: Είμαι 34 ετών και τελείωσα Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Δουλεύω σαν προγραμματιστής, συγκεκριμένα Μηχανικός Υπολογιστών. Έφυγα αρχικά με έναν κοντινό φίλο όταν βρήκαμε δουλειά στο ίδιο μέρος, αλλά στη συνέχεια αυτός επέστρεψε στην Ελλάδα.

Business or pleasure: Έφυγα για να μπορέσω να εξελιχθώ στο αντικείμενο μου και να ακολουθήσω μια καριέρα που δεν θα μπορούσα να έχω στην Ελλάδα.

One-way or return: Δεν σκοπεύω να γυρίσω στο άμεσο μέλλον. Ίσως μετά από κάποια χρόνια, αν είναι κάτι που το θέλουμε με την οικογένειά μου, και υπό την προϋπόθεση ότι η δουλειά μου θα συνεχίζει να έχει βάση στο εξωτερικό.

Carry-on: Δυστυχώς, αρχικά τους άφησα όλους! Τώρα είναι κάπως καλύτερη η κατάσταση, μιας και με τα χρόνια άρχισαν να φεύγουν και περισσότεροι φίλοι από την Ελλάδα, με κάποιους από αυτούς να βρίσκονται σχετικά κοντά τώρα και να βρισκόμαστε συχνότερα. Μου λείπουν οι συγγενείς, οι φίλοι και… το καλοκαίρι!

Anything to check?: Οι πρώτοι μήνες ήταν οι πιο δύσκολοι λόγω του σοκ της μεγάλης αλλαγής ζωής. Το να έχεις κάποιον γνωστό/φίλο/συγγενή να σε στηρίξει στο μέρος που πας είναι κάτι που βοηθάει σε πολύ μεγάλο βαθμό, τόσο πρακτικά όσο και ψυχολογικά. Βάσει της εμπειρίας μου, οι συνθήκες εργασίας είναι σε εντελώς άλλο επίπεδο και δεν θα μπορούσα να διανοηθώ καν να δουλέψω ξανά στην Ελλάδα. Ωστόσο, ο τρόπος ζωής είναι πολύ διαφορετικός από την Ελλάδα και δεν είναι εύκολο να νιώσεις άνετα, ειδικά τα πρώτα χρόνια, ενώ σε αρκετές καταστάσεις χρειάζεται προσπάθεια για να προσαρμοστείς. Προσωπικά, πιστεύω ότι όταν κάποιος φεύγει από την Ελλάδα, πρέπει να είναι έτοιμος να αφήσει την καθημερινότητα που είχε πίσω του και να επιδιώξει να προσαρμοστεί όσο μπορεί στον τρόπο ζωής της χώρας που πάει, διαφορετικά θα δυσκολευτεί πολύ.

«Άφησα πίσω γονείς και αδέλφια, για ένα καλύτερο μέλλον, χωρίς να είμαι βάρος σε κανέναν και όταν κάποιος χρειαστεί την βοήθειά μου να είμαι σε θέση να την προσφέρω»

Άννι Μπάμπι

Destination: Σικάγο, ΗΠΑ. Έφυγα το 2015.

Passport please: Είμαι 27 ετών. Έχω σπουδάσει Δημοσιογραφία και ΜΜΕ στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έχω μεταπτυχιακό στο Business and Administration από το London Metropolitan University. Έφυγα μαζί με τον νυν σύζυγό μου. Η εργασία μου στην Αμερική ποικίλει. Αρχικά, ήμουν στην εξυπηρέτηση πελατών σε μια μεγάλη αλυσίδα καθαριστηρίων και η τωρινή εργασία μου είναι στο κομμάτι του ανθρώπινου δυναμικού, την καταγραφή εργατο-ώρας και την πληρωμή υπαλλήλων σε μια επιχείρηση των 2.000 εργαζομένων στο Σικάγο και άλλων τόσων στις 50 πολιτείες της Αμερικής.

Business or pleasure: Φύγαμε για εργασία και φυσικά γενικότερη αλλαγή ζωής. Η ανεργία και η μιζέρια είναι δυο λέξεις που δεν μου ταιριάζουν. Μετά από τόσες σπουδές και όντας κάτω των 25 ετών, ο μισθός μου κυμαινόταν στα 450 ευρώ μικτά στην καλύτερη των περιπτώσεων, συν του ότι μου ζητούσαν να υπογράψω ότι είμαι εθελόντρια και όχι εργαζόμενη.

One-way or return: Αν κάποια στιγμή θα ήθελα να γυρίσω στην Ελλάδα; Σε αυτή την ερώτηση θα απαντούσα ‘σίγουρα’. Είναι μια ευλογημένη χώρα και οι ξένοι το αντιλαμβάνονται περισσότερο από τους Έλληνες και την εκτιμούν. Ελπίζω σύντομα να μπορούσα να γυρίσω, απλά δεν βλέπω καμία αλλαγή κατάστασης προς το παρόν.

Carry-on: Η επιλογή του να φύγω ήταν συνειδητή αλλά και επίπονη. Άφησα πίσω γονείς και αδέλφια, για ένα καλύτερο μέλλον, χωρίς να είμαι βάρος σε κανέναν και όταν κάποιος χρειαστεί την βοήθειά μου να είμαι σε θέση να την προσφέρω.

Anything to check?: Παίρνοντας μια τόσο δύσκολη απόφαση, να φύγεις στη ξενιτιά, γιατί περί αυτού πρόκειται, απλά τώρα όσοι φεύγουν είναι μορφωμένοι και γνωρίζουν έστω τη γλώσσα προορισμού ή αναζητούν καλύτερες θέσεις εργασίας χάρη στην παγκοσμιοποίηση και στην αναγνώριση των πτυχίων. Πηγαίνοντας σε μια χώρα όπως η Αμερική, το πιο δύσκολο είναι η απόκτηση νόμιμων εγγράφων παραμονής. Το να γνωρίζεις τις διαδικασίες βίζας είναι σωτήριο. Δουλειές βρίσκεις. Στην αρχή θα εργαστείς οπουδήποτε, αργότερα κάνεις διαλογή. Όσοι φεύγουν στο εξωτερικό τώρα, δύο τινά συμβαίνουν. Ή θα έχεις ανθρώπους που θα σε βοηθήσουν ή θα έχεις έναν προϋπολογισμό που θα σε καλύψει τουλάχιστον μέχρι να βρεις δουλειά. Το ιδανικό θα είναι να βρεις δουλειά πριν πας. Γερό στομάχι και υπομονή για τον πρώτο χρόνο. Μετά όλα σίγουρα θα φτιάξουν.