Εκεί όπου τα προϊόντα, πηγαίνουν από χέρι σε χέρι

Πρώτη Κυριακή του μήνα, στις Καπναποθήκες Νέας Κρήνης. Τέταρτος χρόνος Αγορά Χωρίς Μεσάζοντες.

της Βαγγελιώς Χρηστίδου

Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένας δημόσιος χώρος, απλωμένος και σε πολύ ωραίο σημείο. Ήταν και οι κάτοικοι της περιοχής, που ήθελαν να τον αξιοποιήσουν. Και οι τελευταίοι, με τη συνέλευση που είχαν από πριν,άρχισαν να διοργανώνουν υπαίθρια αγορά αγαθών και προϊόντων, ώστε να φτάνουν στα σπίτια κατευθείαν από τους παραγωγούς. Και η Αγορά αυτή μπήκε φέτος στον τέταρτο χρόνο ζωής, με όρεξη και όλο και περισσότερους να την αγαπούν και να την ψάχνουν. Όλα αυτά, στις Καπναποθήκες της Νέας Κρήνης του 2015 όπου, την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα, η Ανοιχτή Συνέλευση Κατοίκων Καλαμαριάς διοργανώνει την καθιερωμένη πλέον «Αγορά Χωρίς Μεσάζοντες». Βρίσκει κανείς, σχεδόν απ’ όλα. Και από πολλές περιοχές της χώρας. Οι δύο επόμενες, τις Κυριακές 6 και 20 Δεκεμβρίου, ενόψει των γιορτών. Και η Αγγελική και ο Γιάννης, μέλη της Συνέλευσης, αφηγούνται την ιστορία της Αγοράς…

Η «Αγορά Χωρίς Μεσάζοντες» στις Καπναποθήκες της Νέας Κρήνης ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2012, ως πρωτοβουλία της Ανοιχτής Συνέλευσης Κατοίκων Καλαμαριάς και σε μια περίοδο όπου το παράδειγμα αντίστοιχων Αγορών δεν ήταν ακόμη ιδιαίτερα εκτεταμένο. Είχε μεσολαβήσει το «Κίνημα της Πατάτας», την άνοιξη του 2012 κι έτσι, διάφορες πρωτοβουλίες της χώρας– και της Θεσσαλονίκης – που ασχολούνταν με τον τομέα της διατροφής, βρήκαν την ευκαιρία να ασχοληθούν πιο εκτεταμένα.

«Το διατροφικό είναι ζήτημα επιβίωσης και οι υψηλές τιμές που αντιμετωπίζαμε στα τρόφιμα, μας προβλημάτιζαν. Σκεφτήκαμε ότι ήταν μια καλή ευκαιρία να απλωθεί το Κίνημα, εκτός από την πατάτα και σε άλλα προϊόντα», λέει η Αγγελική, από τη Συνέλευση Κατοίκων Καλαμαριάς. «Εμάς μας βοήθησε πολύ η Πρωτοβουλία Κατοίκων της Τούμπας, που είχε πρώτη επαφές με παραγωγούς και ξεκίνησε την πρώτη Αγορά Χωρίς Μεσάζοντες στην περιοχή της. Εμείς, αρχίσαμε λίγο μετά. Μέσα από συζητήσεις πολύωρες και κοπιαστικές, προσαρμόσαμε την όλη διοργάνωση και λειτουργία στα πρότυπα και τις ανάγκες της ευρύτερης περιοχής της Καλαμαριάς, καθώς και των δυνατοτήτων που έχει το πάρκο των Καπναποθηκών. Αναζητήσαμε κι επιλέξαμε το τελευταίο, αφού είναι χώρος διεκδικούμενος υπέρ των δημοτών από το δημόσιο και θέλαμε να στηρίξουμε αυτή τη διεκδίκηση».

Η νέα Αγορά έγινε αμέσως αποδεκτή από τον κόσμο της περιοχής και όχι μόνο, με μεγάλο ενθουσιασμό, αλλά και με επιφυλακτικότητα, στην αρχή, απ’ όσους τα συμφέροντα θίγονταν. Οι δυσκολίες που έπρεπε να υπερνικηθούν; «Σε άλλα μέρη της χώρας, η Αγορά Χωρίς Μεσάζοντες “πολεμήθηκε” από την αρχή, ειδικά όταν φάνηκε ότι πάει καλά. Η δική μας Συνέλευση δεν αντιμετώπισε ποτέ πρόβλημα καταγγελιών και διώξεων. Ήμασταν πολύ συνεπείς από την αρχή, στο πώς το οργανώσαμε και το προχωρήσαμε και θεωρώ ότι σε αυτό οφείλεται, το ότι δεν είχαμε καμία ενόχληση», απαντά η Αγγελική. «Παρόλα αυτά, υπήρξαν το Μάιο του 2015  καταγγελία και παράπονα από τον Εμπορικό Σύλλογο για το “Αγροτικό Παντοπωλείο”, που γίνεται στον ίδιο χώρο με την Αγορά. Γι’ αυτό, την ίδια περίοδο κάναμε τοποθέτηση στο δημοτικό συμβούλιο Καλαμαριάς, επί του θέματος. Έπρεπε να εξηγηθεί και να καταγραφεί το τι κάνουμε και το αποτέλεσμα ήταν ένα ψήφισμαθετικό, υπέρ των αγορών αυτών. Μπορεί να υπηρξε καταστολή από τα ΜΑΤ και την Αστυνομία από τη στιγμή που παραβρεθήκαμε, αλλά το δημοτικό συμβούλιο δέχθηκε τις θέσεις μας με μια διάθεση “ανοχής” μέχρι να θεσμοθετηθεί από το Κράτος ο συγκεκριμένος θεσμός και στη συνέχεια, δεν είχαμε καμιά άλλη ενόχληση».

Η πρόταση για προσχέδιο νόμου…

Από τις πιο σημαντικές κινήσεις των Ομάδων και Συλλογικοτήτων που ασχολούνται με το θέμα, μαζί και της Συνέλευσης Καλαμαριάς, η σύνταξη και η κατάθεση πρότασης για Προσχέδιο Νόμου για τις Αγορές Χωρίς Μεσάζοντες. Στο Προσχέδιο αυτό, που συνυπογράφεται από τα μέλη των Συνελεύσεων και τους παραγωγούς που συμμετέχουν στις Αγορές Χωρίς Μεσάζοντες, παρατίθεται όλο το Ιστορικό των Κινημάτων «Χωρίς Μεσάζοντες» ή «απ’ ευθείας διάθεσης προϊόντων», το σχετικό «Ανοιχτό Δίκτυο για την Απευθείας Διάθεση Προϊόντων στη Θεσσαλονίκη» και της γενίκευσης των κινηματικών πρωτοβουλιών τέτοιου είδους σε όλη τη χώρα. Μαζί με αυτό και οι στόχοι του Κινήματος, τόσο αυτοί που σχετίζονται με την απευθείας διαπραγμάτευση συλλογικών σχημάτων με «γνήσιους, τοπικούς και μικρούς παραγωγούς»για αμοιβαία κάλυψη βιοτικών αναγκών, μέχρι την υπεύθυνη στάση απέναντι στο περιβάλλον, τις εργασιακές σχέσεις, την ποιότητα και την ασφάλεια, την ανάπτυξη ποικίλων δράσεων κοινωνικής αλληλεγγύης, το νομικό πλαίσιο και τη φορολογία κ.ά.

Το προτεινόμενο από τα μέλη των Συνελεύσεων νομικό πλαίσιο σχετικά με τις αγορές «απευθείας διάθεσης προϊόντων», επικεντρώεται στο σύνολό του στη σύμπραξη ενεργών συλλογικοτήτων πολιτών – καταναλωτών και παραγωγών, την κατοχύρωση ενός δίκαιου εμπορίου για την κάλυψη των βασικών βιοτικών αναγκών του πληθυσμού, την ενθάρρυνση της ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων κοντά στα καταναλωτικά κέντρα και τέλος, στην απελευθέρωση του εθελοντισμού και την ανάπτυξη δράσεων κοινωνικής αλληλεγγύης.Και προτείνει προϊόντα ιδίας παραγωγής, που μπορούν να πωλούνται στην αγορά, από προϊόντα φυτικής παραγωγής και αυτά που συλλέγονται νόμιμα από τη φύση, ανάλογα με το βιολογικό τους κύκλο, μέχρι φυτά φυτωρίων, πολλαπλασιαστικό υλικό από είδη και ποικιλίες, μεταποιημένα ή και τυποποιημένα προϊόντα φυτικής και ζωικής παραγωγής που παράγοται σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις. Ως αρμόδια αρχή για τη χορήγηση των σχετικών αδειών, προτείνονται οι εκάστοτε δήμοι της χώρας.

«Έχουμε ενημέρωση, ότι πολλές από τις απόψεις μας θα υιοθετηθούν τελικά από τις νομοθετικές αρχές», τονίζει η Αγγελική. «Από πλευράς μας έχουμε συντάξει κανονισμό, στα πρότυπα του ΕΟΤ και πολύ αυστηρό, για να προλάβουμε την όποια καταστολή. Προσπαθούμε πάντα να τον εφαρμόσουμε, σε συνεργασία με άλλες συλλογικότητες στην πόλη, καθώς και την πρόταση για προσχέδιο νόμου – θεωρητικό κομμάτι όλου αυτό του εγχειρήματος. Μόνο οι μεσάζοντες, έχουν λόγο να καταγγέλλουν τις αγορές χωρίς μεσάζοντες, με την έννοια ότι οι τελευταίες δεν έρχονται σε αντιπαράθεση με την τοπική κοινωνία, αλλά γίνεται το αντίθετο. Την προστατεύουν από την εκμετάλλευση των όποιων συμφερόντων κι ανοίγουν χώρους δημόσιους ακόμη περισσότερο, στις περιπτώσεις που οι Αγορές πραγματοποιούνται σε τέτοιους χώρους. Όλα, στα πλαίσια της κοινωνικής κι αλληλέγγυας οικονομίας».

… κι έτσι, αν όλα πάνε καλά…

Οι Αγορές Χωρίς Μεσάζοντες, θα συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται και να εξυπηρετούν τους καταναλωτές που τις υποστηρίζουν και τις πιστεύουν και τις χρειάζονται. Στην Αγορά της Νέας Κρήνης, είναι πάρα πολλοί οι αγοραστές που από την αρχή πηγαίνουν σταθερά, κάθε 1^η Κυριακή του μήνα. Τα μέλη της Συνέλευσης τους ενημερώνουν κάθε φορά μέσω τηλεφώνου, e-mail και sms, ενώ πολλοί αγοραστές επικοινωνούν με δική τους πρωτοβουλία, προκειμένου να ρωτήσουν για την επόμενη διοργάνωση.

Εκεί, η καθιερωμένη μηνιαία συνάντηση, έχει γίνει αφορμή να δημιουργηθούν νέες φιλίες, γνωριμίες, συνεργασίες. Φοιτητές Μεταπτυχιακών και Διδακτορικών, έχουν «πατήσει» στο αντικείμενο για έρευνές τους ή η ίδια η Αγορά, έχει γίνει αντικείμενο έρευνας, αφού δεν είναι μόνο μια εμπορική πράξη αγοραπωλησίας, αλλά μια κοινωνική πράξη, μια «γιορτή» για τα μέλη της. Και μια μεγάλη στήριξη, σε κατοίκους της Καλαμαριάς και άλλων περιοχών της Θεσσαλονίκης, που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από άλλους, αφού κάθε φορά μέλη της Συνέλευσης φροντίζουν ώστα να εξυπηρετηθούν και οι τελευταίοι, όσο γίνεται, εξασφαλίζοντας τη μεταφορά προϊόντων στα σπίτια όσων δεν έχουν πρόσβαση.

«Ο μόνος στόχος μας που δεν επιτεύχθηκε ακόμη όλα αυτά τα χρόνια, είναι η ανάπτυξη ενός είδους συνεργατισμού με οργανωμένη μορφή, παραγωγών και συνεταιρισμών. Ένας από τους λόγους ήταν και η καταστολή που δέχθηκαν οι Αγορές σε όλη τη χώρα, με αποτέλεσμα και οι παραγωγοί να υποχωρήσουν και να είναι επιφυλακτικοί και το εγχείρημα να φαίνεται όχι πάντα τόσο «πολυδύναμο», όσο θα μπορούσε να είναι», λέει η Αγγελική. «Κι όμως, το κίνημα διάθεσης προϊόντων απευθείας από παραγωγούς ή κίνημα των αγορών χωρίς μεσάζοντες, είναι μια παρέμβαση με χαρακτηριστικά κοινωνικά,οικονομικά και πολιτικά – όχι κομματικά. Προσπαθήσαμε να παρέχουμε έναν άλο δρόμο της διακίνησης της τροφής, αυτό που λέμε “από το χωράφι, στο πιάτο”, για την ενίσχυση της αυτάρκειας και της αυτονομίας της χωρας, με αποφάσεις που λαμβάνονται από τη Συνέλευση αμεσοδημοκρατικά, κατά προτίμηση ομόφωνα. Το κίνημα σε όλη τη χώρα, έχει επηρρεάσει πάρα πολύ την αντιμετώπιση των ιδίων των παραγωγών από τους κατοίκους των πόλεων και παρά τα προβλήματα συνεννόησης που υπήρξαν στην αρχή, χωρίς τη βοήθειά τους, δεν θα μπορούσαμε να στήσουμε αυτή τη δομή. Εμείς, θέλουμε το συνδυασμό των πιο ποιοτικών κι ασφαλών προϊόντων, σε τιμή δίκαιη και για τον παραγωγό και για τον καταναλωτή και όχι σε τιμή που θα καθορίζεται από τους μεγαλέμπορους και τα σχετικά συμφέροντα. Ένα από τα πράγματα που καταφέραμε και που δεν διαπραγματευόμαστε, είναι η κοινωνική αλληλεγγύη με όποιες μορφές μπορεί να αναδειχθεί μέσα από αυτές τις αγορές, κάτι που μας δίνει τη δυνατότητα να στηρίζουμε οικογένειες που το χρειάζονται. Όλα αυτά με πολλά χέρια και γνώσεις ανθρώπων, γεωπόνων, καλλιεργητών, δικηγόρων, κ.ά. και με πάρα πολλή ευθύνη από όλες τις πλευρές. Οι παραγωγοί διανύουν μεγάλες αποστάσεις για να έρθουν, οι οικογένειες επίσης μετακινούνται αρκετά. Αυτή η ευθύνη είναι μεγάλη κι έχει πολλή δουλειά στην προετοιμασία, το να προσπαθείς να ελέγξεις όλο αυτό το πράγμα. Δεν τα καταφέρνουμε όπως θέλαμε, αλλά προσπαθούμε. Και το στηρίζουμε χάρη και στον κόσμο που το πιστεύει».

«Το κομμάτι της αλληλεγγύης, είναι για εμένα το πιο σημαντικό.Κάθε φορά.» λέει ο Γιάννης, επίσης από τα μέλητης Συνέλευσης. «Φροντίζουμε να κάνουμε για λίγες μέρες τη ζωή των συμπολιτών μας πιο άνετη. Το σύστημα παράγει την ανισότητα κι έτσι, προσπαθούμε να την εξομαλύνουμε κάπως. Το πόσο θα αποδώσει το εγχείρημα, θα το δείξει ο χρόνος, η ζωή … Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι μπορεί να γίνει αυτό. Αλλά η αλληλεγγύη, είναι μεγάλη δύναμη. Μια ασπιρίνη, είτε από τη σακουλίτσα που θα πάρει ο δικαιούχος στις 6 Δεκέμβρη, είτε από άλλες δράσεις που θα κάνουμε, συλλογικά. Εξάλλου πάντα, εχθρός του καλού, είναι το καλύτερο. Και ειδικά ως προς τη Συνέλευση Κατοίκων Καλαμαριάς, ελπίζουμε ότι για το κομμάτι της αγοράς, θα δραστηριοποιηθούν και θα ενταχθούν κι άλλοι, νέοι και μη…».

Τι θα βρείτε στην Αγορά της Νέας Κρήνης

• Συνολικά 30 παραγωγούς κατά μέσο όρο, κάθε πρώτη Κυριακή του μήνα (εξαίρεση ο Δεκέμβρης που, λόγω γιορτών, θα φιλοξενήσει δύο Αγορές, μία στις 6 και μία στις 20).
• Όλα τα βασικά προϊόντα διατροφής και πολλά βιολογικά προϊόντα, αφού ένα κομμάτι της Αγοράς Χωρίς Μεσάζοντες στις Καπναποθήκες, είναι αφιερωμένο σε βιοκαλλιεργητές. Συγκεκριμένα, εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Καλαμάτας, τυροκομικά – φέτα, κατσικίσιο, προσεχώς και σε κίτρινα τυριά – από Γρεβενά και αλεύρι για όλες τις χρήσεις λευκό, πατάτες από Ορεινή Σερρών, κρεμμύδια, ελαιόλαδο κι ελιές επίσης από Χαλκιδική και Μεσσηνία, μέλι από Χαλκιδική και βιολογικό μέλι από Θεσσαλονίκη και Θάσο, ρύζι από Προβατά Σερρών, φασόλια μικρά και γίγαντες από Καστοριά, ρίγανη από Σοχό, σύκα από Εύβοια, ζυμαρικά από Γαλάτιστα, βιολογικό αλεύρι και όσπρια από Καρδίτσα, αυγά και λαχανικά εποχήςαπό Επανομή, μήλα από Πέλλα, ακτινίδια βιολογικά, ρίγανη, τσάι και βότανα αρωματικά και άλλα πολλά).
• Μη βρώσιμα προϊόντα: κεραλοιφές, χειροποίητα σαπούνια, φυτά αποξηραμένα, σπαθόλαδο, προϊόντα του αυτοδιαχειριζόμενου εργοστασίου της ΒΙΟΜΕ.
• Έναν πάγκο κάθε φορά στη μέση του Πάρκου των Καπναποθηκών, όπου τα μέλη της Αγοράς κερνούν καφέ, τσάι, νερό και διάφορα από τα προϊόντα των παραγωγών (φασολάδα, τσίπουρα, κρασιά, ψωμί, ελιές κ.ά.).
• Χαμόγελα, φιλόξενους πάγκους, χρώματα και γεύσεις, συζητήσεις περί προϊόντων, καλλιεργειών, αλλά και φιλοσοφικές, κ.ά. Ποδήλατα, παιδάκια να παίζουν και πολύ μεράκι.