Η Θεσσαλονίκη, παλιά: Το πάρκο του ξεχασμένου αγωνιστή

Αν ανατρέξει κανείς στα βιβλία της ιστορίας, και στις περιγραφές μαχών που έγειραν την πλάστιγγα υπέρ της νίκης, θα παρατηρήσει πως συνήθως μνημονεύονται τα ονόματα των επικεφαλής στρατηγών, ή πολιτικών που διοικούσαν τα στρατεύματα. Σπάνια θα βρεί κανείς αναφορές στους ανώνυμους αλλά σημαντικούς πρωταγωνιστές, που είτε με τις καίριες πληροφορίες που παρείχαν είτε με τον ηρωϊσμο σε κρίσιμες στιγμές στο πεδίο της μάχης, συντελούσαν τα μέγιστα.

Σε μια από τις πολλές μου περιηγήσεις στην πόλη, συνάντησα την προτομή ενός ηλικιωμένου άνδρα που βρίσκεται στο μικρό πάρκο, στη συμβολή των οδών Βασιλίσσης Όλγας-Κοσμά Αιτωλού, λίγα μέτρα κοντά στο Λαογραφικό Μουσείο (τότε Βίλλα Ιακώβ Μοδιάνο). Το ιδιαίτερο αυτής της προτομής είναι η ονομασία της που μόλις και είναι ορατή απ’ τη φθορά του χρόνου, και κανείς θα μπορούσε να υποθέσει από τα χαρακτηριστικά του ανδρός, πως πρόκειται περί κάποιου εκπαιδευτικού, καθώς στην πόλη μας υπάρχουν αρκετές προτομές αφιερωμένες σε ανθρώπους των γραμμάτων. Στην πραγματικότητα η προτομή αυτή ανήκει στον Φίλιππο Νίκογλου, έναν από τους σημαντικότερους συντελεστές στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, του οποίου όμως η προσφορά συνήθως δεν μνημονεύεται στις ετήσιες εορταστικές επετείους. Μάλιστα η μικρή οδός που εφάπτεται του πολυεπισκεπτόμενου Λαογραφικού Μουσείου Θεσσαλονίκης φέρει και το όνομα του.

Ο Φίλιππος Νίκογλου γεννήθηκε στη Στενήμαχο (σημερινό Ασένοβγκραντ της Βουλγαρίας), σπούδασε Ιατρική και κατά τη διάρκεια των Α’ Βαλκανικών Πολέμων βρέθηκε να υπηρετεί όπως πάμπολλοι Έλληνες της Ανατολικής Ρωμυλίας αναγκαστικά στον Βουλγάρικο Στρατό με τον βαθμό του υπίατρου(ανάλογο του υπολοχαγός). Κατά τη διάρκεια της θητείας του κατάφερε να πληροφορηθεί τα σχέδια των Βουλγαρικών Δυνάμεων που στόχευαν στην κατάληψη της Θεσσαλονίκης, και με κίνδυνο της ζωής του να πληροφορήσει μέσω συνδέσμου την διοίκηση του Ελληνικού Στρατού. Όλα αυτά σε μια εποχή που δεν υπήρχαν οι σημερινές επικοινωνίες, και που η μετάδοση-συλλογή πληροφοριών αποτελούσε μια άκρως επικίνδυνη υπόθεση. Έτσι οι πληροφορίες που παρείχε ο Φίλιππος Νικόγλου αποδείχθηκαν καθοριστικής σημασίας, με συνέπεια ο Ελληνικός Στρατός να προλάβει να εισέλθει στη Θεσσαλονίκη στην κυριολεξία στο παρά πέντε, πρότου προλάβει να την καταλάβει ο Βουλγαρικός στρατός.

Μετά τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, η προτομή αυτού του σημαντικού πρωταγωνιστή, εξακολουθεί να στέκει σε μια γωνιά της πόλης κρυμμένη και να ατενίζει την ελεύθερη Θεσσαλονίκη. Άλλωστε οι πραγματικοί ήρωες ποτέ δεν επιζητούσαν δάφνες και αναγνώριση, παρά είχαν την ικανοποίηση ως το τέλος της ζωής τους πως είχαν εκτελέσει στο ακέραιο το καθήκον τους.