Ο Χάρτης της πόλης: Το Παλιό Τελωνείο
το Μέγαρο του Τελωνείου ή όπως το γνωρίζουμε καλύτερα "Επιβατικός Σταθμός" έργο του εργολάβου-μηχανικού που χάρισε μερικά εξαιρετικά κτίρια στην πόλη μας, του Ελί Μοδιάνο.
Πρόκειται για το Μέγαρο του Τελωνείου ή όπως το γνωρίζουμε καλύτερα “Επιβατικός Σταθμός” έργο του εργολάβου-μηχανικού που χάρισε μερικά εξαιρετικά κτίρια στην πόλη μας, του Ελί Μοδιάνο. Τα αρχιτεκτονικά σχέδια αποδίδονται στον λεβαντίνο αρχιτέκτονα Alexandre Vallaury και αποτελεί αντίγραφο του τελωνείου του Σίρκετζι στην Κωνσταντινούπολη, που κατεδαφίστηκε στη δεκαετία του 1960 για τη διάνοιξη της παραλιακής λεωφόρου.
Το 1896 η “Societe anonyme ottomane de construction du port de Salonique” ανέλαβε την εκμετάλλευση του λιμανιού για 45 χρόνια. Ανέλαβε επίσης το έργο του εκσυγχρονισμύ του λιμανιού με έργα όπως η κατασκευή του κυματοθραύστη, οι αποθήκες της Πρώτης Προβλήτας, το κτίριο του Τελωνείου και την επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου. Η λειτουργία του λιμένος ξεκίνησε επίσημα την 1η Φεβρουαρίου του 1903. Τα κτίρια που σχεδιάστηκαν για τις νέες εγκαταστάσεις του λιμανιού ξεκίνησαν να κατασκευάζονται το 1904. Ένα από αυτά τα έργα είναι και ο επιβατικός σταθμός ο οποίος χτίστηκε μαζί με τις αποθήκες και θεμελιώθηκε το 1910.
Είναι ένα από τα σημαντικότερα δείγματα εκλεκτιστικής αρχιτεκτονικής της Θεσσαλονίκης, επιβλητικό και εντυπωσιακό με πολλές γαλλικές επιρροές μιας και ο Μοδιάνο ήταν απόφοιτος της Ecole Centrale του Παρισιού με ειδίκευση στις καινοτόμες για την εποχή κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα. Γι’ αυτό και ο επιβατικός σταθμός πρέπει να σημειωθεί πως ήταν το πρώτο κτίριο της πόλης που κατασκευάστηκε από οπλισμένο σκυρόδεμα. Έχει μήκος 200 μέτρα και μέχρι το 2002 στέγαζε και το δεύτερο τελωνείο.
Το κτίριο θεμελιώθηκε τον Αύγουστο του 1910 από τον πρώην υπουργό οικονομικών των Νεότουρκων Τζαβίτ μπέη και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής που επικράτησε στα κτίρια βιομηχανικού χαρακτήρα στις αρχές του 20ου αιώνα και αναφισβήτητα είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1912. Σοβαρές καταστροφές υπέστη από τους βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Λιμενικό Ταμείο με πόρους αρχικά δικούς του και έπειτα του σχεδίου Μάρσαλ προχώρησε στην πλήρη αποκατάστασή του μετά την απελευθέρωση. Το κτίριο κηρύχθηκε διατηρητέο το 1977
Το κτίριο εδώ και πολλά χρόνια αντιμετωπίζει στατικά προβλήματα και μεγάλες φθορές εξαιτίας του σεισμού του 78′ και της επίδρασης της θάλασσας, γι’αυτό και για ένα μεγάλο διάστημα είχε εκκενωθεί από τις λειτουργίες του. Σήμερα λειτουργεί ως Επιβατικός Σταθμός, αλλά αποκτά ζωή μόνο όταν καταφθάνουν στην πόλη τα ρουαζιερόπλοια μια που η σύνδεσή του με την υπόλοιπη Ελλάδα έχει διακοπέι και δεν υπάρχουν πια τακτικά δρομολόγια πλοίων, λόγω της περικοπής των επιδοτήσεων κατά 50% μεταξύ 2008-2014. Πριν το 2008 έπιαναν στη Θεσσαλονίκη μέχρι και 11 επιβατικά την εβδομάδα. Μέχρις στιγμής δεν υπάρχει καμιά ένδειξη επανεκκίνησης κανενός δρομολογίου. Είναι το μόνο κτίριο που δεν ανήκει στον Οργανισμό Λιμένος αλλά στο Υπουργείο Οικονομικών και έχει περάσει τώρα στη δικαιοδοσία του ΤΑΙΠΕΔ αναμένοντας την τύχη του.
Δυστυχώς, αν και υπάρχει το πρωτόκολλο αυτοψίας της Πολεοδομίας, με το οποίο χαρακτηρίστηκε ετοιμόρροπο και επικίνδυνο, δεν έγινε καμιά προσπαθεια συντήρησης του κτιρίου. Φέτος η ΟΛΘ ΑΕ μετά από επανειλημένα αιτήματα για παραχώρηση της χρήσης του ήρθε σε συμφωνία με το Υπουργείο Οικονομικών και ανακοίνωσε ότι προχωράει στην αποκατάσταση εξωτερικά, το διατηρητέου κτηρίου επενδύοντας 350.000 ευρώ.
H φωτογραφία είναι από τα γυρίσματα της ταινίας “Μια αιωνιότητα και μια μέρα”
