ΔΕΘ και εκλογές: Παράλληλη πορεία στον χρόνο

της Κύας Τζήμου Εικόνα: Ανδρέας Παπανδρέου στην 52η ΔΕΘ του 1987

Προεκλογική είναι η φετινή 80η ΔΕΘ (6-13/9/2015) με την κυβέρνηση Τσίπρα να παραιτείται και να προκηρύσσει εκλογές για τις 23 Σεπτέμβρίου.Δεν είναι η πρώτη φορά όμως που η διοργάνωση της ΔΕΘ συμπίπτει χρονικά με προεκλογικές περιόδους αλλά και διοργάνωση εκλογών κατά τη διάρκειά της. Ας κάνουμε μια ιστορική αναδρομή στις διοργανώσεις που έδωσαν βήμα σε εκλογικούς λόγους και αναμετρήσεις.

Η 7η ΔΕΘ (11/9/ – 2/10/ 1932) ήταν η πρώτη προεκλογική διοργάνωση από την αρχή της λειτουργίας της, το 1926).. Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 25/9. Η έκθεση ήταν προγραμματισμένη να λειτουργήσει μέχρι τις 25/9 αλλά τελικά παρατάθηκε μέχρι τις 2/10. Οι εκλογές πραγματοποιούνται εν μέσω διεθνούς οικονομικής κρίσης. Οι εκλογές έγιναν με απλή αναλογική από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και κανένα κόμμα δεν συγκέντρωσε αυτοδύναμη πλειοψηφία. Το Λαϊκόν Κόμμα υπό τον Παναγή Τσαλδάρη πρώτευσε με το 33,80% των ψήφων και 95 έδρες, έναντι 33,42% και 98 εδρών που συγκέντρωσε το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου. Το ΚΚΕ κατήλθε με την επωνυμία Ενιαίον Μέτωπον Εργατών – Αγροτών και απέσπασε το 4,97% των ψήφων και 10 βουλευτές.

Η 16η ΔΕΘ (16/9-2/10/1951) ανοίγει μια βδομάδα μετά τις εθνικές εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου και είναι η πρώτη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την παύση της δεκαετίας 1941-1950). Η επαναλειτουργία της είχε ανακοινωθεί επίσαημα τον Γενάρη του ίδιου έτους από τον Πρωθυπουργό Νικόλαο Πλαστήρα που είχε αναλάβει ως ο πρώτος μετεμφυλιακός πρωθυπουργός στις εκλογές της 5ης Μαρτίου του 1950. Ο Ο στρατηγός Ν. Πλαστήρας μετά την λήξη του Εμφύλιου ήταν πρωταγωνιστής στην πολιτική ζωή ως αρχηγός της ΕΠΕΚ (Εθνική Προοδευτική Ένωσις Κέντρου). Το σύνθημά του ήταν η λέξη «Αλλαγή». Σχημάτισε δύο φορές κυβέρνηση συνασπισμού από κόμματα του κέντρου την περίοδο 1950-1952 (15 Απριλίου 1950 – 21 Αυγούστου 1950 και 1 Νοεμβρίου 1951 – 11 Οκτωβρίου 1952) που χαρακτηρίστηκε ως «κεντρώο διάλειμμα». Η ακυβερνησία οδήγησε σε νέες εκλογές, με την είσοδο στην πολιτική του στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου, που ηγήθηκε του Εθνικού Στρατού κατά την τελευταία φάση του Εμφυλίου Πολέμου. Το κόμμα του, Εθνικός Συναγερμός, συγκέντρωσε το 36,53% των ψήφων και 116 έδρες, χωρίς να επιτύχει αυτοδυναμία, παρά το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που εφαρμόστηκε. Ακολούθησε η ΕΠΕΚ υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα (23,49% και 75 έδρες), το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Σοφοκλή Βενιζέλο (19,04% και 57 έδρες). Στο διάστημα της ΔΕΘ υπήρχαν διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης που κατέληξαν στο σχηματισμό κεντρώας κυβέρνησης συνεργασίας υπό τον Πλαστήρα πρωθυπουργό (συνεργασία μτ το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Σ. Βενιζέλου).

Η 46η ΔΕΘ (13-27/9 1981) πραγματοποιήθηκε σε ασταθές πολιτικό περιβάλλον αφού στις 15 Σεπτεμβρίου παραιτήθηκε η κυβέρνηση Ράλλη, ο οποίος είχε παραστεί στα εγκαίνια της έκθεσης στις 13 Σεπτεμβρίου (προς τιμήν του δόηκε επίσημο δείπνο στο Μακεδονία Παλλάς). Μετά την παραίτησή του προκυρήχτηκαν εκλογές και ξεκίνησε η προεκλογική περίοδος. Στις 18 Οκτωβρίου 1981, το ΠΑΣΟΚ, υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου και σύνθημα «Αλλαγή», αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας, λαμβάνοντας την ψήφο του 48,07% του εκλογικού σώματος και καταλαμβάνοντας 172 έδρες στη Βουλή. Η ΝΔ περιορίζεται στο 35,87% με 115 έδρες, ενώ το ΚΚΕ εξασφαλίζει το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων που έλαβε μετά την Μεταπολίτευση – 10,93% και 12 έδρες.

Η 54η ΔΕΘ (9-18/9/1989) ήταν επίσης προεκλογική. Στις 11 Σεπτεμβρίου κατατέθηκε το πόρισμα που απέδιδε ευθύνες στον Ανδρέα Παπανδρέου για τις τηλεφωνικές υποκλοπές. Στις 18/6 το αποτέλεσμα των εκλογών δεν δίνει την πλειοψηφία σε κανένα κόμμα Σχηματίζεται κυβέρνηση συνεργασίας μεταξύ της ΝΔ και του Συνασπισμού -που συγκεντρώνει τα κόμματα της Αριστεράς, συμπεριλαμβανομένου και του ΚΚΕ- υπό τον Τζανή Τζαννετάκη (που εγκαινίασε και την Έκθεση). Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραπέμπεται στο Ειδικό Δικαστήριο για την «υπόθεση Κοσκωτά». Στις 12 Οκτωβρίου αναλαμβάνει καθήκοντα η υπηρεσιακή κυβέρνηση του Ιωάννη Γρίβα και οδηγεί τη χώρα σε νέες εκλογές και στις 5/11 νικητής των εκλογών αναδεικνύεται ξανά η ΝΔ, χωρίς όμως να εξασφαλίζει και πάλι την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή. (ΝΔ 46,19% – 148 έδρες, ΠΑΣΟΚ 40,67% – 128 έδρες). Οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί -Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Ανδρέας Παπανδρέου και Χαρίλαος Φλωράκης- αποφασίζουν τη σύσταση οικουμενικής κυβέρνησης υπό τον ακαδημαϊκό, καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα.

Προεκλογικά ήταν και τα εγκαίνια της 58ης ΔΕΘ (11-20/9/1993), αφού η κυβέρνηση Μητσοτάκη μετά την αποχώρηση Σαμαρά και την ίδρυση της Πολιτικής Άνοιξης διέθετε ισχνή κονοβουλευτική πλειοψηφία. Στις 10 Οκτωβρίου 1993, οι εκλογές αναδεικνύουν νικητή το ΠΑΣΟΚ που συγκεντρώνει το 46,88% και 170 έδρες στη Βουλή έναντι της ΝΔ που έλαβε 39,30% και 111.

Ο λόγος του Ανδρέα Παπανδρέου στα εγκαίνια της Έκθεσης γίνεται αιτία της παραίτησης του Υπουργού Βιομηχανίας και Εμπορίου Κ. Σημίτη την επομένη των εγκανίων στην διοργάνωση της 60ης ΔΕΘ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραμένει στην πρωθυπουργία έως 15 Ιανουαρίου 1995, οπότε αναγκάζεται να αποχωρήσει λόγω της βεβαρημένης κατάστασης της υγείας του. Καθήκοντα πρωθυπουργού αναλαμβάνει, στις 21 Ιανουαρίου, ο Κώστας Σημίτης, ενώ οι εκλογές στις 22 Σεπτεμβρίου του 1996, αμέσως μετά την 61η ΔΕΘ (7-16/9) ανέδειξαν και πάλι το ΠΑΣΟΚ πρώτο κόμμα (εξασφαλίζει άνετη πλειοψηφία 162 εδρών με ποσοστό ψήφων 41,49%. Δεύτερη έρχεται η ΝΔ με 38,12%) και τον Σιμήτη πρωθυπουργό.

Η διενέργεια εθνικών εκλογών συμπίπτει για πρώτη φορά στην ιστορία της ΔΕΘ με την δεύτερη Κυριακή της 72ης διοργάνωσης (9-16/2007), με αποτέλεσμα να πληγεί η επισκεψιμότητα. Οι εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου, δίνουν εντολή στον Κώστα Καραμανλή και τη Νέα Δημοκρατία για δεύτερη κυβερνητική θητεία, αλλά με μικρότερη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, λόγω του εκλογικού νόμου. Πανωλεθρία του ΠΑΣΟΚ, που ίδρυσε το 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου. Με αρχηγό τον γιο του, Γεώργιο Παπανδρέου, συγκέντρωσε το μικρότερο ποσοστό του από το 1981 (ΝΔ 41,84% (152 έδρες), ΠΑΣΟΚ 38,10% (102).

Προεκλογική ήταν και η 74η ΔΕΘ (5-13/9/2009) αφού είχαν προκηρυχτεί εκλογές για τις 4 Οκτωβρίου. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμαλνλής δηλώνει ότι η έκθεση θα μετεγκατασταθεί στην Σίνδο. Το ΠΑΣΟΚ επιστρέφει στην εξουσία με πρόεδρο τον Γιώργο Παπανδρέου, ενώ η Νέα Δημοκρατία υφίσταται τη μεγαλύτερη ήττα στην ιστορία της, ανήμερα της 35ης επετείου από την ίδρυσή της (ΠΑΣΟΚ 43,92% (160 έδρες), ΝΔ 33,48% (91 έδρες).

Πηγή: 75 χρόνια Χ 15 ημέρες του Κυριάκου Ποζρικίδη, εκδόσεις ΔΕΘ ΑΕ