Η διασφάλιση του πλούτου του δημόσιου χώρου
Συνεχιζόμενη η ζοφερή υποβάθμιση του δημόσιου χώρου, όπως προκύπτει από την έλλειψη συντονισμένης φροντίδας για τις καθημερινές συνθήκες των πρωταρχικών λειτουργιών του.
της Χάρις Χριστοδούλου –Αρχιτέκτονας /Πολεοδόμος
Η Θεσσαλονίκη όπως όλες οι μεγάλες πόλεις, αλλάζει διαρκώς. Ήδη μπορούμε να θυμηθούμε διαφορετικές ατμόσφαιρες της μέσα στην κρίση, στιγμές και σημεία συλλογικής ανάτασης. Πράγματι, όπως φανερώνει η μελέτη των πόλεων του κόσμου, δεν είναι τόσο οι υλικές συνθήκες που διαμορφώνουν τη συναρπαστική ατμόσφαιρα της αστικής ζωής, τη ζωντάνια και την ασφάλεια, το ύφος της ενδεχόμενης κοινής ευφορίας στα ανοιχτά πεδία, όσο ο ιδιαίτερος πολιτισμός της κάθε πόλης στο ιδιαίτερο γεωγραφικό πεδίο, η έκδηλα θετική συνύπαρξη της ετερογένειάς της, η πυκνή ανάμειξη των λειτουργιών της, οι αποτελεσματικές διαδικασίες πρόκλησης γεγονότων από πολίτες και ενεργές πρωτοβουλίες, ο πλούτος της αστικής εμπειρίας.
Αυτή είναι η αισιόδοξη ματιά που αφαιρεί από την αντίληψη ενοχλητικές πραγματικότητες. Αυτές δεν είναι τα τεχνικά έργα που δεν κατασκευάζονται ή η νέα αρχιτεκτονική που δεν συμβαίνει στην πόλη μας ελλείψει οικονομικών πόρων. Ας θυμηθούμε ότι και πριν την κρίση, οι συνθήκες στο δημόσιο χώρο δεν ήταν και πολύ διαφορετικές. Πολλά από τα έργα που υποκριτικά ανακοινώνονταν δεν υλοποιούνταν, η ποιότητα της εφαρμοσμένης αρχιτεκτονικής – εκτός λιγοστών εξαιρέσεων, οριακά ικανοποιούσε ακόμη και τους ειδικούς, ενώ σταθερή ήταν η κριτική ως προς τη σκοπιμότητα των συγκεκριμένων υλικών παρεμβάσεων.
Επίμονη και καθημερινή ενοχλητική πραγματικότητα είναι η συνεχιζόμενη ζοφερή υποβάθμιση του δημόσιου χώρου, όπως προκύπτει από την έλλειψη συντονισμένης φροντίδας για τις καθημερινές συνθήκες των πρωταρχικών λειτουργιών του (κυκλοφορία, συνάντηση, επικοινωνία). Είναι η συνεχιζόμενη απουσία πρωτοκόλλων ελέγχου, διαχείρισης, ανάδειξης και συντήρησης του από τους ανόητα ανταγωνιστικούς μεταξύ τους αρμόδιους φορείς. Κυρίως, είναι η απραξία για τη διασφάλιση του πλούτου της πολυπλοκότητάς του.
Πόσο ακόμη να αδιαφορήσουμε για την αποκρουστική αλλοίωση της πιο αγαπημένης μας πλατείας με την κατάργηση των παρόδιων στοών; Πόσα ακόμη τραπεζοκαθίσματα μπορούν να χωρέσουν τα συνωστισμένα πεζοδρόμια στο κέντρο; Πόσο να ανεχτεί κανείς την έρπουσα κερδοσκοπία στους κοινόχρηστους χώρους; Σε πόσες ακόμη υπεραγορές μπορεί να αντισταθεί η ποικιλία της τοπικής μικρής οικονομίας; Πόσα ακόμη αδρανή παρτέρια θα δούμε; Πόσοι ακόμη επισκέπτες να έρθουν να συναντήσουν παραμελημένα μνημεία; Πόσο ακόμη να κατοικούμε και να φυλάμε το κέντρο με τη μονοκαλλιέργεια της θορυβώδους αναψυχής, χωρίς βασικές καθημερινές εξυπηρετήσεις; Πόσο ακόμη να αντέξει το κέντρο της Θεσσαλονίκης; Πόσο ακόμη να επιμένουν οι αισιόδοξοι πολίτες;
Οι αρμοδιότητες για να καθοριστεί η καθημερινή συγκρότηση του αστικού γίγνεσθαι στα δημόσια πεδία με διαφορετικό τρόπο υπάρχουν στην τοπική αυτοδιοίκηση. Απαιτείται μία διεξοδικότερη και πολυεπίπεδη αναγνώριση του δημόσιου χώρου που να υπερβαίνει τις παγιωμένες προσεγγίσεις, να αναγνωρίσει δυναμικές, να ωθήσει και να ενώσει σε νέες συλλογικές πρακτικές. Παραδείγματα αστικού σχεδιασμού με μη υπεροπτικούς χειρισμούς υπάρχουν. Ας μετατεθεί η προσοχή πραγματιστικά και δημιουργικά στις διαδικασίες και τις δράσεις. Για όλα αυτά δεν απαιτούνται σημαντικοί πόροι, αλλά λιγότερες ρητορίες, μία θετική οδηγός παράσταση για την ποιότητα ζωής στην πόλη, και βέβαια επίμονη πρόθεση και σταθερή επιτέλεση διοίκησης, για το δημόσιο όφελος βέβαια.
*H Χάρις Χριστοδούλου σπούδασε αρχιτεκτονική στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Α.Π.Θ. (Δίπλωμα 1995). Ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στον αστικό σχεδιασμό στο Joint Centre for Urban Design, Oxford Brookes University, στην Οξφόρδη (M.A. 1996) με θέμα μεταπτυχιακής διατριβής: “Urban Regeneration and Cultural Interventions in European Cities at the Turn of the Century”. Έλαβε το τίτλο του Διδάκτορος του T.A.M. Α.Π.Θ. (2008) μετά την υποστήριξη της διδακτορικής της διατριβής με θέμα: «Αστικοποίηση και Χώροι Κοινωνικού Αποκλεισμού: Εγκαταστάσεις Κατοίκησης στην Περιφέρεια της Θεσσαλονίκης, 1980-2000». Δίδαξε πολεοδομικό και αστικό σχεδιασμό (θεωρία και αστική σύνθεση σε αρχιτεκτονική και πολεοδομική κλίμακα) και θεωρία για το χώρο και το φύλο στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (εντεταλμένη διδασκαλίας με το ΠΔ 407/80 στη βαθμίδα της λέκτορα, 2001 – 2005). Στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ διδάσκει αστικό και πολεοδομικό σχεδιασμό ως λέκτορας από το 2009.
