CAMERA OBSCURA:Πως ήταν ένα από τα «κοσμήματα» της Θεσσαλονίκης την κατοχική περίοδο

Πρόκειται για φωτογραφία της οικίας Μεχμέτ Καπαντζή, του Απριλίου του 1941. Το κτήριο βρίσκεται επί της Βασιλίσσης Όλγας, αριθμός 108, απέναντι από την εκκλησία της Ανάληψης. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη από την πλευρά της θάλασσας. Την περίοδο εκείνη το κτήριο χρησιμοποιούνταν από το μηχανικό της Βέρμαχτ. Ωστόσο η ιστορία του ξεκινάει από πολύ πιο πριν και συνεχίζεται έως και τις μέρες μας.

Το κτήριο κατασκευάστηκε λίγο πριν το 1895, σε σχέδια του Πιέρρο Αρριγκόνι. Ο αρχικός ιδιοκτήτης, Μεχμέτ Καπαντζής, ήταν επιχειρηματίας, βιομήχανος και τραπεζίτης, ενώ είχε διατελέσει και πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου της πόλης. Το 1912, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, εγκαταστάθηκε στο κτήριο ο Πρίγκηπας Νικόλαος, ο πρώτος στρατιωτικός διοικητής της πόλης. Στην συνέχεια, το 1917, εγκαταστάθηκε στην Βίλα Καπαντζή ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ως επικεφαλής της Προσωρινής Κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή φιλοξένησε πρόσφυγες, ενώ στην συνέχεια πέρασε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας ως ανταλλάξιμη περιουσία. Το 1938 το κτήριο στέγασε το Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων, φιλοξενώντας πολλά παιδία της πόλης ως μαθητές. Αυτόν την λειτουργία ως σχολείο κράτησε μέχρι και το 1972, με εξαίρεση την περίοδο της Κατοχής.

Κατ’ αυτήν την περίοδο, από την οποία προέρχεται και η σημερινή μας φωτογραφία, το κτήριο επιτάχθηκε από την Βέρμαχτ, ενώ μετά την απελευθέρωση χρησιμοποιήθηκε για λίγο καιρό από τις Βρετανικές αρχές.

Ας δούμε την πορεία της Βίλας Καπαντζή μεταπολεμικά. Όπως είδαμε παραπάνω, μέχρι το 1972 στέγαζε το ιστορικό Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων. Στην συνέχεια εγκαταλείφθηκε, λόγω της ανάγκης εργασιών για την συντήρησή του μετά από τόσα χρόνια και τόσες διαφορετικές λειτουργίες. Η Εθνική Τράπεζα, ακούγοντας την φωνή της τοπικής κοινωνίας, ανέλαβε να αποκαταστήσει το κτήριο και να χρησιμοποιηθεί για πολιτιστικούς σκοπούς. Έτσι, από το 1982 έως το 1989 διαρκεί η αποκατάσταση, η οποία κατάφερε να διατηρήσει τα αυθεντικά στοιχεία του κτηρίου. Μετά την αποκατάσταση το κτήριο φιλοξενεί το Πολιτιστικό Κέντρο Βορείου Ελλάδος της Εθνικής Τράπεζας, ενώ από το 1997 έως και σήμερα, το κτήριο στεγάζει το Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τράπεζας (ΜΙΕΤ).

Ορίστε λοιπόν, η ιστορία ενός «κοσμήματος» της πόλης, ενός κτηρίου σύμβολο, που κρατάει ζωντανή την παλιά Θεσσαλονίκη, μόλις πέρασε μπροστά από τα μάτια μας.

Η στήλη του περιοδικού Parallaxi με τίτλο Camera Obscura παρουσιάζεται με την επιμέλεια της ομάδας «Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης». https://www.facebook.com/groups/8080169598 .