Open House κρυμμένη πόλη

του Κρίτωνα Αρσένη Εικόνα: Σωτήρης Κοϊκόπουλος

Για πρώτη φορά φέτος επισκέφθηκα το open house Θεσσαλονίκης. Μαγικό ταξίδι στην πολυπολιτισμική ιστορία της πόλης. Από το Γενί Τζαμί των εξισλαμισμένων εβραίων, στη Βίλλα Μπιάνκα, που ανήκε σε μια ιταλοεβραϊκή οικογένεια, η κόρη της οποίας κλέφτηκε με έλληνα αξιωματικό και από εκεί στο «Κοπερτί», το σπίτι που έχτισε το 1910 τούρκος αξιωματικός αλλά δεν πρόλαβε να το χαρεί αφού η πόλη έγινε 2 χρόνια μετά ελληνική. Το ίδιο σπίτι φιλοξένησε και το Ρουμάνικο σχολείο.

Ξεναγοί μας ήταν εθελοντές νέοι, συνήθως φοιτητές αρχιτεκτονικής, που ξεναγούσαν ένα φιλομαθές κοινό με αρτιότητα και ζεστασιά.

Μια πόλη μέσα στην πόλη ανοίγεται στους επισκέπτες του open house. Μια πόλη που δεν χρειάζεται να προσπαθεί να είναι πολυπολιτισμική, γιατί είναι ήδη τόσο δυνατά και ξεκάθαρα. Μια πόλη που θυμάται δυνατά πόσο αγαπήθηκε από ανθρώπους που μιλούσαν τόσες διαφορετικές γλώσσες.

Το ερώτημα που γεννιέται στο μυαλό μας είναι γιατί δεν είναι καθημερινά προσβάσιμη αυτή η πόλη στους επισκέπτες της. Τι λείπει;

Επί δημαρχίας Μπουτάρη η πόλη έχει αγκαλιάσει περισσότερο το πολυπολιτισμικό παρελθόν της. Ακόμη όμως η πραγματικότητα υπολείπεται σημαντικά από τις δυνατότητες της πόλης.

Όταν πήγαμε στο Γενί Τζαμί ο ξεναγός μας, μας απαγόρευσε να βγάλουμε φωτογραφίες. Αλήθεια, πώς διαδίδεται η πληροφορία σήμερα; Δεν διαδίδεται με φωτογραφίες; Instagram, facebook, twitter και τόσα άλλα μέσα δε βασίζονται στις φωτογραφίες για να επικοινωνήσουν εμπειρίες χρηστών και να διαδώσουν νέα; Αν δεν επιτρέπουμε στους επισκέπτες να φωτογραφίσουν ξανά και ξανά τα μνημεία και τους θησαυρούς μας πώς θα μαθευτούν για να γίνουν κτήμα τόσο όλων μας, των κατοίκων της πόλης, αλλά και των επισκεπτών της;

Και δεν είναι μόνο αυτές οι φωτογραφίες που οφείλουν να διαδοθούν. Αυτό που για πολιτικούς λόγους γίνεται στην Αμφίπολη, η άμεση δημοσιοποίηση φωτογραφικού υλικού των ευρημάτων, γίνεται σπάνια στα υπόλοιπα μνημεία και ανασκαφές. Αν κάποιος πολίτης ή ακόμη και ερευνητής θέλει να χρησιμοποιήσει ή ακόμη και να έχει πρόσβαση σε μία φωτογραφία ενός μνημείου, μια κάτοψη και άλλο υλικό που παράχθηκε με δημόσιους πόρους θα βρει απέναντί του άρνηση ή χρονοβόρες διαδικασίες. Υπάρχει μια στρεβλή σχέση ιδιοκτησίας μεταξύ ανασκαφέα/διαχειριστή και μνημείου που ήρθε η ώρα να λήξει. Ό,τι πληρώθηκε με δημόσιο χρήμα πρέπει να είναι δημόσιο.

Ο Δήμος πρέπει να ζητήσει από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού την άρση οποιωνδήποτε απαγορεύσεων λήψης φωτογραφιών (φλας εξαιρουμένου) και την άμεση δημοσίευση του διαθέσιμου υλικού των μνημείων της πόλης, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην διάδοση του πλούτου και της ομορφιάς της.

Το δεύτερο σημείο είναι ότι όταν ένα εν είδει πιλοτικό πρόγραμμα, σαν το open house, πετυχαίνει πρέπει να διευρύνεται, να γίνεται καθημερινό. Θέλουμε ένα περιοδικό open house, με ξεναγήσεις στους δημόσιους και ιδιωτικούς ιστορικούς και αρχιτεκτονικούς θησαυρούς της πόλης πιο συχνά απ’ό,τι μια φορά το χρόνο π.χ. κάθε πρώτη Κυριακή του μήνα.

Εύσημα λοιπόν στους διοργανωτές του open house. Σειρά μας τώρα, οι φορείς και οι πολίτες της πόλης να κάνουμε την Θεσσαλονίκη open city, μία πόλη που δεν κρατάει τα καλά της ρούχα στο συρτάρι για τις γιορτές αλλά τα φορά και τα χαίρεται καθημερινά με τους επισκέπτες της. Μια πόλη ανοικτό βιβλίο.