Τα βυζαντινά τείχη φανερώνονται

Λέξεις: Κύα Τζήμου

Μικρασιάτες πρόσφυγες με την ανταλλαγή των πληθυσμών από το 1923 έφτασαν στη Θεσσαλονίκη και ορισμένοι από αυτούς κατασκεύασαν πρόχειρες παράγκες στο σημείο της πόλης που παρείχε ένα προστατευμένο σημείο με έτοιμη κάλυψη για την μια πλευρά του “σπιτιού”. Τα εκατοντάδες σπίτια-παραπήγματα (γνωστά και ως “καστρόπληκτα”) στην Άνω Πόλη κατασκευάστηκαν αυθαίρετα για να στεγάσουν  τους πρόσφυγες και σταδιακά τα περισσότερα από αυτά εγκαταλείφθηκαν ενώ παρέμεναν σε άθλια και επικίνδυνη κατάσταση κρύβοντας τα βυζαντινά τείχη. Φυσικά αποτελούσαν ένα κομμάτι ιστορίας και γι΄αυτό ο δήμος επέλεξε 12 από αυτά να τα διατηρήσει. Τα υπόλοιπα απολλοτριώθηκαν για να γκρεμιστούν και να αναδειχθούν τα τείχη, που αποτελούν ένα χαρακτηρισμένο παγκόσμιο μνημείο κληρονομιάς της UNESCO, αλλά η τουριστική τους επισκεψιμότητα παραμένει μικρή.

Το όλο σχέδιο κατεδάφισης και ανάπλασης του χώρου δεν ξεκίνησε χωρίς προβλήματα, αφού συνάντησε μεγάλη αντίδραση από τους κατοίκους της Άνω Πόλης, που επιθυμούσαν την διατήρησή τους ως κομμάτι της ιστορίας της πόλης. Κάποιες φορές έρχεσαι στη θέση να επιλέξεις κομμάτια της ιστορίας που θα αναδείξεις. Και φυσικά το να παραμένουν τα τείχη αθέατα πίσω από παραπήγματα δεν μπορεί να είναι μια άποψη που πρέπει να υποστηριχτεί με μένος. Είχα περάσει αρκετές φορές από το σημείο της φωτογραφίας στο κομμάτι των τειχών πάνω από την Μονή Βλατάδων. Σκουπιδαριό και άθλια ερείπια που σε έκαναν να αποστρέφεις το βλέμμα. Δεν ξέρω πώς ακριβώς θα μπορούσε να γίνει ανάπλαση παραπηγμάτων κατά μήκος του τείχους όπως ζητούσε η Επιτροπή κατοίκων της Άνω πόλης, ξέρω σίγουρα πως η ανάδειξη των Τειχών είναι κάτι που πρέπει κάποια στιγμή να ολοκληρωθεί. Η “Αντιδημαρχία Αστικού Σχεδιασμού, Πολεοδομίας και Δικτύων”, η “Εφορεία Νεοτέρων μνημείων” και η “Εφορία Βυζαντινών μνημείων” της Θεσσαλονίκης φαντάζομαι μπορούν να κάνουν τη σωστή επιλογή διατήρησης ή μη των μνημείων (ή όχι) της περιοχής. Τα χαμόσπιτα στις παρυφές των τειχών είναι σύμβολα της έλευσης του προσφυγικού στοιχείου και φυσικά πρέπει να διατηρηθεί ένα κομμάτι τους αλλά και τα τείχη της πόλης είναι επίσης κομμάτι της ιστορίας και την τελευταία φορά που πέρασα από κει, η εικόνα τους μετά την φροντίδα ανάπλασης ήταν ανακουφιστική σε σχέση με τα ερείπια που τα κάλυπταν εδώ και χρόνια.

Τα Βυζαντινά Τείχη, υπάγονται στην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων της Θεσσαλονίκης από την οποία συντηρούνται και αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ενώ έχουν να επιδείξουν την τεράστια ιστορία της Θεσσαλονίκης η οποία παρέμεινε ακέραια στον χρόνο. Έχουν περίπου 5 χιλιόμετρα περίμετρο και το ύψος τους κυμαίνεται από 9 μέτρα ως 10,50 μέτρα, ενώ αποτελούν μια από τις λίγες περιπτώσεις διατήρησης τειχών σε τέτοιο μαγάλο βαθμό  σε σύγχρονη πόλη.