City Guide: 100 highlights της Θεσσαλονίκης

Η Θεσσαλονίκη είναι ένα παλίμψηστο τοπίων, μνημείων, Ιστορίας, αισθήσεων. Ένας οδηγός με κτίρια, τοπόσημα, μνημεία και περιοχές φυσικού κάλλους είναι μια καλή αρχή για να τη γνωρίσεις καλύτερα…

ΚΕΝΤΡΟ

1. Λευκός Πύργος

Δεν υπάρχει περίπτωση να σε πιάσει το φανάρι στη Λεωφ. Μ. Αλεξάνδρου και να μην τον θαυμάσεις. Στέκεται εκεί από τα τέλη του 15ου αιώνα, αρχικά ως μέρος των τειχών της πόλης. Ο 6όροφος πύργος, με την εξαιρετική 360° θέα, ονομάζεται Πύργος του αίματος τον 19ο αιώνα, καθώς λειτουργεί ως φυλακή βαρυποινιτών. Το 1890, βάφεται λευκός και αποκτά νέα ονομασία. Σήμερα, η πλατεία γύρω από αυτόν θεωρείται top spot για ραντεβού. Εντός, του φιλοξενείται έκθεση για την ιστορία της πόλης.

2. Πύργος ΟΤΕ

Το 1969, ο Αλέξανδρος Αναστασιάδης σχεδιάζει ένα πρότυπο hi tech κατασκευής, στον χώρο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης και το μοναδικό κτίριο με περιστρεφόμενο δάπεδο στην Ελλάδα. Στον τελευταίο του όροφο, το δάπεδο του 76μετρου Πύργου Τηλεπικοινωνιών, όπως είναι γνωστός, περιστρέφεται με ταχύτητα μιας πλήρους περιστροφής σε 60’, κατά τη διάρκεια της οποίας μπορείς να απολαύσεις την πανοραμική θέα της πόλης και του Χορτιάτη.

3. Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Το μουσείο των μουσείων για την πόλη κι ένα από τα σημαντικότερα σε παγκόσμια κλίμακα, με αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης, από την προϊστορική εποχή ως την ύστερη αρχαιότητα. Το κτίριο, δείγμα του μοντέρνου κινήματος στην Ελλάδα, σχεδιάστηκε από τον Πάτροκλο Καραντινό κι εγκαινιάστηκε το 1962. Μετά το 2003, που ανακατασκευάστηκε βάση διεθνών μουσειολογικών προτύπων, συναγωνίζεται μεγάλα ευρωπαϊκά του είδους του, για τον επισκέπτη που θέλει να έρθει σ’ επαφή με τον κόσμο της αρχαίας Μακεδονίας.

4. Χ.Α.Ν.Θ.

Το «ιστορικό διατηρητέο, με τον χαρακτηριστικό εξωτερικό τρούλο, έχει φιλοξενήσει από άπορους φοιτητές μέχρι το πρώτο κλειστό γήπεδο μπάσκετ της χώρας, στεγάζοντας τις δραστηριότητες Χριστιανική Αδελφότητα Νέων Θεσσαλονίκης. Η κατασκευή του βασίστηκε στα σχέδια του Μαρίνου Δελλαδέτσιμα -είναι εμφανείς οι επιρροές του Εμπράρ και της νεοαποικιακής και βυζαντινής αρχιτεκτονικής-, και ολοκληρώθηκε το 1934. Στην πλευρά της Τσιμισκή, λειτουργεί το ιστορικό θέατρο «Αυλαία».

5. Κ.Θ.Β.Ε. & Βασιλικό Θέατρο

Το μεγαλύτερο θέατρο της Β. Ελλάδος κι ένας από τους μεγαλύτερους θεατρικούς οργανισμούς στην Ευρώπη ιδρύθηκε το 1961 και από το 1962, φιλοξενείται στο κτίριο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, διαθέτοντας πέντε χειμερινές σκηνές και τα δύο υπαίθρια θέατρα. Τμήματά του είναι η Δραματική Σχολή, η Παιδική και η Νεανική Σκηνή. Το Βασιλικό Θέατρο, ως μια από τις σκηνές του, κλείνει 84 χρόνια ζωής. Το παράδοξο είναι ότι αρχικά προοριζόταν ως θερινή σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, ενώ υπήρξε και κέντρο αντίστασης κατά των Γερμανών.

6. Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού

Το μεγαλειώδες έργο του Κυριάκου Κρόκου ξαφνιάζει, συγκινεί και σε ταξιδεύει στο παρελθόν, με μοναδικά εκθέματα της παλαιοχριστιανικής, βυζαντινής, μεσαιωνικής και μεταβυζαντινής περιόδου, κυρίως από τη Μακεδονία. Μια επίσκεψη αρκεί για να διαπιστώσεις ότι πρόκειται για κάτι περισσότερο από ένα μουσείο. Το λιτό κτίριο, θεωρείται από τα καλύτερα έργα δημόσιας αρχιτεκτονικής των τελευταίων δεκαετιών και φιλοξενεί 46.000 και πλέον αρχαία μνημεία κι έργα νεότερης και σύγχρονης τέχνης.

7. Πεδίον του Άρεως

Είτε το πεις πάρκο Σοφίας Βέμπο, λόγω της προτομής της τραγουδίστριας που φιλοξενεί, είτε πάρκο της ΕΡΤ3, εξαιτίας της γειτνίασης με το κτίριο του καναλιού, είτε πάρκο της Ανθοέκθεσης, καθώς εδώ διοργανώνεται κάθε χρόνο, όλοι καταλαβαίνουν το σημείο. Επί τουρκοκρατίας χρησίμευε ως πεδίο άσκησης του διπλανού στρατώνα και εντός του λειτούργησε και η ΔΕΘ για ένα διάστημα, 1926-1937. Δέντρα, παιδική χαρά, τεχνητά ποταμάκια, λιμνούλα με νεροχελώνες: ανακάλυψε μια αστική, κρυμμένη όαση στην καρδιά της πόλης.

8. Νέα Παραλία

Η μαγευτική by the sea διαδρομή από τον Λευκό Πύργο ως το Μέγαρο Μουσικής αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα έργα ανάπλασης της πόλης, με την υπογραφή των αρχιτεκτόνων Πρόδρομου Νικηφορίδη και Bernard Cuomo. 50.800 τ.μ. με 1.100 δέντρα, εκτάσεις πρασίνου και νερού, επτά θεματικά πάρκα, έργα τέχνης, ποδηλατόδρομο, γήπεδα, παιδότοποι, αναψυκτήρια, υπαίθριο αμφιθέατρο και πολλά ακόμα συνθέτουν το σκηνικό μιας ξεχωριστής εμπειρίας. Από το 2013, οπότε παραδόθηκε στο κοινό, γίνεται το πιο iconic place to be, προσελκύοντας εκατομμύρια επισκέπτες.

9. Ομπρέλες & Φεγγάρι στην ακτή

Το διάσημο πλέον τοπόσημο αποτελεί το πιο ηχηρό παράδειγμα ότι ο δημόσιος χώρος έχει ανάγκη την τέχνη, που οι πολίτες υιοθετούν ως κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Το εντυπωσιακό γλυπτό του Γιώργου Ζογγολόπουλου τοποθετήθηκε στην τωρινή του θέση μετά την ολοκλήρωση της νέας Παραλίας και το βράδυ δείχνει ακόμα πιο επιβλητικό! Σχεδόν το ίδιο πολυφωτογραφημενο είναι και το Φεγγάρι του Παύλου Βασιλειάδη. Από το 2016, τοποθετήθηκε σε σταθερή βάση στο νερό, αναδεικνύοντας το με τον καλύτερο τρόπο, χάρη στα παιχνίδια του φωτός, ανάλογα την ώρα της ημέρας.

10. Πάρκο Ξαρχάκου

Ο μεγαλύτερος χώρος πρασίνου, απέναντι από το Βασιλικό Θέατρο και στο ύψος του αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με σήμα κατατεθέν του ένα από τα εμβληματικότερα σιντριβάνια. Περιβάλλεται από σημαντικά αγάλματα, όπως η προτομή του Δραγούμη, οι Περιστερώνες κ.ά., προσδίδοντας στον περίπατό σου κι ένα ιστορικό ενδιαφέρον. Ιδανικό για χαλάρωση, περπάτημα και άθληση στα υπαίθρια όργανα γυμναστικής, ανάμεσα στα δέντρα και πάντα υπό την ενέργεια της θάλασσας. Στα συν, η παιδική χαρά και οι χώροι ψυχαγωγίας.

11. Άγαλμα Μεγάλου Αλεξάνδρου

Αν θέλεις να δεις που κλείνουν ραντεβού skateboard-άδες, τουρίστες και χιλιάδες θεσσαλονικείς ή επισκέπτες, το άγαλμα-σύμβολο της πόλης είναι το the place to be. Λίγο πιο κάτω από το Βασιλικό Θέατρο, ο έφιππος ανδριάντας του Μεγ. Αλεξάνδρου στον -επί 20 χρόνια- σύντροφό του, Βουκεφάλα, είναι έργο του Ευάγγελου Μουστάκα. Στηρίζεται σε μαρμάρινη βάση, ενώ γύρω του αναπτύσσεται ζωοφόρος με ανάγλυφη παράσταση της μάχης της Ισσού και οκτώ μακεδονικές ασπίδες σε ισάριθμα δόρατα.

12. Δημόσια γλυπτά

Οι ακίνητοι μάρτυρες της αστικής ζωής, κομμάτι της ιστορίας της πόλης το καθένα. Ενδεικτικά, το άγαλμα του Ελευθέριου Βενιζέλου στην Πλατεία Αριστοτέλους, το Μνημείο Γρηγόρη Λαμπράκη στη συμβολή των οδών Ερμού με Βενιζέλου, το Γλυπτό ΔΕΘ έξω από τη βόρεια πύλη της Έκθεσης, το μαρμάρινο άγαλμα του Βασιλιά Κωνσταντίνου στην πλατεία Δημοκρατίας, ο Αριστοτέλης στο κέντρο της ομώνυμης πλατείας, ο πρόσφατος σχετικά ανδριάντας του Κωνσταντίνου Καραμανλή στη Νέα Παραλία, το Μνημείο Ολοκαυτώματος στην Πλατεία Ελευθερίας. Αλλά και τα λιγότερο γνωστά, όπως το Παιδί που σφυρίζει στην πλατεία Ναυαρίνου, η Λουόμενη στο σιντριβάνι δίπλα από τον Λευκό Πύργο, οι Πολίτες που διαβάζουν εφημερίδα και συζητούν απέναντι από την εκκλησία της Αγίας Σοφίας, ο Παλμός απέναντι από το Makedonia Palace. Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν ο Κήπος των Γλυπτών της Νέας Παραλίας και το πάρκο απέναντι από τη ΧΑΝΘ, με προτομές και ανδριάντες με θέμα τους ήρωες του 1821.

13. Ιερός Ναός της του Θεού Σοφίας – Κόκκινο σπίτι

Σύμβολο της Ορθοδοξίας, αλλά και πολλά περισσότερα από μια εκκλησία, καθώς το πέτρινο τοιχίο που την περιβάλλει και η ομώνυμη πλατεία αποτελούν πολυσύχναστα σημεία της πόλης. Ο αρχικός ναός ήταν μια πεντάκλιτη βασιλική του 7ου αι., που υπέστη πολλές ζημιές κατά τη διάρκεια των χρόνων, με τελευταία αποκατάσταση τη δεκαετία του ‘90. Ανάμεσα σε όσα σώζονται από την μακραίωνη πορεία της, είναι τα ερείπια του βαπτιστηρίου, ο πύργος και αξιόλογα ψηφιδωτά στο ιερό και στον τρούλο. Τους χωρίζει η πλατεία Αγίας Σοφίας, αλλά είναι σχεδόν το ίδιο διάσημο με τον ναό. Το Κόκκινο σπίτι, που η ιστορία του υφάνθηκε με διάφορους μύθους, κατασκευάστηκε το 1926, σε σχέδια του L. Gennari, κατά παραγγελία του βιομήχανου Γρηγόρη Λόγγου. Έχει φιλοξενήσει οικογένειες, επιχειρήσεις και το καφενείο «Ερμής», μέχρι το 1992. Το 1983, χαρακτηρίστηκε διατηρητέο και το 2014, περιήλθε στην ιδιοκτησία του Ιβαν Σαββίδη, που το αποκατέστησε και αποτελεί πάλι το στολίδι της πλατείας.

14. Ιερός Ναός Τιμίου Προδρόμου

Μόλις 50 μέτρα από την Αγία Σοφία, κάτω από το ύψος του δρόμου, θα ανακαλύψεις μια διαφορετική μικρή εκκλησία. Το παλαιοχριστιανικό κτίσμα με την κατακόμβη αποτελούν μοναδικό μνημείο της τότε εποχής, που σώζεται ως σήμερα. Οι θρύλοι θέλουν την κατακόμβη του να επικοινωνεί με αυτήν του Αγίου Δημητρίου. Ο προαύλιος χώρος θυμίζει αληθινό παρκάκι, ενώ η επιβλητική του ατμόσφαιρα είναι μια εμπειρία που δεν πρέπει να χάσεις, είτε το επιλέξεις για προσκύνημα είτε για να απολαύσεις την ηρεμία του.

15. Ιερός Ναός Παναγίας Αχειροποιήτου

Το σημαντικότερο σωζόμενο δείγμα παλαιοχριστιανικής βασιλικής στην Ελλάδα ήταν αφιερωμένο στην Παναγία και χτισμένο πάνω σε ρωμαϊκά λουτρά. Το 1430, ο σουλτάνος Μουράτ τη μετέτρεψε σε τζαμί, γνωστό ως Eski Camii, το 1917 το μνημείο χρησιμοποιήθηκε ως καταυλισμός των πυροπαθών, ενώ το 1922 φιλοξένησε πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Από τον πλούσιο γλυπτό διάκοσμό της, ξεχωρίζουν οι κίονες και τα σύνθετα κορινθιακά κιονόκρανα και τα ψηφιδωτά. Αν και υπέστη σημαντικές φθορές από τον σεισμό του 1978, έχουν πλέον αποκατασταθεί.

16. Πλατεία Ναυαρίνου

Η δεύτερη πιο πολυσύχναστη πλατεία της πόλης. Εδώ, η βόλτα είναι μεγάλη κι ενδιαφέρουσα κι έχει κάτι για όλους. Τα εντυπωσιακά αρχαία μνημεία της, τα καφέ και μπαρ με άποψη και τα κάθε είδους εστιατόρια και ουζερί, τα μικρά εμπορικά μαγαζάκια, το πάρκο και η πολύβουη «περαντζάδα» της Δημ. Γούναρη, συνθέτουν μια πολυσυλλεκτική μικρή κοινωνία, με εναλλακτική φιλοσοφία. Το δε σιντριβάνι με το γλυπτό Το Παιδί που σφυρίζει, iconic.

17. Ανάκτορο Γαλέριου

Για να διαπιστώσεις την αίγλη και το μεγαλείο της Θεσσαλονίκης κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, απλώς περπάτησε στο υπαίθριο αρχαιολογικό μουσείο της Δημητρίου Γούναρη και θαύμασε τα ευρήματα που διασώζονται ως σήμερα. Η ανέγερση των ανακτόρων πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. από τον Γαλέριο Βαλέριο Μαξιμιανό κι εκτείνονταν από τη Ροτόντα ως τη θάλασσα και από το ανατολικό τείχος ως τη σημερινή οδό Αγίας Σοφίας. Το Γαλεριανό συγκρότημα απαρτιζόταν από το κυρίως Ανάκτορο, το Οκτάγωνο, τον Ιππόδρομο, την Αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα) και τη Ροτόντα.

18. Αψίδα του Γαλέριου (Καμάρα)

Σε μικρή απόσταση από τη Ροτόντα, στην καρδιά της πόλης, το επικό τοπόσημο της Ρωμαϊκής περιόδου, είναι ένα είδος μνημειακής πύλης για τη νικηφόρα εκστρατεία του Γαλερίου έναντι των Περσών. Κατασκευάστηκε το 295-305 μ.Χ. και σώζεται μόνο το δυτικό τμήμα της, όπου μπορείς να δεις και ανάγλυφες παραστάσεις με τις νίκες του Γαλέριου. Αγαπημένο σημείο συνάντησης του φοιτητικού -κυρίως- κόσμου της πόλης.

19. Ροτόντα

Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO και από τα εμβληματικότερα ρωμαϊκά μνημεία της χώρας -χτίστηκε από τον Γαλέριο το 306 μ.Χ.-, θυμίζει το Πάνθεον της Ρώμης. Λέγεται ότι αρχικά αφιερώθηκε στη λατρεία του Δία, μετά λειτούργησε ως χριστιανικός ναός -τα σωζόμενα ψηφιδωτά του τρούλου είναι θαυμαστά- και το 1590, μετατράπηκε σε τζαμί, με τον μοναδικό μιναρέ που διασώζεται στην πόλη. Σήμερα, είναι γνωστή και ως ναός του Αγ. Γεωργίου, από το γειτονικό ομώνυμο εκκλησάκι, φιλοξενώντας εκδηλώσεις που κλέβουν από τη μεγαλοπρέπειά της.

20. Παλιά Φιλοσοφική

Δεν υπάρχει περίπτωση να περνάς από εδώ και να μη δεις το επίγραμμα πάνω από την είσοδο, «ΜΟΥΣΑΙΣ ΧΑΡΙΣΙ ΘΥΕ» του καθηγητή Χ. Χαριτωνίδη. Χτίστηκε το 1888, σε μια προσπάθεια συγκρότησης διοικητικού κέντρου από τους Οθωμανούς και λειτούργησε ως προπαρασκευαστική σχολή τους και ως στρατιωτικό νοσοκομείο. Το 1927-1928 μεταφέρθηκε εδώ το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το μεγαλόπρεπο κτίριο είναι έργο του αρχιτέκτονα Vitaliano Poselli και διαθέτει μια τεράστια ιστορική και αρχιτεκτονική αξία και μια ιστορία που ακόμα γράφεται.

21. Αστεροσκοπείο

Το μέρος που κυριολεκτικά φέρνει κοντά σου τον ουρανό με τα άστρα! Πόλος έλξης επιστημόνων και φίλων των φυσικών επιστημών, καθώς και της αρχιτεκτονικής, καθώς καταφέρνει να συνδυάζει πολλά στοιχεία ταυτόχρονα. Ο σημερινός τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής, μετά από περιπλανήσεις, στεγάστηκε το 1962 στο λειτουργικό και κομψό αυτό κτίριο. Ο σχεδιασμός του είναι έργο του Πάτροκλου Καραντινού, που σχεδίασε κι άλλα πανεπιστημιακά κτίρια.

22. Πλατεία Αριστοτέλους

Ομιλίες, γιορτές, ραντεβού, βόλτες. Αυτή η πλατεία αποτελεί κομμάτι της ζωής μας. Από τις πιο διάσημες πλατείες των Βαλκανίων, πήρε τη σημερινή της μορφή μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, χάρη στο σχέδιο Εμπράρ για επανασχεδιασμό της πόλης. Συνδυάζει στοιχεία από τη βυζαντινή και τη δυτική αρχιτεκτονική, με κτίρια που διαθέτουν στοές, κιονοστοιχίες, καμάρες κι εξώστες, ενώ οριοθετείται προς τη θάλασσα από δύο κοίλα κτίσματα: το Ολύμπιον και το Electra Palace.

23. Μοδιάνο

Μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, ο μηχανικός Eli Modiano και ο αρχιτέκτονας J. Oliphant ξεκινούν να οργανώνουν τη υλοποίηση της Αγοράς, με βάση το Σχέδιο Εμπράρ. Η Κεντρική Αγορά της πόλης γίνεται η πρώτη παραδοσιακή αγορά τροφίμων και μία από τις μεγαλύτερες κλειστές, ως το 2016, οπότε κλείνει και ανοίγει ξανά με το νέο της food market concept το 2022. Με μοντέρνο σχεδιασμό και 75 συνολικά καταστήματα, αξίζει να αφιερώσεις ένα πρωινό για να μυρίσεις και να γευτείς την τοπική κουλτούρα.

24. Αγορές Καπάνι-Βλάλη

Θαρρείς εδώ ο χρόνος σταμάτησε, στον αντίποδα της Μοδιάνο. Μια από τις πιο κεντρικές, παραδοσιακές αγορές με διώροφα κτίρια και σκεπαστούς πεζοδρόμους, αλλά και τουρκικό όνομα -Ουν-Καπάν σημαίνει αλευροπάζαρο. Με τοπικό χρώμα, αποτελεί εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μια περιήγηση για τη βαθύτερη κατανόηση της κουλτούρας της πόλης. Εδώ, μπορείς να βρεις σχεδόν τα πάντα και προσιτά. Αν εξαιρέσεις τα ψώνια, μπορείς να παρατηρήσεις τη ζωή και την κίνησή της από την πλατεία Βλάλη, σε κάποιο καφενείο ή μεζεδοπωλείο.

25. Μπιτ Παζάρ

Ίσως το παλιότερο παζάρι στην πόλη, καθώς λειτουργούσε από το 1928, με την καλά κρυμμένη πλατεία και τους γύρω δρόμους να ξυπνούν νοσταλγικές μνήμες από τη Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών. Για να πάρεις μια αυθεντικά vintage αίσθηση της περιοχής, επιδίωξε μια πρωϊνή βόλτα στα παλαιοπωλεία και νιώσε κομμάτι της ιστορίας της. Τις βραδινές ώρες, στις ταβέρνες θα δεις κυρίως νεαρές ηλικίες, καθώς αποτελεί αγαπημένο προορισμό της φοιτητικής κοινότητας.

26. Πλατεία Άθωνος

Aνάμεσα στις οδούς Αριστοτέλους και Αγίας Σοφίας, περπατώντας στα στενά πλακόστρωτα δρομάκια θα οδηγηθείς από μυρωδιές και ήχους σε μια μικρή, αλλά ολοζώντανη αγορά, όπου πρωταγωνιστεί η γραφική πλατεία με το χαρακτηριστικό σιντριβάνι της. Εκεί, που άλλοτε λειτουργούσαν μικρά μηχανουργία, παπουτσάδικα, ξυλουργεία και μικρά καφενεδάκια, σήμερα έδωσαν τη θέση τους σε τσιπουράδικα, εστιατόρια, εργαστήρια αγιογραφίας και ζωγραφικής, είδη μαναβικής ή παραδοσιακών προϊόντων, τροφίμων και μπαχαρικών, μαζί με κάποια εναπομείναντα ξυλουργεία, που δίνουν ξεχωριστό παραδοσιακό χρώμα στην περιοχή.

27. Χαμζά Μπέη Τζαμί (Σινέ Αλκαζάρ)

Οι περισσότεροι το γνωρίζουν ως σινεμά, αλλά η ιστορία του ξεκινάει πολύ παλιότερα, το 1468, οπότε χτίστηκε στη μνήμη του οθωμανού ομώνυμου στρατιωτικού, με έξοδα της κόρη του, στη συμβολή των οδών Εγνατία και Βενιζέλου. Παρέμεινε τζαμί ως το 1925, οπότε αγοράστηκε από επιχειρηματία που το μετέτρεψε σε κινηματογράφο προβολής ερωτικών ταινιών και το ονόμασε Αλκαζάρ (οχυρό). Αργότερα, άλλαξε χέρια και μετατράπηκε σε εμπορικό κατάστημα και το 1977, χαρίστηκε στον Ερυθρό Σταυρό. Πλέον, βρίσκεται στην κυριότητα του υπουργείου Πολιτισμού, ενώ πραγματοποιούνται έργα αποκατάστασής του.

28. Παναγία των Χαλκέων

Κάτω από την αρχαία Αγορά, θα δεις έναν πανέμορφο ναό, που πήρε την ονομασία του από τα εργαστήρια χαλκωματάδων της περιοχής. Το μνημείο χτίστηκε το 1028, ακολουθώντας πιστά την κωνσταντινουπολίτικη αρχιτεκτονική παράδοση, εξολοκλήρου από τούβλα (πλίνθους), καθιστώντας την μια ιδιαίτερα δαπανηρή κατασκευή. Μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς, το 1430, μετατράπηκε σε τζαμί και με την απελευθέρωσή της, τo 1912, επαναλειτούργησε ως ορθόδοξος ναός.

29. Μπέη Χαμάμ

Στη γωνία των οδών Εγνατία και Μητροπολίτη Γενναδίου, θα θαυμάσεις τα μεγαλύτερα μουσουλμανικά λουτρά που σώθηκαν στην Ελλάδα από την Τουρκοκρατία. Χτίστηκαν το 1444, με εντολή του σουλτάνου Μουράτ Β’, με οικοδομικά υλικά από επτά εκκλησίες της πόλης, οι οποίες κατεδαφίστηκαν και είχε ξεχωριστές εγκαταστάσεις για άντρες και γυναίκες. Λειτούργησε ως χαμάμ με το όνομα «Λουτρά Παράδεισος» ως το 1968 και από το 1972, πέρασαν στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Σήμερα, παραχωρείται μόνο για εκδηλώσεις.

30. Μπεζεστένι

Από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα μουσουλμανικής αρχιτεκτονικής στη Θεσσαλονίκη, χτίστηκε στη Βενιζέλου τον 15ο αιώνα από τον Σουλτάνο Μεχμέτ Β’, για να στεγάσει καταστήματα πολυτελών υφασμάτων -στα αραβικά bezesten σημαίνει αγορά υφασμάτων- και χρυσοχοεία. Λέγεται ότι ήταν τόσος ο χρυσός και τα πολύτιμα πετράδια, που τη νύχτα έλαμπε όλη η αγορά! Λειτουργούσε και ως άτυπο χρηματιστήριο. Μέχρι το 1917, υπήρχαν 69 εσωτερικά και 44 εξωτερικά καταστήματα, αλλά μετά τους σεισμούς, υπέστη σοβαρές ζημιές κι επισκευάστηκε. Σήμερα, λειτουργούν καταστήματα με υφάσματα, ανθοπωλεία, ραφεία κλ.π.

31. Λουλουδάδικα

Αυτήν την παραδοσιακή γωνιά του κέντρου, που αναδίδει αρώματα και είναι γεμάτη χρώματα, αστικές εικόνες, καταστήματα τροφίμων, εστιατόρια και καφέ, δεν υπάρχει περίπτωση να μην την έχεις διασχίσει. Στη συμβολή των οδών Κομνηνών, Φραγγίνη και Βασ. Ηρακλείου, από το 1950 οι ανθοπώλες της Θεσσαλονίκης στεγάζουν τα υπαίθρια μαγαζιά τους, μεταμορφώνοντας το σημείο σε αληθινό κήπο, που είναι κι ένα από τα πιο φωτογραφημένα μέρη της πόλης.

32. Λαδάδικα

Πόλος διασκέδασης, αλλά και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, η ιστορική αυτή γειτονιά, σε μικρή απόσταση από το Λιμάνι, είναι δημοφιλής τόσο στους Έλληνες όσο και στους επισκέπτες. Στο παρελθόν, αποτελούσε ένα από τα πιο ενεργά εμπορικά κέντρα, με ιδιαίτερα ανεπτυγμένο το εμπόριο λαδιού -εξού και η ονομασία. Στην περιοχή θα βρεις καφέ, μεζεδοπωλεία και μπαράκια, που προσθέτουν ενέργεια και ζωή στη συνοικία, η οποία έζησε μεγάλες στιγμές και αλλαγές. Από το 1985, αποτελεί προστατευμένη περιοχή πολιτιστικής αξίας, διατηρώντας αναλλοίωτη την ιδιαίτερη αισθητική της.

33. Οδός Βαλαωρίτου

Αν δεν έχεις περπατήσει, χαζέψει, διασκεδάσει ή ξενυχτήσει σε αυτόν τον δρόμο, τότε δεν έχεις νιώσει τον παλμό της πόλης. Ανήκει στη «φράγκικη» συνοικία, γνωστή και ως Φραγκομαχαλάς, όπου συγκεντρώνονταν οι περισσότεροι ευρωπαίοι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης από τον 19ο αι. Σήμερα, διατηρώντας την εξαιρετικά ζωντανή ατμόσφαιρά της, αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων ανθρώπων που λατρεύουν την αισθητική και την ambient που διαθέτει, αλλά κυρίως τα δημοφιλή μαγαζιά διασκέδασης.

34. Λιμάνι

Με ιστορία μεγαλύτερη των 2.300 ετών, αποτελεί τη θαλάσσια πύλη της ΝΑ, Κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Από τότε έως σήμερα εξακολουθεί να ζει μεγάλες στιγμές και παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική, εμπορική και τουριστική ζωή της χώρας και της ευρύτερης περιοχής. Εκτός από οικονομικός κόμβος, είναι μια κοιτίδα πολιτισμού, αλλά και κέντρο ψυχαγωγίας, καθώς στις εγκαταστάσεις του φιλοξενούνται θεσμοί, όπως τα Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η PhotoBiennale, τα Μουσεία Φωτογραφίας και Κινηματογράφου, το Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, καθώς κι εστιατόρια και μπαρ.

35. MOMUS

Τέσσερα μουσεία της Θεσσαλονίκης κι ένα της Αθήνας (Άλεξ Μυλωνά) ένωσαν τις δυνάμεις τους σ’ έναν ισχυρό πολιτιστικό φορέα, για τους φιλότεχνους. Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη στη Σταυρούπολη, με έργα της ρωσικής πρωτοπορίας κι ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών από την περίοδο του μοντερνισμού, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη ΔΕΘ, που διαχειρίζεται συλλογές, όπως των Ιόλα, Ξύδη και Απέργη, το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης με μια συλλογή από 90.000 φωτογραφικά αντικείμενα, και το Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, και τα δύο στο Λιμάνι.

36. Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Με το πιο σημαντικό ελληνικό κινηματογραφικό φεστιβάλ να διοργανώνεται στην πόλη, δε θα μπορούσε να μη λειτουργεί και το αντίστοιχο μουσείο. Ως αυτοτελές τμήμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ξετυλίγει όλη την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Ανάμεσα στα εκθέματά μπορείς να θαυμάσεις σπάνιες κινηματογραφικές μηχανές, παλιές ταινίες, φωτογραφικό υλικό, διαφημιστικό υλικό από το 1910, ενώ διοργανώνει και αντίστοιχες εκδηλώσεις, σεμινάρια κι εκθέσεις.

37. Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Αν σε γοητεύει η σεφαραδίτικη ιστορία -και δη της Θεσσαλονίκης-, τότε το Μουσείο αυτό, που φιλοξενείται σε μια παλιά στοά της εβραϊκής κοινότητας, θα σε συνεπάρει. Εδώ, θα γνωρίσεις σε βάθος την ιστορία, τις παραδόσεις και τη ζωή των σεφαραδιτών της πόλης, μέσα από συγκλονιστικά εκθέματα κι εκθέσεις φωτογραφίας, εν αναμονή του Μουσείου Ολοκαυτώματος. Οι μόνιμες εκθέσεις του χωρίζονται σε τέσσερις ενότητες: Εβραϊκή Νεκρόπολις, Εβραϊκή Ιστορία, Λαογραφία και Ολοκαύτωμα.

38. Στοές Μαλακοπή & Σαούλ

Από τις πιο αντιπροσωπευτικές της πόλης, η Στοά Μαλακοπή στην Πλατεία Χρηματιστηρίου, κατασκευάστηκε το 1906 από τον Ποζέλι και γνώρισε μεγάλη εμπορική ανάπτυξη στις αρχές του 20ού αιώνα, καθώς στέγαζε την Τράπεζα Θεσσαλονίκης. Στο αέτωμά της, οι δείκτες του ρολογιού πάγωσαν στην ώρα του σεισμού του 1978. Σήμερα, αποτελεί ένα από τα κορυφαία σημεία διασκέδασης στην πόλη. Την υπογραφή του Ποζέλι φέρει και η Στοά Σαούλ, ένα πραγματικό αρχιτεκτονικό στολίδι -με πολλά αναγεννησιακά και art deco στοιχεία. Είναι συνδεδεμένη με τις λαμπρές σελίδες της οικονομικής ιστορίας της πόλης, καθώς στέγασε τράπεζα, αποθήκες, γραφεία, καταστήματα, μαγαζιά εστίασης και ψυχαγωγίας. Ο χώρος ανήκε στον εβραίο τραπεζίτη Σαούλ Μοδιάνο, που αποφάσισε το 1881 να δημιουργήσει εδώ ένα σύγχρονο εμπορικό κέντρο. Η αρχική στοά καταστράφηκε ολοκληρωτικά από την πυρκαγιά του 1917 κι ανακατασκευάστηκε το 1929.

39. Οδός Φράγκων (Ιερός Καθολικός Καθεδρικός Ναός της Αμιάντου Συλλήψεως της Θεοτόκου & Κρατικό Ωδείο)

Ήταν το μεγάλο εμπορικό κέντρο της πόλης, ενώ στις αρχές του 18ου αιώνα εδώ κατοικούσαν Γάλλοι, Ιταλοί, Γερμανοί και Λεβαντίνοι κι έτσι ονομάστηκε «φρακγομαχαλάς». Κρυμμένη ανάμεσα στα κτίρια, η καθολική εκκλησία, γνωστή ως «Φραγκοκλησιά», με το χαρακτηριστικό άγαλμα της Μαντόνα στην αυλή της, δημιουργήθηκε το 1899, από τον Ποζέλι, που σχεδίασε ένα καμπαναριό 40 μέτρων! Και λίγο παρακάτω, το νεομπαρόκ ρυθμού Ωδείο -κατοικία του Τζέικ Άμποτ από το 1840, την οποία πούλησε στην Οθωμανική Αυτοκρατορική Τράπεζα. Το 1949, παραχωρήθηκε στο ΙΚΑ για να περάσει εντέλει το 1983 στο Κρατικό Ωδείο. Στην αυλή του, θα δεις τα δύο παλαιότερα αστικά αγάλματα της πόλης, παραγγελία του Άμποτ.

40. Πύργος Βαρδαρίου

Δίπλα στα Δικαστήρια, κλέβει την παράσταση μέσα στο αστικό τοπίο. Τοπ Χανέ, δηλαδή, Πύργος Οπλαστασίου -είχε οριστεί ως οπλοθήκη και κανονιοστάσιο τον 16ο αιώνα- ή Ταμπάκ-Χανέ, που σημαίνει Πύργος βυρσοδεψείων από τα βυρσοδεψεία της περιοχής. Χτίστηκε από τον Σουλτάνο Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, το 1546, και ήταν το κεντρικό φρούριο της πόλης. Ο αστικός μύθος θέλει μια από τις στρατιωτικές σύραγγες από την ελληνιστική εποχή να καταλήγει εκεί. Το τριώροφο κτίσμα σώζεται σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση.

41. Πλατεία Μαβίλη – Ναός Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης

Η πλατεία Μαβίλη στην αρχή της Ολύμπου, στα δυτικά τείχη, αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα του πόσο μπορεί να αναβαθμίσει μια συνολική περιοχή η σύγχρονη ανάπλαση μιας πλατείας. Διαπλατυμένα πεζοδρόμια, νέος φωτισμός και βιοκλιματική ανασύσταση κι έτσι μπήκε στον τουριστικό χάρτη της πόλης, με ενδιαφέροντα μαγαζιά και καταλύματα. Ο ιερός ναός των Αγίων Αποστόλων δεσπόζει στην πλατεία, ως το σημαντικότερο δείγμα τέχνης της εποχής των Παλαιολόγων. Εξέχουσας σημασίας είναι επίσης τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες του. Ο ναός αποτελούσε Καθολικό μεγάλης Μονής, από την οποία σώζονται το πρόπυλο και η κινστέρνα. Η ονομασία του οφείλεται, σύμφωνα με την οποία ο ναός καλυπτόταν με 12 θόλους, που συμβόλιζαν τους Αποστόλους. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η πλούσια, εξωτερική διακόσμηση από πλίνθινα στοιχεία, ενώ στον κυρίως ναό, τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες.

42. Ρωμαϊκή Αγορά

Ανάμεσα στις οδούς Φιλίππου, Αγνώστου Στρατιώτου, Ολύμπου και Μακεδονικής Αμύνης, αποκαλύφθηκε στις αρχαιολογικές ανασκαφές του 1966. Τα ευρήματα, μια πλατεία, ένα Ωδείο, το ισόγειο μίας πολυόροφης στοάς, ψηφιδωτά δάπεδα, μαρμάρινα σκαλοπάτια, τμήμα δρόμου, αγωγοί αποχέτευσης, αργυρά νομίσματα, λίθινα και μαρμάρινα γλυπτά. Αξίζει να κατεβείς στο υποβλητικό υπόγειο κτίριο, όπου φιλοξενείται το Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Αγοράς με σπάνια ευρήματα και την πρώτη αρχαία εγχάρακτη αφίσα που βρέθηκε ποτέ!

43. Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Πολιούχου Θεσσαλονίκης

Ο διασημότερος βυζαντινός ναός, αφιερωμένος στον πολιούχο της πόλης. Στο μικρό προσευχητήριο που χτίστηκε στα ερείπια των ρωμαϊκών λουτρών το 313, μαρτύρησε ο άγιος, σημείο από το οποίο ανέβλυζε μύρο -Μυροβλήτης. Η πεντάκλιτη βασιλική, με τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά, τις τοιχογραφίες και τα κιονόκρανα, μετατράπηκε σε τζαμί το 1493, κάηκε το 1917 κι επαναλειτούργησε το 1948. Κάτω από το Άγιο Βήμα, η συγκλονιστική Κρύπτη διαθέτει ένα σύμπλεγμα στοών με διαδρόμους και στύλους και την ημικυκλική δεξαμενή αγιάσματος.

ΑΝΩ ΠΟΛΗ

44. Άνω (Παλιά) Πόλη

Ένα μαγευτικό παζλ από λιθόστρωτα σοκάκια, παραδοσιακά σπίτια και βυζαντινά μνημεία θα σε οδηγήσουν σε μια χρονική δίνη αν αφεθείς στη γοητεία τους. Η περιοχή από τα βόρεια και ανατολικά τείχη μέχρι την οδό Ολυμπιάδος περικλείει μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όπως η Ακρόπολη, το Επταπύργιο, οι ναοί του Οσίου Δαβίδ, Αγίου Νικολάου, Ταξιαρχών, Μονή Βλατάδων, το Τσινάρι, ο Πύργος του Τριγωνίου, το Βυζαντινό Λουτρό, αλλά κυρίως ο παλιός πολεοδομικός ιστός, με τα στενά δρομάκια, τα αδιέξοδα, τις πλατείες και τα υπέροχα κτίσματα της λαϊκής μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής.

45. Δημοτικό Κοιμητήριο Ευαγγελίστριας

Το πρώτο νεκροταφείο της πόλης από το 1880, διηγείται πλήθος ιστοριών για σημαντικές προσωπικότητες της πόλης και της χώρας, που έχουν ενταφιαστεί εδώ, όπως ο βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργος Τσαρουχάς, μέλη της οικογένειας Βελλίδη, ο Πρύτανης του Α.Π.Θ. Νικόλαος Εμπειρίκος, ο ιδρυτής του Τελλόγλειου, Νέστορας Τέλλογλου, ο ενός εκ των ιδρυτών της Δ.Ε.Θ., Νικολάος Γερμανός. Η παλαιότερη προτομή (1873) βρίσκεται στον τάφο του Γρηγόρη Παπαδόπουλου, ενώ από τους πιο εντυπωσιακούς τάφους είναι της οικογένειας Άμποτ. Οι ταφές στην περιοχή σταμάτησαν τη δεκαετία του 1970.

46. Ισλαχανέ

Ισλαχανέ ήταν μία σύνθετη λέξη -από το αραβικό islā: τακτοποίηση/αποκατάσταση και hane: σπίτι. Δηλαδή, ένα «σπίτι αποκατάστασης» για ορφανά και άπορα παιδιά. Χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα, στο ανατολικό άκρο της σημερινής οδού Αγίου Δημητρίου, στέγασε τη «Σχολή Τεχνών κι Επαγγελμάτων Χαμιδιέ», το πρώτο συγκρότημα ορφανοτροφείου-τεχνική σχολή της πόλης. Αποκαταστάθηκε το 2015 και σήμερα λειτουργεί ως ένας από του ομορφότερους πολυχώρους πολιτισμού.

47. Γ.Ν.Θ. Ο Άγιος Δημήτριος

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το πότε οικοδομήθηκε. Αρχικά, ονομαζόταν Gureba Hastahanesi (Νοσοκομείο Απόρων Ξένων) ή Hamidiye. Mετά το 1912, ήταν το Δημοτικό Νοσοκομείο και το 1971 περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο με τη σημερινή του ονομασία. Χαρακτηριστικό είναι το κτίσμα του, με αυθεντικές κλασικιστικές αρχές και στοιχεία από τον Κλασικισμό και την Αναγέννηση, ενώ ο προαύλιος χώρος του, έκτασης 31.600 τ.μ., περιβάλλεται από πλούσια βλάστηση. Στα μέσα του 1984, το κεντρικό κτίριο -μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο- χαρακτηρίστηκε παραδοσιακό και διατηρητέο.

48. Επταπύργιο (Γεντί Κουλέ)

ΒΑ άκρο των τειχών της πόλης. Τα κάστρα, που αποτελούνταν από το βυζαντινό φρούριο -με 10 πύργους-, και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών, πήραν την οριστική τους μορφή την εποχή του Μεγάλου Θεοδοσίου, στο τέλος του 4ου μ.Χ. αιώνα. Στο ψηλότερο τμήμα της πόλης, δημιουργήθηκε η Ακρόπολη. Ο μεσαίος πύργος της εισόδου είναι έργο των Τούρκων, χτίστηκε μετά την άλωση της Πόλης και ονομάστηκε Γεντί Κουλέ. Στη δεκαετία του 1890, το φρούριο μετατράπηκε σε φυλακή, με την κακή φήμη της να κορυφώνεται την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, της Κατοχής και αργότερα. Το 1989, η φυλακή μεταφέρθηκε και το Επταπύργιο χαρακτηρίστηκε ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.

49. Τσινάρι

Ίσως η πιο γνωστή συνοικία της Άνω Πόλης, που οφείλει την ονομασία της στον πλάτανο -στα τουρκικά, τσινάρ σημαίνει πλάτανος-, που παλιά υπήρχε στην περιοχή, και από το ομώνυμο καφενείο-ουζερί που λειτουργεί από το 1885. Εδώ, θα ανακαλύψεις την παλιότερη δημόσια, βυζαντινή κρήνη της πόλης. Τα γραφικά καλντερίμια και οι χαμηλές, μακεδονίτικες κατοικίες σε μεταφέρουν σε άλλη εποχή. Επιβάλλεται μια στάση στον πανέμορφο Ναό της Αγίας Αικατερίνης, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco.

50. Άγιος Νικόλαος Ορφανός

Αν αναφερόμαστε σε μυστικά πόλης, αυτό είναι σίγουρα ένα από τα κορυφαία. Σε μια γαλήνια αυλή, ανάμεσα στην Ηροδότου και Απ. Παύλου, ο κρυμμένος αυτός ναός αποτελεί μια όαση ηρεμίας και κατάνυξης. Δημιουργήθηκε στις αρχές του 14ου αιώνα. Σήμερα, παραμένει μετόχι της ιστορικής Μονής Βλατάδων και υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το εσωτερικό του είναι εντυπωσιακό -καλυμμένο με τοιχογραφίες μοναδικής τεχνοτροπίας και ποιότητας. Η λειτουργία της Μονής δε διεκόπη ακόμα και κατά την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης!

51. Ι. Ν. Οσίου Δαβίδ (Καθολικό Ιεράς Μονής Λατόμου)

Άλλη μια υπέροχη αυλή, με φανταστική θέα και υποβλητική ατμόσφαιρα, φιλοξενεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης. Χτισμένος τον 5ο αιώνα ως Καθολικό της Μονής του Σωτήρος Χριστού του Λατόμου, διαθέτει ένα μοναδικό παλαιοχριστιανικό ψηφιδωτό διάκοσμο και υπέροχες βυζαντινές τοιχογραφίες. Με την άλωση της Θεσσαλονίκης, το 1430, μετατράπηκε σε τζαμί και στις αρχές του 20ού αιώνα, ονομάστηκε Όσιος Δαβίδ, προς τιμήν του ασκητή της πόλης. Η προσωνυμία του «Λατόμου» οφείλεται στα λατομεία που λειτουργούσαν στην περιοχή.

52. Πύργος του Τριγωνίου (Αλύσεως)

Η συγκλονιστικότερη θέα στην πόλη, τον Θερμαϊκό και τον Όλυμπο από ένα μοναδικό μνημείο, που θεωρείται το πιο δημοφιλές αξιοθέατο στην Παλιά Πόλη. Λόγω θέσης, επιλέχθηκε για την αμυντική θωράκισή της, καθώς τα μεσαιωνικά βυζαντινά τείχη ενισχύονταν με πύργους, όπως ο συγκεκριμένος. Γνωστός και ως «Πύργος της Αλύσεως» (στα τουρκικά, Ζινζιρλί Κουλέ ή Κουσακλί Κουλέ), κατασκευάστηκε τον 15ο αιώνα από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, παράλληλα με τον Λευκό Πύργο, και οι αρχιτεκτονικές τους ομοιότητες είναι προφανείς.

53. Κήποι του Πασά

Στη βόρεια πλευρά του νοσοκομείου του Αγίου Δημητρίου, θα συναντήσεις μια πράσινη όαση με πεύκα και πρωτότυπες πέτρινες κατασκευές, ιδανική για χαλάρωση κι έναν ωραίο περίπατο. Οι άλλοτε Κήποι του Νοσοκομείου είναι ένα περιφραγμένο καταπράσινο πάρκο, που δημιουργήθηκε το 1904 σε έκταση 2.000 τ.μ., με θέα στην πόλη. Η χαρακτηριστική του αρχιτεκτονική θυμίζει Γκαουντί κι επικεντρώνεται γύρω από ένα περίτεχνο σιντριβάνι, που περιβάλλεται από μια σήραγγα. Εκτός από αυτά, σώζονται μια στέρνα, μια χαμηλή πύλη που οδηγεί σ’ έναν υπόγειο χώρο κι ένα υπερυψωμένο κιόσκι.

54. Αλατζά Ιμαρέτ

Το γνωστό τζαμί επί της Κασσάνδρου χτίστηκε το 1484 από τον Ιναγκολού Ισάκ Πασά, τον Μεγάλο Βεζίρη επί Μωάμεθ Β’ και διοικητή της Θεσσαλονίκης. Εκτός από λατρευτικό χαρακτήρα, λειτουργούσε και ως χώρος σίτισης, διαμονής και συνάντησης μοναστικών ταγμάτων. Συγκεκριμένα, στον χώρο λειτουργούσε πτωχοκομείο και ιερατική σχολή. Η ονομασία του, που στα τουρκικά σημαίνει «πολύχρωμο άσυλο», οφείλεται στους πολύχρωμους λίθους (alaça) σε ρομβοειδές σχήμα, που κοσμούσαν τον μιναρέ, από τον οποίο σώζεται μόνο η βάση. Σήμερα, χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός χώρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Θεσσαλονίκης.

55. Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή των Βλατάδων

Μοναδική τόσο για τη μαγευτική τοποθεσία της όσο και για το προαύλιό της -με μικρό εκτροφείο παγωνιών- και για την ενέργεια που αποπνέει. Αποτελεί το μοναδικό σε λειτουργία βυζαντινό μοναστήρι της πόλης κι ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της. Χτίστηκε από τους αδελφούς Δωρόθεο και Μάρκο Βλαττή, στη θέση όπου κήρυξε στους Θεσσαλονικείς τον θείο λόγο ο Απόστολος Παύλος. Το εντυπωσιακό καθολικό της είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και στο εσωτερικό, σώζονται δείγματα παλαιολόγειας ζωγραφικής. Διαθέτει σκευοφυλάκιο όπου φυλάσσονται ιερά κειμήλια από τον 12ο αιώνα, ενώ φιλοξενεί και το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών.

56. Καρά Τεπέ, Σέιχ Σου

Πανοραμική θέα στον Θερμαϊκό, από το Αγγελοχώρι μέχρι τις εκβολές του Αξιού, σε κάθε ηλιοβασίλεμα, ηρεμία να σκεφτείς, μονοπάτια να περπατήσεις και κιόσκια να ξαποστάσεις. Τι άλλο να ζητήσεις από το περιαστικό δάσος της πόλης και βασικό πνεύμονά της; Κάτω από το ξενοδοχείο Φιλίππειο, στην περιοχή Καρά Τεπέ ή Μαύρος Λόφος θα συναντήσεις από παιδιά μέχρι ηλικιωμένους και από φοιτητές που παρατηρούν τα αστέρια μέχρι περιπετειώδεις εραστές της δίτροχης μηχανοκίνησης.

ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ

57. Παπάφειο Ίδρυμα

Το κτίσμα του, χαρακτηριστικό δείγμα κλασικισμού, ολοκληρώθηκε το 1903, σύμφωνα με τη διαθήκη του Ιωάννη Παπάφη, σε σχέδια του Παιονίδη. Στο αρχιτεκτονικό του σχέδιο δόθηκε το σχήμα “Ε” για να θυμίζει στους Έλληνες την Ελλάδα, την Ελπίδα και την Ελευθερία. Λειτούργησε κυρίως ως νοσοκομείο και ορφανοτροφείο. Το 1909, συστάθηκε και η Μπάντα του Παπαφείου, οι νέες κτιριακές εγκαταστάσεις χτίστηκαν στο πίσω μέρος της αυλής (1930 & 1952), ενώ το 1959, χτίστηκε στην αυλή ο ναός του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου.

58. Λοφίσκος Τούμπας ή Τουμπίτσα

Η ηλικία του Λόφου είναι 4000 ετών και βρίσκεται βορειοδυτικά της Τούμπας, δίπλα από το ομώνυμο ρέμα. Εδώ, για εκατοντάδες χρόνια έζησε μία κοινότητα προϊστορικών ανθρώπων. Σύμφωνα με τα ευρήματα που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, υπήρξε ο σημαντικότερος οικισμός από την εποχή του Χαλκού και του Σιδήρου. Κατοικήθηκε από το 2.200 π.Χ. μέχρι την ίδρυση της Θεσσαλονίκης το 315 π.Χ. Η διαδοχική κατοίκηση στα προϊστορικά χρόνια έδωσε στον οικισμό τη μορφή τούμπας (λόφου), ύψους 23 μέτρων.

59. Γήπεδα (Τούμπα, Κλεάνθης Βικελίδης, Καυταντόγλειο, Απόλλωνας Καλαμαριάς)

*Η έδρα της ποδοσφαιρικής ομάδας του ΠΑΟΚ αποτέλεσε δωρεά της οικογένειας Δεδέογλου και ολοκληρώθηκε το 1959, με αρχιτέκτονα τον Μηνά Τρεμπέλα. Σήμερα, το σύγχρονο στάδιο μπορεί να δεχθεί έως 28.703 θεατές. *Από το πρώτο γήπεδο του Άρη, εκεί όπου βρίσκεται το Ιπποκράτειο, μέχρι τη σημερινή του αγωνιστική έδρα, που ολοκληρώθηκε το 1951, μεσολάβησε μια περίοδος συνεχών μετακινήσεων. Από το 2004, το Γήπεδο Χαριλάου φέρει το όνομα ενός από τους σπουδαιότερους ποδοσφαιριστές στην ιστορία της χώρας. Η χωρητικότητά του φτάνει τους 22.800 θεατές. *Η ανέγερση του σταδίου στις 40 Εκκλησιές ξεκίνησε το 1956 με δωρεά του ιδρύματος «Λυσίμαχος Καυτανζόγλου» -εξού και οι προτομές της οικογένειας στον χώρο. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1960, οπότε και η ομάδα ποδοσφαίρου του Γ.Σ. Ηρακλής ξεκίνησε να το χρησιμοποιεί ως αγωνιστική έδρα. *Το στάδιο «Βασίλης Τριανταφυλλίδης (Χάρρυ Κλυνν) είναι πολλαπλών χρήσεων, χρησιμοποιείται κυρίως για την τέλεση ποδοσφαιρικών αγώνων και αποτελεί έδρα του Μ.Γ.Σ. Απόλλωνα Καλαμαριάς.

60. Πάρκο Νέας Ελβετίας

Ένα από τα ιστορικότερα πάρκα της Ελλάδας πήρε το όνομα του χάρη στην ύπαρξη της πλούσια βλάστησής του, που θυμίζει ελβετικό πάρκο! Αφότου ανασκευάστηκε, αναβάθμισε την περιοχή της Χαριλάου συνολικά κα πρόσφερε στον κόσμο ένα φιλικό μέρος μέσα στον αστικό ιστό. Με εγκαταστάσεις για παιδιά, χώρο εκγύμνασης με υπαίθρια μηχανήματα και αναψυκτήριο, αποτελεί τον απόλυτο προορισμό για μια κοντινή εξόρμηση, που βρίσκεται εντός πόλης, αλλά θυμίζει υπέροχη εξοχή.

61. Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης

Η ιστορία του κτιρίου ξεκινάει από τη θρυλική κατοικία του τραπεζίτη Γιακό Μοδιάνο, ένα κλασικό δείγμα εκλεκτικισμού, με εμφανείς επιδράσεις της γαλλικής σχολής, και φανταστική θέα στη θάλασσα. Το 1913, αγοράστηκε από το Δημόσιο, παραχωρήθηκε στη βασιλική οικογένεια, ενώ αργότερα, στέγασε τη Στρατιωτική Ιατρική Σχολή και την Ιερατική Σχολή. Το 1970, άρχισαν οι εργασίες επισκευής και διαμόρφωσης των εκθεσιακών του χώρων. Οι συλλογές του περιλαμβάνουν περισσότερα από 20.000 αντικείμενα, κυρίως από τη Μακεδονία και τη Θράκη.

62. Γενί Τζαμί

Στην οδό Αρχαιολογικού Μουσείου, χτίστηκε το 1902 από τον Ποζέλι ως τόπος λατρείας για τους εξισλαμισθέντες εβραίους, τους Ντονμέδες. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922, στέγασε για μικρό διάστημα πρόσφυγες. Από το 1963, χρησιμοποιήθηκε ως Αρχαιολογικό μουσείο. Το κτίριο έχει δύο ορόφους και συνδυάζει τη μουσουλμανική παράδοση με στοιχεία του εκλεκτικισμού. Στο προαύλιό του, υπάρχει πλούσια συλλογή μαρμάρινων γλυπτών της ρωμαϊκής εποχής και των πρωτοχριστιανικών χρόνων απ’ όλη τη Θεσσαλονίκη. Σήμερα, λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Θεσσαλονίκης.

63. Βίλα Μεχμέτ Καπαντζή – Πολιτιστικό Κέντρο Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης

Ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα αρχοντικά της Συνοικίας των Εξοχών στεγάζει σήμερα το Παράρτημα Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ. Η Βίλα Καπαντζή ανήκε στην οικογένεια Καπαντζή και χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα και μηχανικό Πιέρο Αρριγκόνι. Το 1912, στο κτίριο εγκαταστάθηκε ο πρίγκιπας Νικόλαος, ως πρώτος στρατιωτικός διοικητής της πόλης, και το 1917, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος. Το 1928, το κτίριο περιήλθε στην ιδιοκτησία της Ε.Τ.Ε., στέγασε προσφυγικές οικογένειες, στρατιωτικό νοσοκομείο, αλλά κυρίως το Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων, ώσπου αποκαταστάθηκε για να φιλοξενήσει το Ίδρυμα.

64. Βίλα Μορντώχ

Άλλο ένα κόσμημα στη Β. Όλγας, που στεγάζει υπηρεσίες του δήμου Θεσσαλονίκης. Το πολύπαθο κτίριο χτίστηκε το 1905, για τον Σεϊφουλάχ πασά, σε σχέδια του Παιονίδη, αλλά η σύζυγός του την πούλησε στους Ισαάκ Ιακώβ Σαλώμ και Μαρκ Ιακώβ Σαλώμ, το 1923. Μετέπειτα, πέρασε στα χέρια του Σαμουήλ Μορντώχ, όπως και ονομάστηκε. Από τη γερμανική κατοχή κι έπειτα, η έπαυλη χρησιμοποιήθηκε ως διοικητικό κέντρο και στέγασε τα γραφεία του Ε.Α.Μ., μια παιδόπολη και τις οικογένειες αξιωματικών της Σχολής Πολέμου, οπότε η χήρα του Μορντώχ, Nέλλη, την πούλησε στο ΙΚΑ έναντι 550.000 δραχμών, το 1952. Είκοσι τέσσερα χρόνια μετά, κρίθηκε διατηρητέο.

65. Casa Bianca – Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης

Η Βίλα Μπιάνκα, όπως τη γνωρίζουμε οι περισσότεροι, υπήρξε δημιουργία του Αρριγκόνι για τον βιομήχανο Ντίνο Φερνάντεζ. Η κατασκευή της ξεκίνησε το 1911 και ολοκληρώθηκε το 1913 και ονομάστηκε από τη σύζυγό του, Blanche (Bianca) Meyer. Είναι από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής, όπου πρωταγωνιστεί το μπαρόκ, η art nouveau και αναγεννησιακά στοιχεία. Το 1941, ένα τμήμα της χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του ιταλού Πρέσβη, αργότερα, πέρασε στα χέρια των Γερμανών, ενώ κατοικήθηκε από μέλη της οικογένειας ως το 1965. Από τη δεκαετία του ‘90, στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, φιλοξενώντας περιοδικές εκθέσεις είτε από τις μόνιμες συλλογές της είτε σε συνεργασία με φορείς και μουσεία.

66. Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Ένας πολιτισμικός θεσμός για τη χώρα και την πόλη, το Μέγαρο αποτελείται από δύο κτίσματα, που έρχονται σε αισθητική αντίθεση, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται και μοιράζονται μια ανεπανάληπτη θέα. Το Μ1, ένα κτίριο -ορόσημο, με αναφορές βυζαντινές, αλλά και σύγχρονες προδιαγραφές, χτισμένο παραθαλάσσια, δίνει την εντύπωση ενός πλεούμενου, που φιλοξενεί την Αίθουσα Φίλων της Μουσικής, το φουαγιέ, γραφεία και τις εγκαταστάσεις για κάθε είδους εκδήλωση. Το διεθνών προδιαγραφών πολιτιστικό και συνεδριακό κέντρο ολοκληρώθηκε με το κτίριο Μ2, σχεδιασμένο από τον Αράτα Ισοζάκι, χαρίζοντας στην πόλη μια υπέρ-σύγχρονη κατασκευή και βάζοντας την στον χάρη των μεγάλων πολιτιστικών -και όχι μόνο- γεγονότων. Διαθέτει Φουαγιέ, τις Αίθουσες Αιμίλιος Ριάδης και Μωρίς Σαλτιέλ, ενώ τελευταία, στεγάζει τη Μουσική Βιβλιοθήκη και το Μουσείο Μουσικών Οργάνων.

ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ

67. Μαρίνα Αρετσούς

Ελάχιστα χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης, στην Καλαμαριά, μια ανάσα διαφορετική σε περιμένει: αυτής του ανοιχτού ορίζοντα στη θάλασσα. Η Μαρίνα είναι ένα καταπράσινο και ήσυχο περιβάλλον, για τους γνήσιους εραστές του υδάτινου στοιχείου, που ενδείκνυται για βόλτες οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Διαθέτει, επίσης, αρκετές θέσεις ελλιμενισμού για σκάφη. Στην Κρήνη, την κοσμική πλευρά της παραλιακής, τα καφέ, οι ταβέρνες και τα μπαράκια δίνουν, από το πρωί ως το βράδυ, τον ρυθμό μιας άλλης καθημερινότητας.

68. Κελλάριος Όρμος

Αν κατευθυνθείς ανατολικά του Μεγάρου Μουσικής μέχρι το Κυβερνείο, αλλά διασχίζοντας τη Σοφούλη, παράλληλα με την ακτογραμμή, θα καταλήξεις σε αυτόν το φυσικό θησαυρό, που διαθέτει μεγάλη ιστορική και αρχαιολογική σημασία. Το αρχαίο λιμάνι υπήρξε ορμητήριο του Ξέρξη πριν τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, οι Σλάβοι, πριν επιτεθούν στη Θεσσαλονίκη, αγκυροβόλησαν τα μονόξυλά τους εδώ, αλλά ανεμοθύελα τα σκόρπισε κι έτσι λύθηκε η πολιορκία της πόλης -αναφέρεται ως θαύμα του Αγίου Δημητρίου- και από εδώ ξεκίνησε, επίσης, η άλωση της πόλης από τους Σαρακηνούς. Από το 1989, έχει ανακηρυχθεί ενάλιος αρχαιολογικός χώρος.

69. Ναυτικός Όμιλος Θεσσαλονίκης

Στην κατάληξη του Κελλάριου Όρμου, θα συναντήσεις τον ιστορικό όμιλο της πόλης, που ιδρύθηκε το 1931, και είναι από τα παλαιότερα ναυταθλητικά σωματεία της χώρας. Τα πρώτα 30 χρόνια, στεγαζόταν σε ενοικιαζόμενη παραθαλάσσια οικοδομή, αλλά το 1964 μετακόμισε στις ιδιόκτητες σημερινές εγκαταστάσεις, που περιλαμβάνουν γραφεία, εντευκτήρια, νεώσοικους κωπηλασίας και ιστιοπλοΐας, κλειστό κωπηλατήριο, γυμναστήριο, μαρίνα για τον ελλιμενισμό των σκαφών, γήπεδα αντισφαίρισης κ.ά. Στην άκρη του λιμενοβραχίονα της Μαρίνας του, το Παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου, σε κυκλαδίτικο ύφος, αποτελεί το πιο γραφικό σκηνικό της πόλης. Σαν να αναδύεται από τα κύματα, προσφέρει απίστευτη θέα στο απέραντο γαλάζιο και στην πόλη, κυρίως όταν δύει ο ήλιος, ένα ιδανικό μέρος για χαλάρωση.

70. Παλατάκι

Με μια θέα, που σε αποζημιώνει όπου κι αν κοιτάξεις, το Κυβερνείο στέκεται ακόμα στο υπέροχο αυτό παραθαλάσσιο κτήμα, θυμίζοντας περασμένα μεγαλεία. Σχεδιάστηκε από τον Περικλή Σακελλάριο και με τελική επεξεργασία του Ι. Χριστόπουλου τη δεκαετία του 1950, εγκαινιάστηκε το 1960, για να χρησιμοποιηθεί ως κατοικία του υπουργού Β. Ελλάδος. Το 1963, δόθηκε στην ελληνική βασιλική οικογένεια ως κατοικία. Κατά τη διάρκεια της Χούντας, αποδόθηκε στο υπουργείο Β. Ελλάδος. Μετά το 1974, χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Καραμανλή. Σήμερα, φιλοξενεί συναυλίες και καλλιτεχνικά δρώμενα, ενώ το υπέροχο παρκάκι δίπλα του, αποτελεί το απόλυτο σημείο για απομόνωση.

71. Συνοικία Ουζιέλ

Ανάμεσα στο 14ο Γυμνάσιο και τις βίλες Αλατίνη και Ζαρντινίδη, μια παραμυθένια γειτονιά με παλιές μονοκατοικίες, κλέβει την καρδιά κάθε περαστικού. Με κεραμοσκεπές και κομψά ξύλινα παράθυρα, πλακόστρωτα δρομάκια και αυλές με αναρριχώμενα φυτά και δέντρα, ο οικισμός των 28 μονοκατοικιών χτίστηκε το 1927 από τον εργολάβο Δαβίδ Ουζιέλ, ενός από τους βασικούς μετόχους της Εταιρείας Τροχιοδρομών Θεσσαλονίκης, που συνεργάστηκε με τον αρχιτέκτονα Ζακ Μοσέ -δικό του σχέδιο είναι το Ολύμπιον στην πλ. Αριστοτέλους. Η συνοικία κηρύχθηκε διατηρητέα τη δεκαετία του 1980.

72. Μύλοι Αλλατίνη

Στη συμβολή των οδών Γεωργίου Παπανδρέου (πρώην Ανθέων), Κάλλας και Λασκαράτου, ο -εγκαταλελειμμένος- εντυπωσιακός βιομηχανικός χώρος στέγαζε μέχρι τη δεκαετία του ‘80 τη γνωστή βιομηχανία, που συνέβαλε στην ανάπτυξη της πόλης. Το 1883, ο γιατρός Μωυσή Αλλατίνη συνεργάστηκε με την αυστριακή τράπεζα Χιρς για να ιδρύσουν τη βιομηχανία με αντικείμενα την κεραμοποιία και αλευροβιομηχανία. Μετά την πυρκαγιά, χτίστηκε το κτίριο που γνωρίζουμε όλοι, σε σχέδια του Ποζέλι. Η οικογένεια Αλλατίνη κατά τη διάρκεια εκποίησης της περιουσίας της, πούλησε τους Μύλους στον Κοσμά Πανούτσο, ο οποίος συνέχισε την παράδοση. Η επιχείρηση λειτούργησε ως τη δεκαετία του ‘80 οπότε κι εγκαταλείφθηκε το οικόπεδο. Πρόσφατα, μετά την απόκτηση συνολικά του ακινήτου από έλληνα επιχειρηματία, αναμένεται η υλοποίηση σχεδίου για ένα σύγχρονο και βιώσιμο project.

73. Στρατόπεδο Κόδρα

Στο Καραμπουρνάκι, τη μύτη του ακρωτηρίου του Μικρού Εμβόλου, το πρώην στρατόπεδο Κόδρα φιλοξένησε κατά καιρούς τους κατοίκους της αρχαίας Αλίας Θέρμης, Άγγλους και Γάλλους συμμάχους και φαντάρους του ελληνικού στρατού. Όταν σταμάτησε η στρατιωτική χρήση του κι έγιναν ανασκαφές, ανακαλύφθηκε ότι στο σημείο υπήρχε οικισμός πριν την ίδρυση της πόλης. Ίσως επρόκειτο για την αρχαία Θερμαϊδα το 3000 π.Χ., οι κάτοικοι της οποίας κατέβαιναν με τις βάρκες τους στην Κρήτη για να προμηθευτούν κρασί. Μετά την παραχώρηση του πρώην στρατοπέδου στους πολίτες της Καλαμαριάς, συχνά φιλοξενούνται εδώ εκδηλώσεις κι εκθέσεις.

74. Ιππικός όμιλος

Αν αγαπάς τα άλογα και δεν μπορείς να τα φανταστείς σ’ ένα ονειρεμένο σκηνικό με φόντο τη θάλασσα, τότε κατευθύνσου στον πρώτο ιππικό όμιλο που δημιουργήθηκε στη Β. Ελλάδα και λειτουργεί στο τέρμα της Νέας Κρήνης, από το 1982. Σήμερα, με άριστες εγκαταστάσεις, τρία ιπποδρόμια κι ένα ειδυλλιακό περιβάλλον, αποτελεί το κέντρο ιππασίας της ευρύτερης περιοχής. Οι δράσεις του επεκτείνονται πλέον και αλλού εκτός από τον αγωνιστικό τομέα, όπως κοινωνικές και ειδικές εκδηλώσεις.

ΔΥΤΙΚΑ

75. Νεκροταφείο τρένων της Νέας Ιωνίας

Σ’ ένα απόκοσμο θαρρείς σημείο της γης, που, όμως, βρίσκεται, λίγα χιλιόμετρα από την καρδιά της πόλης, υπάρχει μια -άγνωστη για τους περισσότερους- περιοχή με σιδηροδρομικό τροχαίο υλικό, που βρίσκεται εγκαταλελειμμένο για τουλάχιστον 30 χρόνια. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα νεκροταφεία συρμών στον κόσμο, πάνω σε 10 ανενεργές γραμμές, όπου ρημάζουν ντιζελομηχανές, μηχανές έλξης και τουλάχιστον 1.000 βαγόνια-φαντάσματα, καταλαμβάνοντας μια έκταση από τα διυλιστήρια έως τη γέφυρα του Γαλλικού ποταμού.

76. Πολιτιστική γειτονιά Συκεών

Κοντά στα βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης -δίπλα στο της Πάρκο Ελπίδος-, δημιουργήθηκε ένας πρωτοποριακός πολιτιστικός θεσμός, που προωθεί κάθε είδους τέχνη και δημιουργικότητα. Μια σειρά παλιές προσφυγικές κατοικίες επισκευάστηκαν για να φιλοξενήσουν ποικίλες δράσεις πολιτισμού κι εργαστήρια Ζωγραφικής, Αγγειοπλαστικής, Αγιογραφίας, Φωτογραφίας, Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Μουσικών Οργάνων, Κέντρο Νεότητας και Πληροφόρησης. Έτσι, η περιοχή απέκτησε ένα σημείο αναφοράς για όλους και αναβαθμίστηκε ουσιαστικά.

77. Άλσος Συκεών

Μια έκταση περίπου 73 στρεμμάτων, που αποτελεί συνέχεια του Κέδρινου Λόφου (Σέιχ Σου), διαθέτει απολαυστικές διαδρομές με μονοπάτια για περίπατο ή τρέξιμο, υπό τους ήχους πουλιών και μαγευτική θέα. Γεμάτη κωνοφόρα, αποτελεί τον μεγαλύτερο πνεύμονα στη δυτική πλευρά της πόλης, αλλά και σημείο αναψυχής. Το αναψυκτήριο από κορμούς δέντρων θυμίζει σκανδιναβικό σπίτι και τα καλοκαιρινά βράδια διοργανώνονται μουσικές βραδιές. Αν είσαι λάτρης του ποδηλάτου, εδώ είναι το μέρος σου, καθώς πραγματοποιούνται συχνά ποδηλατικοί αγώνες.

78. Βοτανικός Κήπος Σταυρούπολης

Αληθινό στολίδι για τη δυτική Θεσσαλονίκη, αυτή η όαση πρασίνου και φυσικής ομορφιάς δεσπόζει σ’ έναν χώρο πέντε στρεμμάτων στην Άνω Ηλιούπολη, γεμάτη κωνοφόρα δέντρα. Πνεύμονας πρασίνου, διαθέτει εσωτερικές διαδρομές, πάνω από 1000 είδη φυτών, ένα όμορφο κιόσκι και θερμοκήπιο με τροπικά και σαρκοφάγα φυτά, προσφέροντας ένα ήρεμο περιβάλλον για χαλάρωση και περιπάτους. Περιφερειακά του ρέματος, θα βρεις παιδικές χαρές, αμφιθέατρο και γήπεδα.

79. Πρώην Στρατόπεδο Παύλου Μελά

Ιστορικό συγκρότημα στρατώνων στη Σταυρούπολη, που λειτουργεί από το 1881. Επί γερμανικής κατοχής, χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο κράτησης και μετέπειτα, ως στρατόπεδο του ελληνικού στρατού, μέχρι το 2005. Τα έργα ανάπλασης του στρατοπέδου και του περιβάλλοντος χώρου που σχεδιάζονται θα μεταμορφώσουν τα ιστορικά κτίρια σε Μουσείο Μικρασιατικού Προσφυγικού Ελληνισμού και Μουσείο Αρχαιοτήτων Μετρό.

80. Δασύλλιο Μετεώρων

Αν αναζητάς ένα πανέμορφο φυσικό σκηνικό με έλατα και παγκάκια για να χαλαρώσεις, να οργανώσεις picnic ή να βγάλεις βόλτα τον σκύλο σου, το «δασάκι», όπως είναι γνωστό, είναι ο απόλυτος προορισμός. Στα σύνορα με την Πολίχνη, θα το ανακαλύψεις είτε από τη μία είσοδο απέναντι από τα ΔΑΚ Πολίχνης, είτε από την οδό Φιλίππου στα Μετέωρα -10’ με τα πόδια από την πλατεία. Οι μικρές διαδρομές του είναι άκρως αγχολυτικές.

81. Μουσείο Γαλλικού Στρατιωτικού Νεκροταφείου Ζέιτενλικ

Η μεγαλύτερη στρατιωτική νεκρόπολη των Βαλκανίων, τα Κοιμητήρια του Ζέιτενλικ, ιδρύθηκε το 1916, στη συμβολή των συνοικιών Αμπελόκηποι, Σταυρούπολη και Νεάπολη, και φιλοξενεί περισσότερους από 20.000 τάφους Γάλλων, που συμμετείχαν στη Μακεδονική Εκστρατεία, ως μέρος του Συμμαχικού Νεκροταφείου, που περιλαμβάνει τον βρετανικό, ιταλικό, ρωσικό και σερβικό τομέα. Το Μουσείο, που εγκαινιάστηκε το 2015, είναι αφιερωμένο στους γάλλους στρατιώτες που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κεντρικό στοιχείο του, το εντυπωσιακό μνημείο των πεσόντων και το εκθεσιακό κέντρο με ιστορικά αντικείμενα, φωτογραφίες και πληροφορίες για την παρουσία του γαλλικού στρατού στην περιοχή.

82. Μονή Λαζαριστών

Χτίστηκε το 1886 από τους μοναχούς του τάγματος του Αγίου Βικεντίου του Παύλου, που έγιναν ευρύτερα γνωστοί από την έδρα του τάγματος στην εκκλησία Saint-Lazare στο Παρίσι. Οι Λαζαριστές είχαν στόχο τη φροντίδα και περίθαλψη των φτωχών, τη μόρφωση των κληρικών και την εξάπλωση του καθολικισμού. Το 1980, το κτίριο κηρύχθηκε διατηρητέο, το 1983, αγοράστηκε από το ελληνικό δημόσιο και χαρακτηρίστηκε Πολιτιστικό Κέντρο της δυτικής Θεσσαλονίκης. Το 1996, ξεκίνησαν οι εργασίες αναστήλωσης. Το πολυδύναμο συγκρότημα πολιτισμού και ψυχαγωγίας αποπερατώθηκε έναν χρόνο μετά, όπου ξεκίνησε σταδιακά η πραγματοποίηση θεατρικών παραστάσεων, συναυλιών, εκθέσεων κι άλλων εκδηλώσεων.

83. Ινδικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο

Στην περιοχή του Δενδροποτάμου, θα ανακαλύψεις έναν ξεχωριστό τόπο μνήμης, που παρουσιάζει μεγάλο αισθητικό ενδιαφέρον. Στο κοιμητήριο αναπαύονται ινδοί στρατιώτες που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Α’ Π.Π., υπηρετώντας στον βρετανικό στρατό. Στον χώρο, θα δεις ταφόπλακες με επιγραφές σε ινδικές γλώσσες και στα αγγλικά, σύμβολα κι επιγραφές που αποτυπώνουν τη διαφορετικότητα των νεκρών.

84. ΦΙΞ

Η αρχή γίνεται το 1888 με το οινοπνευματοποιείο «Μισραχή», ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα, περνάει στην ιδιοκτησία των οικογενειών Αλλατίνη, Μισραχή και Φερνάντες. Το 1912, ξεκινά η λειτουργία του ζυθοποιείου «Όλυμπος» και το 1926, ο Κάρολος Φιξ εγκαινιάζει τη θρυλική ζυθοποιία και τη λειτουργεί μέχρι τις αρχές του ’80, οπότε η εταιρία πτωχεύει και την αγοράζει η οικογένεια Ζαφειρίδη, που δε θα καταφέρει να αναπτύξει το σχέδιό της, καθώς το συγκρότημα κηρύσσεται διατηρητέο. Πρόσφατα, στον χώρο εγκαινιάστηκε το HUB 26, το πρώτο, μεγάλης κλίμακας, βιοκλιματικό επιχειρηματικό πάρκο της Θεσσαλονίκης και της Β. Ελλάδας.

85. Παλιός Σιδηροδρομικός Σταθμός

Ένα από τα μεγάλα εκσυγχρονιστικά έργα της πόλης, την κατασκευή του οποίου ανέλαβε η εταιρία «Ανατολικοί Σιδηρόδρομοι», του βαρόνου Μορίς ντε Χιρς. Ονομάστηκε Σιδηροδρομικός Σταθμός της Ανατολής και βρισκόταν στα δυτικά του Λιμανιού. Η πρώτη γραμμή ένωσε τη Θεσσαλονίκη με τη Μητροβίτσα, ενώ τη δεκαετία του 1890, κατασκευάστηκαν δύο ακόμα γραμμές, που ένωσαν τη Θεσσαλονίκη με την Κωνσταντινούπολη. Ζοφερή στιγμή του, η φόρτωση στα βαγόνια του εβραϊκού πληθυσμού της Θεσσαλονίκης για τη μεταφορά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το διατηρητέο κτίριό του χτίστηκε περίπου στα 1900 και αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του διευθυντή της κατασκευαστικής εταιρίας.

86. Βίλα Πετρίδη

Από τα πιο εντυπωσιακά νεοκλασικά, στην περιοχή της δυτικής εισόδου. Χτισμένο στις αρχές του 20ού αιώνα, ανήκε σ’ έναν εβραίο έμπορο. Η βίλα ονομάστηκε, όμως, από τον μετέπειτα ιδιοκτήτη της, τον επιχειρηματία Παύλο Πετρίδη, που την αγόρασε το 1922. Μετά από διάφορες χρήσεις, πέρασε στα χέρια του δήμου Θεσσαλονίκης και σήμερα, έχει αποκατασταθεί και χρησιμοποιείται ως πολιτιστικό κέντρο, φιλοξενώντας εκδηλώσεις, εκθέσεις και άλλες δραστηριότητες.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ

87. Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας (NOESIS)

Η φουτουριστική σφαίρα που ορθώθηκε στην περιοχή της Θέρμης το 2004 συγκέντρωσε το ενδιαφέρον όλων, αλλά περισσότερο των εραστών της Επιστήμης και της Τεχνολογίας. Ιδρύθηκε το 1978 ως Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, στην περιοχή Φιξ, και το 1989, μεταφέρθηκε στη Σίνδο. Το 2001, μετονομάστηκε σε NOESIS κι εγκαινιάστηκε η λειτουργία των νέων του εγκαταστάσεων. Με προβολές, όπως το Πλανητάριο και ο Προσομοιωτής, το Μουσείο Τεχνολογίας, το Τεχνοπάρκο, οι περιοδικές εκθέσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα, αποτελεί το κορυφαίο τεχνολογικό κέντρο της Ν.Α. Ευρώπης.

88. Πλατανάκια, Πανόραμα

Αν οδηγείς στο Πανόραμα με κατεύθυνση τον Χορτιάτη, θα φτάσεις σε μια περιοχή, αγαπημένη απόδραση εκατοντάδων επισκεπτών καθημερινά. Τα πανύψηλα αιωνόβια δέντρα και ο υγροβιότοπος συνθέτουν ένα φυσικό σκηνικό γεμάτο ποταμάκια, μια τεχνητή λίμνη, χώρους αναψυχής κι ένα μονοπάτι που βγάζει μέχρι το φράγμα της Θέρμης -το Ρέμα Βαθύλακκου, ανάμεσα στο Πανόραμα και τη Θέρμη, απόστασης 9,3 χλμ. Στη μαγευτικό αυτό δάσος υπάρχει εστιατόριο-αναψυκτήριο, ένας ζωολογικός κήπος, παιδική χαρά και χώρος για πικ νικ.

89. Χορτιάτης

Νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης, η όμορφη αυτή κωμόπολη βρίσκεται στους πρόποδες του ομώνυμου όρους -σήμα κατατεθέν της περιοχής. Περίπατοι στα δρομάκια, εξαιρετικές προτάσεις για φαγητό, εκδρομές, πεζοπορίες, ποδηλασία ή απλώς μια πρωτόγνωρη εμπειρία στην οργιώδη φύση του βουνού σε περιμένουν. Το μονοπάτι των Παγοποιών είναι η must διαδρομή. Εδώ, θα συναντήσεις κι ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της πόλης, τον Ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα και είναι ο μοναδικός στην ηπειρωτική Ελλάδα με «νησιώτικο», απλό οκταγωνικό τύπο.

90. Δάσος Κουρί

Ενάμισι χιλιόμετρο από την πλατεία του Ασβεστοχωρίου, στο «μέρος με τα πολλά δέντρα», όπως μεταφράζεται από τα τουρκικά το «κουρί, θα ανακαλύψεις ένα από τα ομορφότερα δάση της Β. Ελλάδας, που προσφέρεται για περιπάτους, εκδρομές, πικ νικ, ποδηλασία και πολλές ανάσες. Στην ψηλότερη κορυφή του βουνού, από το παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία, θα θαυμάσεις τη μοναδική θέα και η ματιά σου θα περιπλανηθεί στον ανοιχτό ορίζοντα ως τον Όλυμπο. Πολλοί πιστοί συρρέουν κάθε χρόνο, στις 20 Ιουλίου, για να τιμήσουν τη γιορτή του. Ο χώρος αναψυχής φιλοξενεί παιδικές χαρές, κιόσκια και αναψυκτήριο, αναβαθμίζοντας ακόμα περισσότερο την περιοχή.

91. Λαχανόκηποι

Μεταξύ των οδών Γιαννιτσών και 28ης Οκτωβρίου, στη δυτική είσοδο της πόλης, αν στρίψεις σε οποιοδήποτε δρομάκι με κατεύθυνση προς τη θάλασσα, θα συναντήσεις μια αχανή έκταση με σκόρπιες μονοκατοικίες, οργιώδη βλάστηση και σκουπίδια. Στο βάθος, υπάρχουν ελάχιστα ακόμα περιβόλια και θερμοκήπια. Μια μακρόστενη έκταση, περίπου 2.130 στρεμμάτων, όπου παλιότερα, όμως, ήταν γεμάτη θερμοκήπια και καλλιέργειες.

92. Νερόμυλοι Πολίχνης

Στο Μυλοτόπι της Πολίχνης, στον συνοικισμό Μετεώρων, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως πέντε βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς νερόμυλους κι ένα πατητήρι. Στο αρχαιολογικό αυτό πάρκο, όπου βρίσκουν καταφύγιο σπάνια είδη, θα θαυμάσεις 194 διαφορετικά αυτοφυή φυτά. Οι νερόμυλοι σταμάτησαν να λειτουργούν τον 19ο αιώνα. Στον χώρο, λειτουργούν αναψυκτήριο και το Ανοιχτό Θέατρο Βυζαντινών Νερόμυλων Πολίχνης, που φιλοξενεί μεγάλες συναυλίες, καθώς και άπλετος χώρος πρασίνου.

93. Λίμνη Ωραιοκάστρου

Μόλις 14 χλμ. από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, θα βρεθείς μπροστά σ’ έναν αληθινό φυσικό θησαυρό, στην πιο ειδυλλιακή απόδραση. Η ιστορία της ξεκινά το 1999, όταν η παλιά χωματερή μεταμορφώθηκε σε λίμνη, για να λειτουργήσει ως πάρκο αναψυχής. Περιβάλλεται από πλούσια βλάστηση -50.000 δέντρα- και η τεχνητή λίμνη διαθέτει ψάρια, νεροχελώνες, πάπιες και χήνες, προσφέροντας δροσιά και ηρεμία. Ιδανικός χώρος για πεζοπορία ή πικνίκ.

94. Υγροβιότοπος Καλοχωρίου

Φυσικά φαινόμενα προκάλεσαν από το 1950 τη σταδιακή καθίζηση της περιοχής, που γέμισε με νερό και δημιούργησε έναν σπάνιο, προστατευόμενο υγροβιότοπο. Η Λιμνοθάλασσα είναι πραγματικά μοναδική. Δέκα από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, θα θαυμάσεις τα φλαμίνγκο να κάνουν βόλτες στα ρηχά νερά, καθώς και ερωδιούς, αργυροπελεκάνους, μαυροκέφαλους γλάρους, θαλασσαετούς και πάπιες. Διέσχισε οπωσδήποτε με ποδήλατο ή με τα πόδια το ένα χιλιόμετρο του «κόκκινου μονοπατιού» -στρωμένο σε κοκκινόχωμα-, που διασχίζει τη λιμνοθάλασσα και σου επιτρέπει να τη χαρείς απ’ άκρη σ’ άκρη.

95. Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας, Βασιλικά

Οδηγώντας από Θεσσαλονίκη προς Βασιλικά, θα τη δεις επιβλητική στη νότια πλαγιά του Ομβριανού, αλλά μόνο όταν εισέλθεις στον χώρο θα νιώσεις τη μοναδική της ενέργεια. Ιδρύθηκε στα τέλη του 9ου αιώνα, από τη Θεοφανώ, την πρώτη γυναίκα του Λέοντα ΣΤ’ του Σοφού. Μετά το 1821, η Μονή καταστράφηκε και ανακατασκευάστηκε. Εντός της, φυλάσσονται Ιερά Λείψανα σημαντικών αγίων μας και τεμάχιο Τιμίου Ξύλου. Δυστυχώς, από τη Μονή έχουν κλαπεί η Τιμία Κάρα της Αγίας και μία λειψανοθήκη με μέλος της.

96. Μοναστήρι Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, Σουρωτή

Η γυναικεία ιερά μονή κοντά στον Πολύγυρο είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και στον Άγιο Αρσένιο τον Καππαδόκη -υπάρχουν τα λείψανα του δεύτερου, ενώ φιλοξενεί και τον τάφο του Αγίου Παϊσίου, τον οποίο οι μοναχές είχαν καθοδηγητή. Κάθε χρόνο, στις 11 προς 12 Ιουλίου, επέτειο κοιμήσεως του Γέροντα, τελείται αγρυπνία στο Ιερό Ησυχαστήριο, με συμμετοχή χιλιάδων πιστών απ’ όλο τον κόσμο -η Μονή αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ορθόδοξα προσκυνήματα παγκοσμίως.

97. Ναυάγιο Επανωμή

Τοποθεσία με κρυστάλλινα νερά, χρυσή αμμουδιά κι ένα επιβλητικό ναυάγιο, που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο. Τον χειμώνα του 1970, ένα φορτηγό πλοίο μετέφερε χώμα για να μπαζωθεί ο βιότοπος της περιοχής, κάτι που δε συνέβη τελικά, καθώς το πλοίο δεν ολοκλήρωσε το ταξίδι του. Έμεινε εκεί και βούλιαξε. Η παραλία αποτελεί εδώ και χρόνια δημοφιλή καλοκαιρινό προορισμό και το αξιοσημείωτο είναι ότι όταν έχει αυγουστιάτικα μελτέμια και η θάλασσα ανακατεύεται, εσύ μπορείς να αλλάξεις πλευρά, καθώς η ακτογραμμή δημιουργεί μία γωνία (Φανάρι) με δύο πλευρές. Η ακτογραμμή αποτελεί περιοχή Natura.

98. Περαία/Νέοι Επιβάτες/Αγία Τριάδα/Μηχανιώνα

Παραθαλάσσιες περιοχές που πρωτοκατοικήθηκαν το 1923, όταν εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι πρόσφυγες από τη Μ. Ασία. Μέχρι τότε, η Περαία ήταν ιδιοκτησία τούρκου μπέη, οι Ν. Επιβάτες τουρκικό τσιφλίκι και η Αγία Τριάδα ονομαζόταν Λευκή Βρύση. Πολλές δεκαετίες πριν, ξεκίνησαν ως δημοφιλείς παραθεριστικοί προορισμοί και πλέον συγκαταλέγονται στα προάστια της πόλης, με θάλασσες που βραβεύονται, αθλητικές υποδομές, εστιατόρια, καφέ και μπαρ δίπλα στο κύμα. Στα ανατολικά παράλια του Θερμαϊκού, αξίζει μια επίσκεψη στην ιχθυόσκαλα του γραφικού λιμανιού της Ν. Μηχανιώνας, κυρίως τις πρωινές ώρες, για αληθινά φρέσκο ψάρι. Κι εδώ θα βρεις βραβευμένες παραλίες με Γαλάζια Σημαία.

99. Δέλτα Αξιού

Στη βορειοδυτική ακτή του Θερμαϊκού Κόλπου αξίζει να επισκεφθείς έναν από τους σημαντικότερους υγροβιότοπους της Ευρώπης, με εκατοντάδες είδη πανίδας και χλωρίδας: 25 διαφορετικοί τύποι οικότοπων, 295 είδη πτηνών, 40 θηλαστικά, 18 ερπετά, 9 αμφίβια, 7 ασπόνδυλα και 350 είδη και υποείδη φυτών. Το Εθνικό Πάρκο Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα περιλαμβάνει τη Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου, τις εκβολές του Γαλλικού ποταμού, το δέλτα του Αξιού και του Αλιάκμονα, τον υγρότοπο της Νέας Αγαθούπολης και τους υγροτόπους της Αλυκής Κίτρους. Η περιοχή έχει ενταχθεί στη Σύμβαση Ραμσάρ ως Υγρότοπος Διεθνούς Σημασίας και στο δίκτυο περιοχών Natura 2000.

100. Φράγμα Θέρμης

Ακολουθώντας τη διαδρομή του νερού από τον Χορτιάτη, που πηγάζει από το ρέμα του Βαθύλακου και χύνεται στον Θερμαϊκό, μία από τις στάσεις που κάνει είναι στο Φράγμα, που δημιουργήθηκε αρχικά το 1993 και είναι το πρώτο της περιοχής. Μια μαγευτική περιοχή, με τεχνητή λίμνη κι έναν μοναδικό υγροβιότοπο, με πεύκα, κυπαρίσσια κι έναν σημαντικό αριθμό πουλιών, αναψυκτήριο και παιδική χαρά. Must θεωρείται η πεζοπορία προς το βουνό, κατά μήκος του ρέματος, με αφετηρία το φράγμα και κατάληξη μετά την πλατεία Πανοράματος.

+

101. Πολιτιστική Διαδρομή του Ο.Α.Σ.Θ.

Από τον Σεπτέμβριο του 2009, έχεις τη δυνατότητα να ξεναγηθείς στα top αξιοθέατα παίρνοντας τη γραμμή 50. Η διαδρομή ξεκινάει από τον Λευκό Πύργο και μέσα σε 50’ περνά από το Αρχαιολογικό και Βυζαντινό Μουσείο, συνεχίζει στα Ανάκτορα του Γαλέριου και την Αγία Σοφία, την Αριστοτέλους, το Διοικητήριο και την Άνω Πόλη. Κατά τη διάρκεια, γίνεται περιγραφή στα ελληνικά και τα αγγλικά, ενώ ο συνοδός είναι διαθέσιμος για έξτρα πληροφορίες.

Με τη συνεργασία: