Έλα να σου συστήσω τον Σπύρο

Ο Σπύρος Μπάκας είναι ένας νεαρός Ρομά που αγαπά την επικοινωνία την επαφή με τους ανθρώπους και ειδικά με τα παιδιά.

Ιδιαίτερα ανήσυχος δεν επαναπαύεται και είναι αποφασισμένος να πολεμήσει για την βελτίωση της κοινότητας του αλλά και την εξάλειψη των διακρίσεων και του ρατσισμού.

Για πρώτη φορά φέτος είναι υποψήφιος στις Ευρωεκλογές.

«Γεννήθηκα στον Δενδροπόταμο, όλη μου τη ζωή την έζησα εκεί. Τα παιδικά μου χρόνια ήταν όμορφα γιατί ήμασταν τα παιδιά που ακόμα παίζαμε ποδόσφαιρο στην αλάνα, κρυφτό στην γειτονιά. Δημοτικό και Γυμνάσιο πήγα στον Δεδροπόταμο αλλά στο Λύκειο αποφάσισα να δοκιμάσω να πάω εκτός γειτονιάς για να ενταχθώ σε ένα περιβάλλον που δεν θα αποτελείται μόνο από παιδιά Ρομά. Πρόλαβα τα παλιά σχολεία που δεν ήταν σε καλή κατάσταση, αργότερα έγιναν δύο καινούργια δημοτικά σχολεία στον Δενδροπόταμο. Ήμασταν όμως μόνο τσιγγανάκια και αυτό δεν μου άρεσε. Οι μόνοι μη Ρομά φίλοι μου ήταν παιδιά που έβλεπα στις διακοπές και τα Σαββατοκύριακα και ερχόντουσαν να δούνε την γιαγιά τους. Ξέρετε η περιοχή μας είναι προσφυγική οπότε εκτός από τους τσιγγάνους λίγοι γνωρίζουν ότι υπάρχουν μόνιμοι κάτοικοι Μικρασιάτες και Πόντιοι».

Μετά το Λύκειο ο Σπύρος ξεκίνησε να αποκτά παρέες σε όλη την πόλη. Στην αρχή ήταν μια δύσκολη πρόκληση όμως με τον καιρό ήταν πολλοί αυτοί που μέσα από αυτόν αγάπησαν τους τσιγγάνους και τον Δενδροπόταμο.

«Τον περισσότερο ρατσισμό τον αντιμετώπισα όταν πήγα να γραφτώ στο ΕΠΑΛ Κορδελιού. Ο διευθυντής δεν κατάλαβε ότι είμαι Ρομά ήθελε να κάνουμε την μετεγγραφή και ζήτησε να δει την μητέρα μου. Όταν φτάσαμε στο γραφείο του και ξεκινήσαμε την κουβέντα μας ρωτάει τον τόπο κατοικίας και του λέμε ότι είμαστε από τον Δενδροπόταμο. Σηκώνεται επάνω τσατισμένος και λέει «Φύγετε από το γραφείο, στο σχολείο μου δεν δέχομαι γύφτους». Ήταν η μεγαλύτερη σφαλιάρα που έχω δεχτεί στην ζωή μου. Του απάντησα, αλλά δεν με άκουσε γιατί είχε παρωπίδες και με δάκρυα στα μάτια αφού ένιωθα ανεπιθύμητος πήρα την απόφαση μετά από παρότρυνση μιας καθηγήτριας να μην το βάλω κάτω και βρέθηκα στο 1ο ΕΠΑΛ Ευόσμου. Εκεί με δέχτηκαν με ανοιχτές αγκαλιές. Όταν μάλιστα έμαθαν ότι ήμουν μέλος της ομάδας Ρομποτικής του «Φάρου του κόσμου» που είχε εκείνη την χρονιά βραβευτεί ως Παγκοσμίως τιμώμενη και ταξιδέψαμε στην Αμερική αποφάσισαν να φέρουμε και την ρομποτική αλλά και άλλες δράσεις στο σχολείο. Τσιγγάνοι υπάρχουν σε όλες τις περιοχές των δυτικών συνοικιών. Στο Κορδελιό όμως συναντάμε τα περισσότερα περιστατικά αντιτσιγγανισμού.

Έχουν μια πολύ κακή εικόνα στερεοτυπική και δεν μας δέχονται. Παρ ότι βίωσα το ρατσισμό από τον διευθυντή του Κορδελιού φοβήθηκα να το καταγγείλω σκέφτηκα ένα μικρό παιδί Ρομά με ποιον πάω να τα βάλω και μήπως στο τέλος αντί να δικαιωθώ βρεθώ και μπλεγμένος, γιατί αυτός είναι ο τρόπος που σκεφτόμαστε.

Ότι δεν μπορούμε να παλέψουμε την αδικία και δεν υπάρχει δικαιοσύνη. Οι Ρομά πιστεύουν ότι τα σώματα ασφαλείας και οι δικαστικές αρχές δεν είναι υποστηρικτικές απέναντί τους. Ειδικά μετά την υπόθεση Σαμπάνη, Φραγκούλη είμαστε ακόμα πιο φοβισμένοι και δύσπιστοι. Οι αστυνομικοί ξέρουν πάρα πολύ καλά ποιους ψάχνουν και που θα τους βρουν. Το να κάνεις άσκοπες επιχειρήσεις ελέγχου σε οικισμούς, να ξυπνάς οικογένειες για να κάνεις μέσα στην νύχτα ελέγχους στα σπίτια χωρίς κανένα λόγο, χωρίς να είναι ύποπτοι, να βλέπεις να δέρνουν η τον γείτονα μπροστά στα μάτια σου, να του μιλούν με το χειρότερο τρόπο. Όλα αυτά σε κάνουν και φοβάσαι.

Με τα χρόνια αυτοί οι γονείς βλέπουν πως τα παλιά τους επαγγέλματα δεν έχουν μέλλον και προσπαθούν να στρέψουν τα παιδιά τους στο σχολείο, να τους προσφέρουν ένα καλύτερο μέλλον όμως πολλές φορές δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να στηρίξουν τις επιλογές των παιδιών τους τα οποία μπορεί να καταλήγουν σε ένα φαύλο κύκλο, να απογοητεύονται και να εγκαταλείπουν την όποια προσπάθεια ενώ μπορεί να έχουν δυνατότητες αλλά και προοπτική.

Υπάρχουν οικογένειες που δεν έχουν τα βασικά αγαθά που απαιτεί η καθημερινότητα, δεν μένουν σε κατάλληλα σπίτια, δεν έχουν να πληρώσουν το ρεύμα και το νερό. Σε κάποιες κοινότητες δεν έχουν καν ρεύμα και νερό. Οπότε δεν έχουν την δυνατότητα να πάρουν στα παιδιά τους την τσάντα, τα τετράδια, τις φόρμες.

Είμαστε πολλές φορές αυστηροί με αυτούς τους γονείς χωρίς να γνωρίζουμε τις συνθήκες που ζουν. Ένα παιδί που δεν έχει όλα αυτά που απαιτεί η λίστα που δίνει ο δάσκαλος για αγορές μπορεί να ντραπεί και να μην θέλει να συνεχίσει να πηγαίνει στο σχολείο γιατί δεν αντέχει τις ανισότητες που αυτό δημιουργεί.

Έχω περάσει από αυτή τη φάση όταν οι γονείς μου δεν είχαν λεφτά και δεν είχα ούτε τσάντα να αγοράσω.

Ένα δεύτερο πολύ βασικό είναι για όλους αυτούς που ζουν σε περιοχές χωρίς τρεχούμενο νερό. Μπορεί να μην είσαι το ίδιο καθαρός και περιποιημένος όχι γιατί δεν το θέλεις αλλά δεν στο επιτρέπουν οι συνθήκες. Οι συμμαθητές σου όμως, οι δάσκαλοι, ο σύλλογος γονέων δεν θα σε δεχτούν οπότε με τον τρόπο τους σε διώχνουν μακριά από το εκπαιδευτικό σύστημα. Το περισσότερο μπούλινγκ το δέχονται αυτά τα διαφορετικά παιδιά που εμφανώς μπορεί να έχουν όλα τα χαρακτηριστικά που η κοινωνία έχει δαιμονοποιήσει και αποδίδει στους Ρομά.

Πάντα θα υπάρχει το παιδί που είναι σκουρόχρωμο, δεν θα είναι ντυμένο όπως όλα τα άλλα. Ανήκω στην κατηγορία των παιδιών που δεν καταλάβαιναν την καταγωγή μου και μπορούσα να περάσω απαρατήρητος. Δεν το έκρυψα όμως ποτέ. Ήθελα να το προβάλλω, ήθελα να μας γνωρίσουνε αυτός ήταν ο σκοπός μου. Το να μην ταιριάζεις με κάποιον το βρίσκω πολύ λογικό αλλά να μην τον δέχεσαι εξ αρχής το βρίσκω πολύ αρνητικό γ αυτό πολεμούσα προς αυτό το σκοπό».

Ο Σπύρος είναι ένα από τα δεκάδες παιδιά που εδώ και τρείς γενιές παρακολουθούν τις δράσεις του «Φάρου του κόσμου» και τις ευκαιρίες που προσφέρει με στόχο την εκπαίδευση και την επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών Ρομά.

«Ο Φάρος του Κόσμου τον οποίο ξεκίνησε ο πατέρας Αθηναγόρας στην κατακόμβη της εκκλησίας ήταν ένα σημείο αναφοράς για όλα τα παιδιά του Δενδροποτάμου. Το προαύλιο της εκκλησίας ήταν σαν την πλατεία και εκεί στήθηκε ένας πολυχώρος για την νεολαία.

Δημιουργήθηκαν οι ομάδες μπάσκετ, ποδοσφαίρου, ρομποτικής. Ήμασταν τα παιδιά που θέλαμε να γνωρίσουμε τον έξω κόσμο, μας άρεσε η εξωστρέφεια, θέλαμε να έρθουμε αντιμέτωποι με προκλήσεις. Ο «Φάρος του κόσμου» ήταν κάτι μοναδικό για την γειτονιά και μας έδωσε όλες αυτές τις ευκαιρίες. Με τα χρόνια όλο και περισσότεροι γονείς άρχισαν να ψάχνουν τρόπους και τα δικά τους παιδιά να μπορέσουν να ξεφύγουν και να κάνουν κάτι για τον εαυτό τους.

Είμαστε μια περιοχή που δέχεται πιο εύκολα το διαφορετικό. Γ αυτό εδώ βρήκαν να στεριώσουν Ρομά αλλά και μη Ρομά, πρόσφυγες και μετανάστες από Αλβανία, Αφρική, Πακιστάν γιατί τα ενοίκια είναι πάρα πολύ χαμηλά τεράστια διαφορά από τις άλλες περιοχές. Κάποιοι από αυτούς όταν βρήκαν ευκαιρία έφυγαν, άλλοι έμειναν και εντάχθηκαν στην αγορά εργασίας όπως κάνουν και κάποιοι Ρομά που εγκαταλείπουν την περιοχή τους για να πάνε στον Εύοσμο, στους Αμπελόκηπους στο Κέντρο για να ξεφύγουν».

Στα 14 μετά από μια επίπονη διαδικασία, άγχος ταλαιπωρία και πόνο ανακαλύπτει ότι πάσχει από τη νόσο του Crohn κάτι που θορύβησε και φόβισε το οικογενειακό και συγγενικό του περιβάλλον μιας και οι ιατρικές έννοιες όπως αυτοάνοσο νόσημα ήταν άγνωστες για αυτούς.

«Τον πρώτο καιρό οι δικοί μου ήταν σε απόγνωση δεν καταλάβαιναν πως μπορούν να το αντιμετωπίσουν. Χρειάζεται ειδική διατροφή φάρμακα αγωγές και είχα ανθρώπους που με στήριξαν σ αυτό. Ενώ δεν είναι ένα αυτοάνοσο μη αντιμετωπίσιμο φανταστείτε έναν παιδί Ρομά που δεν θα μιλήσει γ αυτό, που δεν θα το δώσει σημασία, που δεν θα έχει τα χρήματα για τις εξετάσεις, μπορεί να χάσει και τη ζωή του.

Ακόμα και στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας οι τσιγγάνοι είναι οι ανεπιθύμητοι, ανασφάλιστοι, ξεκρέμαστοι και όντας κάποιοι αναλφάβητοι δεν κατανοούν την σημασία της πρόληψης. Δεν είναι τυχαίο που το προσδόκιμο ζωή μας είναι δέκα χρόνια μικρότερο από το μέσο όρο. Θα ήθελα μέσα από το δικό μου πρόβλημα να εμπνεύσω και να δώσω στην κοινότητα την ευκαιρία να ενημερωθεί για τα αυτοάνοσα, για την σημασία των προληπτικών εξετάσεων και την φροντίδα της υγείας μας. Και σ αυτήν την περιπέτεια μου βρήκα γιατρούς δεκτικούς και άλλους λίγο πιο επιφυλακτικούς γιατί ίσως να είχαν μια άλλη εικόνα για τους τσιγγάνους στα νοσοκομεία. Θα ήταν χρήσιμη η παρουσία Ρομά διαμεσολαβητών υγείας. Ο γιατρός μπορεί να έχει πει κάτι επιστημονικά να μην το καταλάβει ο τσιγγάνος και από ντροπή να μην ρωτήσει η να κάνει κάτι εντελώς λάθος γιατί δεν κατανόησε τις οδηγίες.

Όταν ολοκλήρωσα το σχολείο το όνειρο μου ήταν να σπουδάσω Κοινωνικός λειτουργός. Δυστυχώς δεν είχα την οικονομική δυνατότητα να στηρίξω αυτήν την επιλογή και να φύγω Κομοτηνή. Ήρθε και ο κορονοϊός και νομίζω πως είχα πέσει σε κατάθλιψη δεν μπορούσα να κάνω τίποτα γιατί απογοητεύτηκα από την συνθήκη. Όταν σιγά σιγά πέρασε εκείνο το πρώτο κύμα εγκλεισμού αποφάσισα πως έπρεπε να κάνω κάτι και να μην αφήσω το χρόνο να περνάει και αποφάσισα να στραφώ στην δημοσιογραφία. Μου άρεσε η ιδέα να χρησιμοποιήσω την επαγγελματική αυτή ιδιότητα για να γίνω η φωνή των αδύναμων και των ευάλωτων. Μέσα από όλες αυτές τις ενασχολήσεις άρχισε και το ενδιαφέρον μου για τα κοινά, την πολιτική με στόχο να μπορέσω να κάνω κάτι που θα πάει και την δική μου κοινότητα μπροστά. Η μητέρα μου πάντα με στήριζε ο πατέρας μου είχε κάποιες αμφιβολίες αλλά κάναμε πολλές συζητήσεις μέσα από τις οποίες κατάλαβε γιατί ήταν για εμένα σημαντικός ο αγώνας που κάνω. Λίγο πριν φύγει από την ζωή πρόλαβε να με δει υποψήφιο στις δημοτικές – περιφερειακές εκλογές. Ήταν χαρούμενός και περήφανος για την εξέλιξη μου.

Δουλεύω σε ένα κέντρο δημιουργικής απασχόλησης στον Δενδροπόταμο. Δεν είχα πολλές επαγγελματικές ευκαιρίες εκτός της περιοχής μου.

Έχω δεχτεί αποκλεισμό από την αγορά εργασίας όχι γιατί δεν μπορούσα να κρύψω την καταγωγή μου αλλά γιατί δεν ήθελα να το κάνω.

Μάλιστα όποτε με ρωτάνε τους λέω ότι είμαι περήφανος γ αυτό. Πάνω από όλα είμαι άνθρωπος, είμαι και εγώ Έλληνας πολίτης που τυχαίνει να είμαι τσιγγάνος. Δεν θα το έκρυβα παρά τα στερεότυπα γιατί σκέφτομαι την θέση των άλλων που είτε δεν θέλουν είτε δεν μπορούν. Δεν θα κερδίσουμε την μάχη με αυτό το τρόπο αλλά με το να βγούμε μπροστά και να μας γνωρίσουν πραγματικά. Μου αρέσει να δουλεύω με τα παιδιά, τα παιδιά είναι το μέλλον, θέλουν να πιστεύεις σε αυτά, μου αρέσει που βλέπουν ένα άνθρωπο δικό τους τσιγγάνο σε αυτήν τη θέση του εκπαιδευτή. Όπως μου δόθηκαν εμένα ερεθίσματα και ευκαιρίες θέλω να μεταλαμπαδεύσω όσα γνωρίζω και ότι μπορώ στην νέα γενιά.

Η Αριστερά ήταν το κίνημα που εξέφραζε περισσότερο τον Σπύρο, ξεκίνησε να παρακολουθεί τις συναντήσεις της νεολαίας στην Θεσσαλονίκη, να συμμετέχει σε ημερίδες και εκδηλώσεις κάτι που δεν είναι και τόσο συνηθισμένο για έναν τσιγγάνο. Τα πρώτα ερεθίσματα του τα έδωσε το στέκι της Ετεροτοπίας και τα παιδιά που τον έπεισαν πως νοιάζονται πραγματικά για την συμπερίληψη από την οποία δεν θα πρέπει να λείπει κανείς.

Η Νέα Αριστερά είναι το κίνημα που μπορεί να εκφράσει όλους τους Ρομά, οι τσιγγάνοι δεν μπορούν να είναι τίποτα άλλα εκτός από αριστεροί. Είναι το μόνο κίνημα που προάγει την δικαιοσύνη, το διαφορετικό, τον αντιρατσισμό και αντιφασισμό. Με την εμπλοκή μου φέρνω σε επαφή τους Ρομά με την αριστερά γιατί κανείς δεν είχε τόσο στενή επαφή τα προηγούμενα χρόνια με την πολιτική. Η Αριστερά δείχνει πραγματικό ενδιαφέρον και δεν έχει ψηφοθηρικούς στόχους δεν βλέπει τους τσιγγάνους ως μια ευκαιρία για περισσότερος ψηφοφόρους και το έχει αποδείξει έμπρακτα με τη στήριξη της σε πορείες, ομιλίες και εκδηλώσεις συμπαράστασης. Η μάχη μας είναι στο δρόμο και η Νέα Αριστερά ήταν εκεί να προασπιστεί την κοινωνική αδικία και να εναντιωθεί σθεναρά ενάντια στην αστυνομική βία και τις απάνθρωπες δολοφονίες Ρομά τα τελευταία δύο χρόνια.

Όταν μου έγινε πρόταση να μπω στο ψηφοδέλτιο των Ευρωεκλογών είπα αμέσως το ναι αν και είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα. Μου αρέσει η ευκαιρία που μου δίνεται να γίνω η φωνή που λείπει και συμπεριλαμβάνει τους Ρομά με στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων, τις ίσες ευκαιρίες και κυρίως την ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς αποκλεισμούς. Έχω γνωρίσει κόσμο, έχω έρθει σε επαφή με ανθρώπους που θέλουν να σταθούν δίπλα μας και να πολεμήσουν γ αυτήν την αλλαγή. Η Νέα Αριστερά από την αρχή έβαλε ως στόχο όχι να προασπιστεί μόνη της τους τσιγγάνους αλλά να πάρει νέους από την ίδια την κοινότητα και πλάι τους να αγωνιστεί και αυτό το βρίσκω πολύ σημαντικό. Συμμετέχω λοιπόν σε όλες τις δράσεις, με βοηθάει στην εξωστρέφεια στο να κινητοποιηθεί όλη η κοινότητα και άλλοι νέοι που σπουδάζουν εργάζονται και πηγαίνουν σχολείο.

Το όνειρο μου είναι να ολοκληρώσω την πρακτική, μου αρέσει η πολιτική θέλω να την ακολουθήσω όπως και την δημοσιογραφία αλλά αγαπώ πολύ και τα παιδιά. Εύχομαι να μπορώ να τα συνδυάσω και να ακολουθήσω κάτι που να έχει σχέση με όλα αυτά».