Η πλατεία των Δώδεκα Αποστόλων αλλάζει

της Κύας Τζήμου

Eικόνες: Ελένη Βράκα

Το έργο με αρχικό προϋπολογισμό 937.500 ευρώ και συμβατικό 478.787 ευρώ με χρηματοδότηση ΣΑΤΑ, προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός εννέα μηνών από την χτεσινή μέρα της υπογραφής της σύμβασης και περιλαμβάνει την ανάπλαση των οδών Παπαρηγοπούλου, Αγ. Αποστόλων και Ολύμπου, το πέρασμα – πεζόδρομο ανάμεσα στα τείχη και στα κτίρια με παρεμβάσεις στο οδόστρωμα, την πεζοδρόμηση της μικρής οδού Αμαζόνων, την κατασκευή κλίμακας στη συμβολή με την οδό Αγίου Δημητρίου, την αναδιαμόρφωση της πλατείας μπροστά στον ναό των  Δώδεκα Αποστόλων και της πλατείας στον πυλώνα της Βυζαντινής μονής καθώς και εμπλουτισμό με το στοιχείο του νερού.

Η περιοχή των Δώδεκα Αποστόλων ορίζεται από τις οδούς Αγίου Δημητρίου, Κάλβου, Καρατζά και τα τείχη της πόλης στα δυτικά. Εκτείνεται πάνω από την Πλατεία Βαρδαρίου και συγκεντρώνει πολλά μνημεία. Εδώ και χρόνια η πυκνή οίκηση της περιοχής και τα σταθμευμένα αυτοκίνητα έχουν υποβαθμίσει την περιοχή. Αυτή η εγκαταλειμμένη Πλατεία των Δώδεκα Αποστόλων είναι ένας από τους λιγοστούς πια ανοιχτούς χώρους της πόλης στα δυτικά και πρόκειται να αλλάξει όψη.

Ο ναός των Δώδεκα Αποστόλων βρίσκεται στην αρχή της οδού Ολύμπου,  νότια της Ληταίας Πύλης και κτίστηκε την περίοδο 1310-1314 όπως μαρτυρούν οι επιγραφές που βρέθηκαν. Ο πυλώνας νότια του ναού και η κινστέρνα στα βορειοδυτικά μαρτυρούν ότι αποτελούσε καθολικό μοναστηριού που πιστεύεται ότι ήταν αρχικά αφιερωμένo στη Θεοτόκο.

Εκτός από την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, στα μνημεία της περιοχής συμπεριλαμβάνονται η βυζαντινή κινστέρνα, το Πρόπυλο και το οθωμανικό λουτρό Πασά Χαμάμ (ή λουτρά Φοίνιξ). Το τμήμα των τειχών που ορίζει την περιοχή και όπου αναπτύσσεται μια ζώνη με αρχαιολογικά ευρήματα δεν περιλαμβάνεται στην ανάπλαση που ολοκληρώνει ο δήμος προς τα Ανατολικά με σκοπό την ανάδειξη των τειχών και δημιουργία ζώνης πρασίνου.

Ο ανοικτός διαγωνισμός για την εκπόνηση της «Μελέτης Ανάπλασης του Περιβάλλοντος Χώρου του Μνημειακού Συνόλου των Δώδεκα Αποστόλων», πραγματοποιήθηκε το έτος 2007 και προέκρινε την ανάθεση της σύνταξης μελέτης η οποία ολοκληρώθηκε και εγκρίθηκε το 2010. Τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει η μελέτη αυτή ήταν: Η εξαιρετικά πυκνή δόμηση, η κυριαρχία των αυτοκινήτων, η κατάληψη πεζοδρομίων από σταθερά ή κινητά εμπόδια, η παρουσία κάδων σκουπιδιών και η άναρχη τοποθέτηση του αστικού εξοπλισμού, η κατάληψη των πεζοδρομίων από τραπεζοκαθίσματα, η απουσία πράσινων χώρων και φυτεύσεων και η κυριαρχία των τσιμεντένιων και πλακόστρωτων επιφανειών και η απουσία αισθητικής. 

Η προμελέτη που πήρε το πρώτο βραβείο ανήκει στην εταιρεία «ΤΡΟΠΑΛΙΣ ΕΤΕ» – Χρ. Κουλουκούρης – Α. Τσερανίδης Ε.Ε)  και προτείνει  την ανάπτυξη ενός συστήματος πεζοδρόμων – ήπιας κυκλοφορίας που με κατάλληλες διαμορφώσεις (περιλαμβάνει τις οδούς Παπαρηγοπούλου, Αγ. Αποστόλων, Ολύμπου και πεζόδρομο Αμαζόνων) χαράξεις και υλικά θα προβάλλουν την παρουσία και την αξία των μνημείων, απόδοση της περιοχής μελέτης στους πεζούς με την απομάκρυνση της ανεξέλεγκτης στάθμευσης και ασφάλεια των επισκεπτών και αύξηση της επισκεψιμότητας και έργα προσβασιμότητας των ατόμων με ειδικές ανάγκες από την οδό Αγίου Δημητρίου με κατάλληλες διαμορφώσεις των υπαίθριων χώρων.

Επίσης προτείνει την χρήση του υδάτινου στοιχείου στις διαμορφώσεις, που επαναφέρει στη μνήμη τη συνεχή παρουσία του στην περιοχή και τονίζει την ύπαρξη της βυζαντινής κινστέρνας, την αισθητική αναβάθμιση με εικαστικές παρεμβάσεις (βρύση, φωτισμός) και καλαίσθητες πληροφοριακές επιγραφές αλλά και αναβάθμιση των μετώπων των οικοδομών με κάθετους κήπους.

Η βραβευθείσα μελέτη εμπεριέχει τις μελέτες: συγκοινωνιακή, φυτοτεχνική και ηλεκτρομηχανική. Στην ομάδα συμμετέχουν οι αρχιτέκτονες μηχανικοί Χρ. Κουλουκούρης, Α. Κεφάλα-Κουράκη, Ν. Κουλουκούρη, Μ. Γρανή, Τ. Βακούρα, Ν. Μέρτζιος, Κ. Καπεσίδης, Σ. Παπαδόπουλος, Ευθ. Σαλιάχης, Ι. Τσαλικίδης και Μ. Νομικός.

Η επαναλειτουργία της πλατείας ως χώρος στάσης και η απόδοση της για χρήση στους κατοίκους θα ζωντανέψει την περιοχή και θα συμβάλλει στην επανένταξη των μνημείων στη ζωή της πόλης. Οι εργασίες θα ξεκινήσουν άμεσα και αναμένεται να ολοκληρωθούν το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο του 2015.

Γενική κάτοψη της περιοχής