Μια κρήνη απ΄τα παλιά

της Κύας Τζήμου

Εικόνες: Ελένη Βράκα, Ορχάν Τσολάκ

Η κρήνη της φωτογραφίας μεταφέρθηκε εκεί λόγω των έργων που έγιναν με την ανέγερση των νέων οικοδομών στην οδό Ολυμπιάδος. Ψάχνοντας στο αρχείο του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης ταυτοποιήσαμε την κρήνη που αποτελεί μια ιδιαίτερη κατασκευή αφού δεν ήταν πάνω σε κάποιο δρόμο ή πλατεία, όπως συνηθιζόταν, αλλά εντοιχισμένη στην πρόσοψη μιας κατοικίας. Με την κατεδάφιση των παλαιών σπιτιών που βλέπετε στην παρακάτω παλιά φωτογραφία, η κρήνη (διακρίνεται ακριβώς πίσω από την παλιά “χελώνα”). αποσπάστηκε και τοποθετήθηκε στο δρόμο. Αρκετά καλοδιατηρημένη, είναι μια από τις 14 κρήνες που διασώθησαν στην Άνω πόλη κρίθηκαν διατηρητέες μετά τον χαρακτηρισμό τους ως μνημεία.

Η Θεσσαλονίκη υδρευόταν κυρίως από τις πηγές στο Χορτιάτη, το Ρετζίκι και τη Σταυρούπολη. Στην πόλη, τις ανάγκες των πολιτών εξυπηρετούσαν πηγάδια, δεξαμενές και πηγές με πόσιμο νερό. Οι κρήνες κτίζονται συνήθως σε πλατείες και δρόμους της πόλης απ’ όπου διέρχονται υπόγειοι αγωγοί που φέρνουν νερό από τα υδραγωγεία. Ενίοτε είναι περίτεχνες και επίσης αποτελούν σημείο αναφοράς σε κάθε γειτονιά και τόπος κοινωνικής επαφής, αφού εκεί συναντιούνται οι άνθρωποι της γειτονιάς, κυρίως βέβαια γυναίκες. Οι Τούρκοι είχαν άλλη αντίληψη για το νερό. Πίστευαν ότι έχει άμεση σχέση με τη θρησκεία τους. Έδωσαν μεγάλη βαρύτητα  στην κατασκευή κρηνών, αφού η εξασφάλιση και η κατανάλωση νερού από τον οποιοδήποτε σήμαινε για τους Τούρκους συγχωρεμό στους πεθαμένους τους. Βρύσες υπήρχαν σε κάθε συνοικία. Σε κάθε περιοχή συνήθως συναντούσε κανείς ένα τζαμί και μια βρύση τουλάχιστον.

Πηγή: Βελένης Γ., 1999. Κρήνες και Φιάλες της Θεσσαλονίκης