Η Ελισάβετ που διδάσκει τα παιδιά στη φύση

Στο «Σχολείο της Φύσης» κυρίαρχη ιδέα είναι η ενεργητική συμμετοχή του παιδιού στην οικοδόμηση της γνώσης, η οποία πετυχαίνεται μέσα από τη σχέση που αναπτύσσουν τα παιδιά με το περιβάλλον. Μέσα στη φύση γεννιέται η πιο καθαρή και ζωντανή σκέψη, μέσα σε αυτή το παιδί σκέφτεται παραστατικά, βιώνει τη χαρά και την απόλαυση που προσφέρει η κατάκτηση της γνώσης. Πίσω από αυτή τη σπουδαία πρωτοβουλία βρίσκεται και ένας σπουδαίος άνθρωπος, η Ελισάβετ Γεωργιάδου που είχα την τύχη να συναντήσω σε κάποιες κοινές δράσεις μας γύρω από κάποιες κοινές μας ανησυχίες. Σύντομα βρέθηκα σε ένα εργαστήριο στο οποίο ήταν ομιλήτρια. Στα πρώτα 2 λεπτά κατάλαβα πως αυτή η γυναίκα θα ήθελα να είναι η δασκάλα μου όταν ήμουν πιτσιρικάς αλλά ακόμα και τώρα γιατί πάνω απ όλα η Ελισάβετ,αφυπνίζει,σου δίνει κίνητρα για να φύγεις μπροστά.

Αυτή είναι η ιστορία της.

«Ξεκίνησα από το Δημόσιο, όπου δούλεψα για 22 χρόνια σε διάφορα νηπιαγωγεία στην Κοζάνη και Θεσσαλονίκη. Μου άρεσε πολύ που ήμουν με παιδιά, πάντα το ήθελα και είχα συνείδηση της μεγάλης ευθύνης του να είσαι δάσκαλος στην πιο σημαντική ηλικία του ανθρώπου. Αυτό με οδηγούσε σε διαρκή αναζήτηση γνώσης και δράσης που είχε ρίσκα, αλλαγές και ανατροπές και πάντα περιελάμβανε τους γονείς. Από πολύ νωρίς κατάλαβα ότι χωρίς το γονιό δεν μπορείς να εκπαιδεύσεις κανένα παιδί.»

Το «Σχολείο της Φύσης» δημιουργήθηκε μέσα από την ιδέα να δημιουργηθεί ένα χώρος και μια συνθήκη που να αξίζει στο παιδί και μέσα από την πίστη ότι ο άνθρωπος για να αποκτήσει Παιδεία και όχι απλά να εκπαιδευτεί, δύο πράγματα έχει ανάγκη: αυτογνωσία και φύση. Ο τίτλος λοιπόν «Σχολείο της Φύσης» δεν δηλώνει μόνο τόπο, αλλά και μέθοδο. Εκπαίδευση μέσα από τη φύση και σύμφωνα με τη φύση του ανθρώπου.

Πρόκειται για έναν βρεφονηπιακό σταθμό και νηπιαγωγείο, που λειτουργεί εδώ και 10 χρόνια στον Τρίλοφο Θεσσαλονίκης. Μπαίνοντας στο σχολείο βλέπεις στον τοίχο το «Πατρίδα είναι η παιδική σου ηλικία». Εκεί βρίσκονται οι αιτίες και οι απαντήσεις του πώς και του γιατί ζούμε, αυτό που ζούμε.

«Η φιλοσοφία μας βασίζεται σε αυτή τη γνώση και σχεδιάζουμε έχοντας βαθιά πίστη στο παιδί, στη σοφία που κουβαλάει στην κυτταρική του μνήμη και στις δυνατότητες του, που μέσα από την εκπαίδευση που του παρέχεται γίνονται ικανότητες, δίνοντας του την ευκαιρία να γίνει αυτόνομο. Δημιουργήσαμε ένα παιδαγωγικό περιβάλλον, όπου κυρίαρχο είναι το παιχνίδι και όπου τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να κατανοήσουν σε βάθος τον εαυτό τους, να αναπτύξουν τη συναισθηματική τους νοημοσύνη, να αυτορυθμίζονται και να αυτοελέγχονται, να είναι δημιουργικά και αυτόνομα, να μπορούν να στηρίζονται στον εαυτό τους και να βρίσκουν λύσεις στα προβλήματα που προκύπτουν. Πρόβλημα μπορεί να είναι από το πώς θα σκαρφαλώσω στο δέντρο μέχρι το πώς θα βρω τρόπο να λύσω τη σύγκρουση μου με τον άλλο. Εκπαιδεύονται στο να είναι ευέλικτα και να βλέπουν την κάθε αλλαγή σαν ευκαιρία για ανανέωση και έξοδο από τη ρουτίνα, σαν μια διαδικασία μάθησης. Τους επιτρέπεται να βλέπουν τα λάθη τους σα μια διαδικασία εξέλιξης.

Η φιλοσοφία μας στο σχεδιασμό των γνωστικών αντικειμένων μαθηματικά, γλώσσα, φυσικές επιστήμες κτλπ, στηρίζεται πάνω στην έννοια της ανάγκης του να γίνονται τα πράγματα και να εξυπηρετούν ένα σκοπό, έτσι όπως τα δημιούργησε εκείνος ο «πρώτος άνθρωπος» που χρησιμοποιείσαι τις ανώτερες νοητικές του λειτουργίες για να λύσει πρακτικά ζητήματα καθημερινότητας ή να απαντήσει σε εσωτερικές τους αναζητήσεις. Έτσι λοιπόν τα projects που υλοποιούνται ξεκινούν από τα παιδιά και ικανοποιούν ανάγκες τους με πρωταρχική το παιχνίδι που είναι και το μέσο για να φτάσουμε σε γνωστικούς στόχους του Αναλυτικού Προγράμματος του ΥΠEΠΘ»

O λαχανόκηπος, τα ζώα, τα πρακτικά ζητήματα του σχολείου, όπως η φροντίδα των χώρων μέσα στους οποίους ζουν, είναι στην καθημερινότητα των παιδιών.

«Το σχολείο μας συνεργάζεται με διάφορους οργανισμούς (AIESEC, προγράμματα Ερυθρού Σταυρού Γερμανίαςκτλ.), έτσι ώστε τα παιδιά να βιώνουν τη διαφορετικότητα και να έρχονται σε επαφή με την ξένη γλώσσα έχοντας στην καθημερινότητα τους ανθρώπους από διάφορες χώρες (Φιλιππίνες, Ινδία, Γερμανία κτλ).

Με τα μεγαλύτερα παιδιά του σχολείου πηγαίνουμε εκδρομές για δυο και τρεις μέρες και το καλοκαίρι περισσότερες, χωρίς γονείς, σε βουνά και σε λίμνες, σε χιονοδρομικά κέντρα και αρχαιολογικούς χώρους, όπου μαθαίνουν να εμπιστεύονται τον εαυτό τους και τους άλλους γύρω τους, μαθαίνουν να παρατηρούν και να βγάζουν συμπεράσματα, ανεβάζουν τον πήχη των αντοχών τους και βιώνουν το ΜΠΟΡΩ. Ψάχνουν νεράιδες στο δάσος και γοργόνες στη θάλασσα, κάνουν ονειροπαγίδες και «καίνε» τους φόβους τους. Εκεί σκαρφαλώνοντας στις πλαγιές, ακούς διάφορα από τα παιδιά όπως το: «Εγώ τώρα, δε νιώθω και τόσο δυνατός. Νιώθω λίγο μαλακός. Αλλά δεν το βάζω κάτω. Το βάζω πάνω και συνεχίζω.» Πόσες φορές στη ζωή του ο μικρός Φ. θα χρειαστεί να πει τα ίδια λόγια και θα συνεχίζει ξέροντας ότι μπορεί να τα καταφέρει στους στόχους,που ο ίδιος έβαλε.»

Στα διάφορα projects συμμετέχουν ενεργά και οι γονείς, οι οποίοι θεωρούνται απαραίτητοι στην εκπαιδευτική διαδικασία και οι οποίοι κατά τη διάρκεια όλης της χρονιάς έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε ομάδες προσωπικής ανάπτυξης, όπως δραματοθεραπεία, θεατρική ομάδα, ομάδα τυμπάνων, ομάδα παιχνιδιού γονείς με παιδιά, αναπνοών και άλλες, ομάδα Παιδείας του Βάθους.

«Στο ίδιο πλαίσιο εκπαιδεύονται συστηματικά και οι δάσκαλοι, καθώς η αυτογνωσία του δασκάλου για εμάς θεωρείται κριτήριο για να μπορείς να είσαι με παιδιά.

Στο πλαίσιο αυτό συν-εκπαίδευσης πηγαίνουμε εκδρομές με όλη την οικογένεια ή μόνο με γονείς χωρίς παιδιά, όπου τα παιδιά μένουν Σαββατοκύριακο στο σχολείο με παιδαγωγούς και οι γονείς κάνουν σεμινάριο αυτογνωσίας με παιχνίδια και άλλες τεχνικές.»

Μέσα από όλα αυτά προέκυψε ένας κοινωνικός σύλλογος, το “Δέντρο Ζωής”, που υλοποιεί δράσεις προσφοράς και που μαζί με τη θεατρική ομάδα ” Κύκλος Ζωής “, μαζεύουν χρήματα και ενισχύουν στην πόλη μας συλλόγους και οργανώσεις για παιδιά.

Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούν και σχέσεις μεταξύ τους, νοιάζεται ο ένας για τον άλλον σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο. Όχι πάντα εύκολα, καθώς το εγώ και το μεγάλωμα τους καθενός, σηκώνουν τείχη πολλές φορές.

«Είναι μεγάλη χαρά να βλέπουμε μέσα από το σχολείο, οικογένειες να αλλάζουν τρόπο ζωής. Και εκεί που ήταν στενά πυρηνικές να ανοίγονται, αφήνοντας χαραμάδες στην ιδιωτικότητα, που περιορίζει τον άνθρωπο. Που δημιουργεί στενό χώρο, εξ΄ου και η στενοχώρια που χαρακτηρίζει την εποχή μας.»

Το Σχολειό της Φύσης κινείται προς την κατεύθυνση να ξαναβρεί το σχολείο το ρόλο του που ήταν να δημιουργεί τις συνθήκες και όχι να σέρνεται και να έπεται των εξελίξεων.

Να γίνει πάλι ο δημόσιος χώρος, όπου τα μέλη της κοινωνίας θα αλληλοεπιδρούν και μέσα σε αυτό το πλαίσιο να μεγαλώνουν και να μαθαίνουν τα παιδιά.

«Βρεθήκαμε να στήνουμε την επόμενη βαθμίδα της Δημοτικής εκπαίδευσης, το Big Bang school, μέσα από την πίεση και την ανάγκη των γονιών για συνέχεια αυτής της εκπαίδευσης. Έτσι οδηγηθήκαμε στο Φουρφουρά Κρήτης και σε έναν σπουδαίο δάσκαλο τον Άγγελο Πατσιά, που έκανε πολύ σπουδαία πράγματα με τα παιδιά στο σχολείο του και με τον οποίο έχουμε κοινά παιδαγωγικά πιστεύω. ήρθε λοιπόν ο Άγγελος εδώ στη Θες/νίκη, βρήκαμε και το Γιάννη Σωτηράκο από την Αθήνα που έχει κάνει μια οργάνωση για τα παιδιά την Α2Κ, που μιλάει και αυτή για μια ουσιαστική ανακαλυπτική μάθηση για τη ζωή και βρεθήκαμε έτσι τρεις άνθρωποι να οραματιζόμαστε την εκπαίδευση που οδηγεί τον άνθρωπο με ασφάλεια στον 21ο αι.

Αγοράσαμε μια έκταση 19 στρεμμάτων, στο Λάκκωμα στα όρια Θες/νικης με Χαλκιδική, σε ένα καταπληκτικό τόπο, που βλέπει θάλασσα και Όλυμπο. Έχουμε επιλέξει ένα μεγάλο και πολυβραβευμένο γραφείο το Makridis Associates Architects, και έχουμε προχωρήσει σε ένα σχεδιασμό με τη δημιουργία ενός χωριού με πλατεία, όπου τα κτήρια θα είναι πλήρως εναρμονισμένα με το τοπίο και τα υλικά θα είναι από τη φύση. Η κατασκευή θα έχει καινοτομίες, που όμως βασίζεται σε παλιά γνώση, όπως το Rammedearth και άλλες παρόμοιες που θα γίνουν με ανθρώπους, που τις γνωρίζουν και που θα έρθουν από το Ισραήλ.»

Τα παιδιά θα εκπαιδεύονται σε εργαστήρια ρομποτικής, κατασκευών, μαγειρικής, θα διαχειρίζονται το κυλικείο. Όλη η διαδικασία της μάθησης και η ύλη που προβλέπεται από το Υπουργείο Παιδείας θα καλύπτεται με τρόπους όπου τα παιδιά κατανοούν το νόημα και την αξία των όσων μαθαίνουν, αντιλαμβάνονται ότι αυτά έχουν αντίκτυπο και τους βοηθούν στην καθημερινότητά τους, συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της μάθησης προτείνοντας, ερευνώντας, δοκιμάζοντας, κατευθύνοντας μέσα από οδούς συνεργασίας και ενεργής αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, τόσο έμψυχο (συμμαθητές, δάσκαλοι, γονείς, τοπική κοινότητα) όσο και άψυχο (φύση, υλικά).

«Κάθε καινούριος χρόνος είναι και μια νέα πρόκληση. Μια πρόκληση να ανέβουμε ένα σκαλί παραπάνω, να κατανοήσουμε καλύτερα το παιδί και τις ανάγκες του, να τις αφουγκραστούμε επί τις ουσίας και όλοι μαζί να σχεδιάσουμε και να κινηθούμε πάνω σε αυτές και όχι στις δικές μας, που πολλές φορές μοιραία γίνεται. Σ’αυτό μπαίνουμε δυναμικά όλοι μαζί, εκπαιδευτικοί και γονείς, προκειμένου να έρθουμε πιο κοντά στο παιδί μας, στο παιδί που ήμασταν κάποτε και εμείς, και εν τέλει να κατανοήσουμε την ανθρώπινη φύση σε ακόμα μεγαλύτερο βάθος. Κι αυτόν τον δρόμο, αν τα παρατηρείς προσεκτικά, πάντα μας τον δείχνουν τα παιδιά.

Στόχος μας απώτερος και κυρίαρχος, είναι το κάθε παιδί να κατανοήσει για ποιον λόγο έχει έρθει στη ζωή, τι το κάνει πραγματικά χαρούμενο και γεμάτο, κάτι που τις περισσότερες φορές (αν όχι πάντα) δεν ταυτίζεται με την εικόνα που έχουμε οι μεγάλοι για τα παιδιά μας. Να συνδεθεί με την πηγή του, να αποκτήσει πολλές και διαφορετικές εμπειρίες μέσα από διαφορετικές και ποικίλες καταστάσεις και ανθρώπους και να κινήσει εν τέλει με θάρρος και αυτοπεποίθηση προς την ανακάλυψη της ζωής του, όπου ο ίδιος θα είναι ο δημιουργός της και θα τοποθετεί ξεκάθαρα τον εαυτό του μέσα σε αυτήν!

Όσον αφορά στους γονείς, η προσωπική μου τοποθέτηση είναι να εμπιστευτούν τα παιδιά τους. Να πιστέψουν ότι πραγματικά μπορούν, γιατί όντως μπορούν όταν τους δίνεται η δυνατότητα. Είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά (κυρίως στις μικρές ηλικίες της προσχολικής) να νιώσουν ότι η ζωή είναι ασφαλής. Είναι απαραίτητο για τη ψυχική τους υγεία και ισορροπία. Κι αυτό μπορούν να το νιώσουν ουσιαστικά όταν το νιώθουμε κι εμείς. Μέσα από τη συναίσθημα μαθαίνουν τα παιδιά και το μόνο που θέλουν από εμάς είναι να μας βλέπουν σίγουρους και χαρούμενους. Δεν θέλουν να θυσιαζόμαστε για αυτά. Δεν μας το ζήτησαν ποτέ. Δεν το καταλαβαίνουμε άμεσα, γιατί πολλοί από εμάς μεγαλώσαμε έτσι. Γι’ αυτό θεωρώ και πολύ σημαντική την εκπαίδευση των γονιών. Όσο ξεκαθαρίζουμε μέσα μας, ξεκαθαρίζει και η σχέση με το παιδί μας. Η επικοινωνία μας γίνεται πιο άμεση και ουσιαστική.

Προς τούτο, η συμβουλή μου είναι, όταν επιλέγεις το πλαίσιο (που είναι ουσιαστικά και η ευθύνη μας ως γονείς- η επιλογή του πλαισίου ), οποιοδήποτε πλαίσιο, όπως για παράδειγμα το σχολείο του παιδιού μας, μετά να το εμπιστευτείς και να εμπιστευτείς και το παιδί σου ότι μπορεί να δράσει μέσα σε αυτό. Ελεύθερα, όπως του επιτάσσει η ιδιοσυγκρασία του και με σεβασμό προς τα όσα διαδραματίζονται μέσα στο πλαίσιο αυτό. Να είσαι κοντά του και να το παρατηρείς, χωρίς υπερβολές, διακριτικά. Να το ακούς, να του μιλάς, όχι πολύ, λίγο, να το αφήνεις να δημιουργεί δικές του σκέψεις και όχι να αναπαράγει τις δικές σου. Να του προσφέρεις πολλές και διαφορετικές εμπειρίες, μπορείτε να γίνετε τουρίστες στην πόλη σας, ακόμα και στη γειτονιά σας! Σίγουρα θα ανακαλύψει κάτι καινούριο όταν αλλάξει η ρουτίνα «πάμε στο ίδιο πάρκο, στο ίδιο σούπερ-μάρκετ». Και να έχεις πάντα στο νου σου, τι χαρακτηριστικά θα ήθελες να έχει ο γιος σου ή η κόρη σου στα 25 και να το εκπαιδεύεις έχοντας τα πάντα στο μυαλό. Θέλεις να είναι δυνατός, ευπροσάρμοστος, ευέλικτος άνθρωπος.. Αυτά χτίζονται από τη στιγμή που γεννιέται. Δεν τα αποκτάει ξαφνικά.»

Σχολείο της φύσης

2o χλμΤριλόφου – Επανωμής

Τ.Θ. 1827, 57500 Επανωμή

Τ.: 23920 64370

F.: 23920 64909

Κ.: 6973 744967

[email protected]

http://www.sxoliotisfysis.gr