Ο χρόνος μετράει αντίστροφα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά
Βρισκόμαστε σε μια κομβική «κατάσταση αναμονής».
Είναι αλήθεια πως ο άνθρωπος από τη φύση του δεν μπορεί να φανταστεί ένα «θαύμα» στις πραγματικές του διαστάσεις, εάν δεν το δει ολοζώντανο μπροστά του. Και στην περίπτωση του Παύλου Μελά και της μετατροπής του από πρώην στρατόπεδο σε Μητροπολιτικό Πάρκο, ίσως συμβαίνει ακριβώς το ίδιο. Οι εικονικές αναπαραστάσεις και οι περιγραφές των άμεσα εμπλεκόμενων στη μεταμόρφωσή του μας δίνουν το στίγμα όσων θα ακολουθήσουν, αλλά δεν μπορούν να μεταφέρουν στην ολότητά του αυτό που αναμένουμε να συμβεί.
Ο αρχιτέκτονας και επιστημονικός συνεργάτης του δήμου Παύλου Μελά για το εν λόγω μεγαλόπνοο project, Πρόδρομος Νικηφορίδης, τονίζει εκ νέου στην Parallaxi ότι «πρόκειται για την τρίτη μεγαλύτερη παρέμβαση στην πολεοδομική εξέλιξη της Θεσσαλονίκης τα τελευταία 100 χρόνια», μετά από την ανοικοδόμηση έπειτα από την πυρκαγιά του 2017 και τη δημιουργία της Νέας Παραλίας πριν από 50 περίπου χρόνια.
Μετά από όλες τις διαδικασίες παραχώρησης στο δήμο που έγιναν μέσα στο 2017, ύστερα από δεκαετίες διεκδίκησης των πολιτών και της εκάστοτε δημοτικής διοίκησης, βρισκόμαστε χρονικά σε μια κομβική «κατάσταση αναμονής» στο χρονοδιάγραμμα της υλοποίησης του πλάνου. «Βρισκόμαστε στην τελική ευθεία της μελέτης. […] Εργαζόμαστε εντατικά προκειμένου να καταθέσουμε ένα πλήρη και ώριμο φάκελο προς χρηματοδότηση», προσθέτει ο κ. Νικηφορίδης ενώ από την πλευρά της, η διοίκηση του δήμου Παύλου Μελά ευελπιστεί ότι μέχρι το τέλος του 2018 θα έχει ανοίξει η πρόσκληση ώστε να μπει το project στο πρόγραμμα χρηματοδότησης των 12 εκατομμυρίων ευρώ.
Στη συνέχεια, μετά τη δημοπράτηση του έργου και την έναρξη των εργασιών, η δεύτερη φάση της ανάπλασης θα αφορά τα κτίρια εντός του πρώην στρατοπέδου. Για το συγκεκριμένο κομμάτι, σύμφωνα με τη διοίκηση του Δήμου, έχουν εξασφαλιστεί χρήματα από το υπουργείο Ανάπτυξης για τη χρηματοδότηση της μελέτης ανακατασκευής του κεντρικού κτιρίου, που βρίσκεται παράλληλα στην οδό Λαγκαδά. Σε αυτό το κτίριο θα στεγαστούν στον επάνω όροφο υπηρεσίες του δήμου και στο ισόγειο θα λειτουργήσει μουσείο.
Ο Πρόδρομος Νικηφορίδης απαντά σε 6 ερωτήσεις για το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά:
Γιατί η μετατροπή του πρώην στρατοπέδου σε Μητροπολιτικό Πάρκο είναι ένα project που (πρέπει να) ενδιαφέρει ολόκληρη την πόλη;
Γιατί είναι η 3η μεγαλύτερη παρέμβαση στην πολεοδομική εξέλιξη της Θεσσαλονίκης τα τελευταία 100 χρόνια. Το σημαντικότερο γεγονός υπήρξε η ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης μετά από την πυρκαγιά του 1917, το 2ο πιο σημαντικό η δημιουργία της Νέας Παραλίας πριν από 50 περίπου χρόνια και τώρα αποδόθηκε στην πόλη μία αντίστοιχη επιφάνεια της Νέας Παραλίας στις δυτικές συνοικίες που η τοπική κοινωνία διεκδικούσε εδώ και τρεις δεκαετίες.
H μετατροπή του πρώην στρατοπέδου σε μητροπολιτικό πάρκο είναι μία μοναδική ευκαιρία για να αναπνεύσουν οι δυτικές συνοικίες, ας μην ξεχνάμε ότι στα όρια του πρώην στρατοπέδου έχουμε τον Δήμο Παύλου Μελά (Σταυρούπολη και Πολίχνη), το Δήμο Νεάπολης Συκεών και το Δήμο Αμπελοκήπων Μενεμένης. Για 100 χρόνια το πρώην στρατόπεδο ήταν ένας αύλακας αποκλεισμού στο σώμα της πόλης, μία περιχαρακωμένη περιοχή που περιόριζε πολύ την επικοινωνία μεταξύ Σταυρούπολης και Πολίχνης, τμήματα του σημερινού Δήμου Παύλου Μελά. Αυτό που παλαιότερα ήταν η «κατάρα» της περιοχής τώρα γίνεται η «ευλογία» της.
Σε ποιο στάδιο βρίσκεται και πότε προβλέπονται να ξεκινήσουν οι πρώτες εργασίες; Μπορούμε να πούμε πως βρισκόμαστε στην τελική ευθεία;
Βρισκόμαστε στην τελική ευθεία της μελέτης. Επόμενο βήμα είναι τα τεύχη δημοπράτησης, οι εγκρίσεις και αδειοδοτήσεις που προϋπόθεταν την ολοκλήρωση της μελέτης. Είναι πολύ μεγάλο το εγχείρημα, είναι πολλές οι απαιτήσεις, πολλά τα θέματα προς επίλυση, πολλές οι προϋποθέσεις. Εργαζόμαστε εντατικά προκειμένου να καταθέσουμε ένα πλήρη και ώριμο φάκελο προς χρηματοδότηση. Εννοείται ότι θα επιδιώξουμε την ένταξη του έργου πριν από τις εκλογές για να εξασφαλίσουμε την υλοποίηση του. Εντός του 2018 το έργο μπορεί να δημοπρατηθεί αν όλα πάνε καλά και δεν υπάρξει κάποιο εξαιρετικό γεγονός που θα εμποδίσει την ομαλή κύλιση της διαδικασίας.
Ενίσχυση πρασίνου και προσέλκυση κόσμου μέσα στο νέο Πάρκο. Αυτά είχατε ορίσει στο παρελθόν ως βασικά σημεία του σχεδιασμού της ανάπλασης. Πώς θα γεμίσει με πράσινο ο χώρος και με ποιον τρόπο θα καταφέρετε να προσελκύσετε μικρούς και μεγάλους στο νέο Πάρκο;
Η επόμενη μέρα της ανάπλασης που μελετήσαμε δεν θα είναι η οριστική εικόνα που θα έχουμε στο μέλλον του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά. Με δεδομένα τα 12 εκατομμύρια για την χρηματοδότηση του έργου προσαρμοζόμαστε ανάλογα. Η βασική κατεύθυνση είναι η απόδοση στο κοινό και αυτό προσπαθούμε να το εξασφαλίσουμε με διάφορους τρόπους. Οριοθέτηση και προστασία του μελλοντικού πάρκου, χώρους στάθμευσης πλησίον των εισόδων και απαγόρευση εισόδου στα οχήματα. Έξι οργανωμένοι χώροι εισόδου που καλύπτουν όλες τις πλευρές του πάρκου. Πεζόδρομοι και ποδηλατόδρομοι με ιδιαίτερα ανθεκτικά υλικά γιατί στο μέλλον θα εισέλθουν βαρέα οχήματα για την αποκατάσταση των κτιρίων και θέλουμε να αποφύγουμε την καταστροφή όσων θα κάνουμε. Μέσα στο πάρκο δεν έχουμε μπετόν και άσφαλτο, απαγορευμένα υλικά. Μόνο η περιμετρική περίφραξη θα έχει ένα χαμηλό τοιχίο, απαραίτητο για την βιωσιμότητα της οριοθέτησης.
Το αίσθημα ασφάλειας που αποκομίζουμε από ένα μεγάλο πάρκο είναι επίσης ένα στοίχημα για την συχνή και καλή χρήση. Ο φωτισμός του πάρκου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του. Δυστυχώς η πολύ μεγάλη επιφάνεια του δεν μας επιτρέπει να εξασφαλίσουμε ένα τέλειο αποτέλεσμα. Όμως, ένα πολύ σημαντικό ποσό θα διατεθεί στο φωτισμό. Η μεγαλύτερη όμως παρέμβαση θα γίνει στα θέματα πρασίνου. Θα φυτέψουμε πολλές χιλιάδες δέντρα, στο σύνολο σε αυτή τη φάση το ΜΠΠΜ θα έχει 10.000 δέντρα. Μελλοντικά ακόμα περισσότερα. Επιδίωξη μας είναι το πάρκο να γίνει σταδιακά ένα πραγματικό πάρκο, στα πρότυπα των ευρωπαϊκών με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής. Μία μεγάλη περιοχή θα φυτευτεί με οπωροφόρα δέντρα, κερασιές, μουσμουλιές, δαμασκηνιές, αμυγδαλιές, συκιές, καρυδιές κλπ, με ελιές και γενικά δέντρα της ελληνικής φύσης αποφεύγοντας τα πολλά. Τέλος, ένα σημαντικό στοιχείο της ανάπλασης είναι η δημιουργία επιτόπιων σημείων ενδιαφέροντος, πέργκολες, καθιστικά, αναψυκτήρια, χώρους πικ νικ κλπ.
Πώς θα συνυπάρξει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον στα υπάρχοντα κτίρια του νέου Μητροπολιτικού Πάρκου; Υπάρχει πρόβλεψη ώστε ορισμένα από αυτά να διατηρήσουν την ιστορικότητά τους και άλλα να φιλοξενήσουν δράσεις και δραστηριότητες που να απευθύνονται στο σήμερα και το αύριο της πόλης; Ισχύει ότι προβλέπεται να δημιουργηθούν δύο μουσεία εντός του χώρου;
Πρωταρχικός μας σκοπός ήταν και είναι η διατήρηση της μνήμης του τόπου. Δεν θέλουμε να σβήσουμε την 100χρονη ιστορία αυτού του τόπου που αρχικά υπήρξε οθωμανικός στρατώνας και μετά από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης εγκαταστάθηκε ο Ελληνικός Στρατός. Εντός του πάρκου δεν θα υπάρξει επιπλέον δόμηση. Διατηρούνται κάποια κτίρια, κάποια άλλα κατεδαφίστηκαν πριν από την απόδοση και κάποια άλλα προβλέπεται να κατεδαφιστούν. Τα ιστορικά κτίρια διατηρούνται και θα αξιοποιηθούν με χρήσεις πολιτισμού. Όμως τα κτίρια είναι αρκετά και θα υπάρξουν πολλές χρήσεις όπως Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, χώροι αναψυχής, χώροι δημιουργικών δραστηριοτήτων κλπ. Ισχύει η πρόθεση για τα δύο μουσεία, ας ελπίσουμε ότι δεν θα είναι πολύ μουσεία!
Έχουν προχωρήσει οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί; Ποια θα είναι τα βασικά κριτήρια για τις προτάσεις που θα κατατεθούν;
Δεν έχουν προχωρήσει οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί. Βέβαια το επείγον σήμερα είναι η ένταξη της απόδοσης του πάρκου σε κοινή χρήση. Έχουμε προνοήσει να αφήσουμε περιοχές ανοιχτές σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς ενώ υπάρχει και μεγάλο κτιριακό απόθεμα που η αποκατάσταση του και οι νέες χρήσεις μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Η διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών είναι μία υποχρέωση που έχει αναλάβει ο Δήμος Παύλου Μελά, είναι πολύ σημαντικό να προχωρήσουν, όπως είναι πολύ σημαντικό να δοθούν σαφείς οδηγίες και ζητούμενα για να έχουμε τις σωστές μελέτες. Η διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών δεν είναι πανάκεια, είναι όμως μία διαδικασία αξιοκρατικής αξιολόγησης που μόνο αν έχουν τεθεί και προδιαγραφεί σωστά τα ζητούμενα μπορεί να έχει εξασφαλισμένο αποτέλεσμα. Η κατεύθυνση που θα δοθεί είναι οι ήπιες παρεμβάσεις, ανθεκτικές διαμορφώσεις, μικρές απαιτήσεις συντήρησης και δημιουργικές επιλογές. Πιστεύουμε στη συμμετοχή των πολιτών, θέλουμε τους πολίτες υπερασπιστές του δημόσιου χώρου και του πάρκου, θέλουμε την συμμετοχή τους.
Τον Μάιο του 2019 θα πραγματοποιηθούν αυτοδιοικητικές εκλογές. Υπάρχει περίπτωση το project της μετατροπής να κινδυνεύσει ή διασφαλίζεται ακέραιο και στην αρχική του βάση;
Εφόσον το έργο έχει ενταχθεί και έχει εγγυημένη χρηματοδότηση δεν κινδυνεύει. Προσωπική μου βέβαια άποψη είναι ότι δεν κινδυνεύει σε οποιαδήποτε περίπτωση γιατί αυτό το έργο είναι περισσότερο από απαραίτητο για την Δυτική Θεσσαλονίκη και μελλοντικά για όλο το πολεοδομικό συγκρότημα με δεδομένη την επέκταση του Μετρό. Το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά είναι πλέον αδιαπραγμάτευτο.
