Έχε στο νου σου το παιδί… Μια εκδήλωση μνήμης για το έγκλημα στα Τέμπη

Φωτογραφίες: Αφροδίτη Μιχαηλίδου

Η χθεσινή εκδήλωση που διοργανώθηκε στο Πανόραμα με πρωτοβουλία του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 1^ου Γυμνασίου Πανοράματος με την Στήριξη του 1^ο και 2^ου Δημοτικών Σχολείων του Δήμου έδρασε συμβολικά και διδακτικά για τους εκατοντάδες ενήλικες και παιδιά που έλαβαν μέρος και αποτέλεσε μια ακόμη επιβεβαίωση πως  ο αφόρητος πόνος της απώλειας έχει αξία να μετουσιωθεί σε μια διεκδίκηση που θα απαλύνει την ουλή που έχει αφήσει πίσω το έγκλημα του Τεμπών. Μια εκδήλωση μνήμης που εξέπεμψε σεβασμό στην αξία της ανθρώπινης ζωής και σθένος για την διεκδίκηση του δικαίου σε ένα Δήμο που θρηνεί εφτά θύματα.

Συναντηθήκαμε το πρωϊνό της Κυριακής σε ένα τελετουργικό μνήμης όπου εκατοντάδες βουρκωμένα μάτια και μουδιασμένα πρόσωπα παιδιών και ενηλίκων  ακούσαμε μεταξύ άλλων δύο από του γονείς που έχασαν τα παιδιά του στα Τέμπη, την κ. Μαρία Καρυστιανού και τον καθ. Γιώργο Τσακλίδη. Με την αποφασιστικότητα και την πίστη τους στη δικαίωση μας ενέπνευσαν και μας δίδαξαν πως στη ζωή η μόνη χαμένη μάχη είναι αυτή που αποφασίζουμε να μην δώσουμε. Μας έλουσαν με το σθένος, την ανιδιοτέλεια και την αγωνιστική τους ενέργεια και τους ευγνωμονώ και προσωπικά για το παράδειγμα τους. Ανάμεσα στα άλλα μάθαμε πόσο χρήσιμη υπήρξε η υποστήριξη της κοινωνίας στην απώλεια τους αλλά και συμμετοχή στις πορείες, στις δράσεις μνήμης και κυρίως στη συλλογή των υπογραφών που είναι απαραίτητες για να αρθεί ο νόμος για την ευθύνη υπουργών.

Η εκδήλωση την ίδια στιγμή δρούσε τοπικά και οικουμενικά, αφορούσε την σχολική κοινότητα της περιοχής αλλά και το σύνολο της κοινωνίας. Μια κομβική στιγμή όπου ο ενσαρκωμένος θρήνος των τριακοσίων παριστάμενων μπορεί να μετουσιωθεί σε φωνή όλων. Νοιώσαμε πως δεν υπάρχει άλλη όχθη, είμαστε όλοι και όλες από τη σωστή πλευρά της ιστορίας και απαιτήσαμε δικαίωση. Στην εκδήλωση η Διευθύντρια του Συλλόγου Μέριμνα, ψυχολόγος Ντίνα Τζελέπη εξήγησε τις ψυχολογικές διαστάσεις του βιώματος της απώλειας και μας προσέφερε ένα ρολό χαρτί για να γράψουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας αμέσως μετά το συγκλονιστικό δρώμενο που προετοίμασαν οι μαθητές και οι μαθήτριες του γυμνασίου.

Με βουρκωμένα μάτια και με μουσική υπόκρουση το τραγούδι «Έχε το νου σου στο παιδί» ή «Κάποτε θα έρθουν να σου πουν» (το οποίο αποτελεί σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη που ερμήνευσε ο Παύλος Σιδηρόπουλος για την ταινία «Ασυμβίβαστος» του Ανδρέα Θωμόπουλου), με σιωπές, ψίθυρους, κραυγές και πάθος ζήτησαν δικαιοσύνη και υποσχέθηκαν πως δεν θα ξεχάσουν.

Σε ένα βουρκωμένο σεμνό τελετουργικό, με σεβασμό στην αξία της ανθρώπινης ζωής, με αναστοχαστικότητα και ενσυναίσθηση, τιμήσαμε την μνήμη των θυμάτων και απαιτήσαμε να αποδοθεί δικαιοσύνη. Ένα χρόνο μετά, παιδιά και ενήλικες, αναψηλαφίσαμε την ουλή του συλλογικού τραύματος των Τεμπών που καθορίζει το κοινωνικό μας σώμα, υποσχεθήκαμε να νικήσουμε την λήθη και τον κυνισμό. Αντίκρυσα τα βουβά και βουρκωμένα πρόσωπα όσοι εκείνο το πρωινό προσήλθαν γιατί δεν θα μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά, γιατί αυτή η απώλεια είναι απώλεια του καθενός και της καθεμίας και αυτή τη στιγμή δεν θα τη ξεχάσω ποτέ.

Τα Τέμπη ως τόπος αποτελούν έναν τόπο μαρτυρικής απώλειας και δυσαναπλήρωτης συλλογικής απώλειας. Έχουν συνδεθεί με διαφορετικές στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας με συλλογικά τραύματα και ουλές.  Σε καμμιά όμως από τις απώλειες του παρελθόντος δεν είχαν αναδειχθεί με σαφή και συγκεκριμένο τρόπο οι ευθύνες της πολιτείας που θα πρέπει να εγγυάται την ασφάλεια των πολιτών και την ορθή συντήρηση και λειτουργία των υποδομών των οποίων φέρει την ευθύνη.

Η «πολιτεία» σε συμβολικό επίπεδο οφείλει και πρέπει να φέρει μια μέριμνα «γονική» να μας αντιμετωπίζει ως «παιδιά της» και να μας προστατεύει όπως θα έκανε ένας γονιός και να μη μας αντιμετωπίζει ως αναλώσιμα σώματα στο βωμό μιας ωφελιμιστικής αντίληψης που εστιάζει στο κόστος, γιατί αυτό το κόστος τελικά μεταπίπτει σε κόστος των ανθρώπινων ζωών ενώ όλοι και όλες γνωρίζουμε πως η ανθρώπινη ζωή είναι ανεκτίμητη.

Πόσο μάλιστα όταν πρόκειται για τη ζωή που σφύζει στα νεανικά σώματα και τις ψυχές τις οποίες η πολιτεία θα έπρεπε να τις κρατά ζωηρές, δημιουργικές και ασφαλείς για να ζήσουν, να ανθίσουν και να λούσουν τον κόσμο με το υπαρξιακό τους αποτύπωμα.

Και στα Τέμπη έχουν χαθεί πολλές νεανικές ψυχές στην πρόσφατη ιστορία.

Στο σιδηροδρομικό έγκλημα που έγινε πριν από ένα χρόνο δεν πονά μόνο η απώλεια αλλά και τρόπος, οι αιτίες, τα λόγια και η πλαισίωση της απώλειας. Η διάχυση, η μετάθεση και η υποβάθμιση των ευθυνών. Ήταν διπλός ο πόνος καθώς στο πλαίσιο της διαχείρισης του πόνου το νόημα που επιχειρήθηκε να δομηθεί τις πρώτες ώρες μετά το δυστύχημα ήταν αυτό της αναγκαίας θυσίας, είτε για να βελτιωθεί ο σιδηρόδρομος είτε για να συνεχίσει να λειτουργεί.

Αυτές οι στρεβλές προσεγγίσεις της απώλειας αποτελούν ενδείξεις μιας προσπάθειας που διαχωρίζει την πολιτική ευθύνη από την ποινική, ενώ, στην πραγματικότητα, η μια αποτελεί μέρος της άλλης ή καλύτερα και οι δυο αποτελούν τις πλευρές του ίδιου νομίσματος που ονομάζεται ευθύνη. Στη συνηγορία τους εγκλήματος και τους επιθετικούς προσδιορισμούς της ευθύνης, επιστρατεύτηκε  και η στρατηγική της προσωπικής ευθύνης συνδεμένης με το ανθρώπινο λάθος, μια αλυσίδα μετάθεσης που είναι ικανοί να την τερματίσουν στο επιχείρημα «όταν επιλέγεις να μπεις σε ένα τραίνο φέρεις και εσύ την ευθύνη της επιλογής σου». Όχι δεν το τερμάτισαν με αυτόν τον τρόπο γιατί δεν τόλμησαν και ευτυχώς για αυτούς.

Όσοι και όσες ασχολούνται με τη ψυχομετρική αποτύπωση της ηθικής ωρίμανσης των ανθρώπων γνωρίζουν πως ήδη από τη δεκαετία του ’60 μέχρι και σήμερα χρησιμοποιούνται ερωτήματα με σενάρια σιδηροδρομικών δυστυχημάτων στα οποία ανάλογα με τις απαντήσεις και την επιχειρηματολογία των απαντήσεων σταθμίζεται η ηθική ωρίμανση των ερωτώμενων. Εδώ και ένα χρόνο θα μπορούσαν τα ηθικά διλλήματα τα οποία αντικρύσαμε όλοι να αποτελούν και ενδείξεις για την ηθική ωριμότητα και την δεοντολογική στάθμη της κοινωνίας μας.  Εκπρόσωποι της πολιτείας και πολίτες έχουμε υποβληθεί σε ένα ψυχομετρικό τεστ το αποτέλεσμα του οποίου ακόμη δεν έχει διαφανεί αλλά υπάρχουν πολλές χαραμάδες φωτεινού ιδεαλισμού των πολιτών που νικούν τον κυνισμό όσων χειρίστηκαν την υπόθεση της διερεύνησης των ευθυνών.

Είμαστε στην αρχή μιας διαδρομής που μπορεί να αποφέρει μέσα από την τραγικότητα των γεγονότων μια άβολη μεν αλλά διδακτική αποκάλυψη για το πόσο πολύ ανηθικότητα φωλιάζει σε αποφάσεις και πράξεις που στοίχησαν και στοιχίζουν ανθρώπινες ζωές.

Μπορεί να μας αποκαλύψει ότι  βουτηγμένοι στο τούνελ της Κρίσης εδώ και μια δεκαπενταετία επιτρέψαμε να κοστολογηθούν οι ανθρώπινες ζωές. Επιτρέψαμε ως κοινωνία να χαθούν και να συνεχίσουν να χάνονται όσες είναι αναλώσιμες. Αποδεχτήκαμε πως το κόστος καθορίζει όσα κάνουμε ή δεν κάνουμε.

Χαμένοι στις επιβιωτικές μέριμνες ξεχάσαμε να διεκδικούμε, να ελέγχουμε, να ψηφίζουμε, να κινητοποιούμαστε να πιστεύουμε πως ένας άλλος τρόπος, ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Υπνωτιστήκαμε και ακινητοποιηθήκαμε στις πρόσκαιρες αναλαμπές ευμάρειας και χαράς και ξεχάσαμε πως είναι να νοιώθεις πραγματικά πλήρης, ευτυχισμένος και κυρίως ασφαλής και σημαντικός.

Έχουμε πολλά χρόνια ως πολίτες να νοιώσουμε σημαντικοί, να νοιώσουμε στο κέντρο των αποφάσεων, να νοιώσουμε ότι έχει νόημα η φωνή μας, ότι μπορούμε να ακουστούμε ότι αξίζει τον κόπο να δαπανήσουμε προσωπικό χρόνο και ενέργεια για να κερδίσουμε συλλογικά μια καλύτερη μοίρα, μια καλύτερη στάθμη ζωής,  μια καλύτερη υπαρξιακή συνθήκη.

Όλοι οι δείκτες που μας μετράνε συλλογικά μας κατατάσσουν χαμηλά συναρθρώνοντας ένα τοπίο παραίτησης, ενδοτικότητας και ευαλωτότητας. Όλες οι μετρήσεις μας αποκαλύπτουν ένα κρισιακό οριακό ίζημα κατακερματισμένου ψυχικού σθένους, έλλειψης ικανοποίησης, έλλειψης πίστης στην αλλαγή της κατάστασης, έλλειψη ανιδιοτέλειας, προσφοράς και διεκδίκησης. Σε αυτό το ψυχικό και ηθικό σημείο το μόνο που μας απομένει είναι τα pass που παλιά τα λέγαμε επιδόματα, γίναμε «επαίτες» της πολιτείας της οποίας αποτελούμε μέρος της. Τραυματισμένοι ηθικά και πολιτικά επιτρέπουμε τον κυνισμό και την αμετροέπεια να γίνεται κανόνας και όχι εξαίρεση. Σε δείκτες που αφορούν στην ευθραυστότητα της πολιτείας μας, την ικανότητα της να προσφέρει ασφάλεια και να συντηρήσει υποδομές και θεσμούς που θα εμπνέουν εμπιστοσύνη στους πολίτες είμαστε επίσης στον πάτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Έχουμε πέσει χαμηλά αλλά αυτό μπορεί  και πρέπει να αλλάξει, οι γονείς των θυμάτων στα Τέμπη όπως η κα. Μαρία Καρυστιάνου και ο κος Γιώργο Τσακλίδης, οι γονείς των συλλόγων γονέων και κηδεμόνων των σχολείων που πήραν την πρωτοβουλία, τα παιδιά που εκφράστηκαν με σαφήνεια και ευθύτητα, όλες και όλοι όσοι είμασταν εκεί το πρωί της Κυριακής  υποσχεθήκαμε πως δεν θα ξεχάσουμε και δεν θα επιτρέψουμε να ξανασυμβεί ένα τέτοιο έγκλημα και είναι στο χέρι μας να τηρήσουμε την υπόσχεση μας.