Ένα απόγευμα στην αυλή του Αδάμ Δράγα και της γυναίκας του Δώρας στον Βερτίσκο

Ο Αδάμ Δράγας γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Βερτίσκος Λαγκαδά και άσκησε το επάγγελμα του ξυλογλύπτη, ενώ διετέλεσε πρόεδρος του χωριού και ήταν εκείνος που «ευθύνεται» για τις Μουσικές Κατασκηνώσεις στον Βερτίσκο, που άφησαν εποχή για 16 χρόνια, με πλήθος καλλιτεχνών και κόσμου που πλήρωνε για να συμμετάσχει στα μουσικά σεμινάρια, να αναπολούν μέχρι και σήμερα την εποχή εκείνη. Υπάρχουν άνθρωποι, που το συλλογικό τους πιστεύω είναι πάντα, πάνω από το ατομικό. Σπάνιο χαρακτηριστικό, στην εποχή που ζούμε. Η ιστορία του Αδάμ και της γυναίκας του Δώρας, είναι μια από αυτές.

Ζευγάρι λαϊκών καλλιτεχνών, η Δώρα ζωγραφίζει βιτρώ, ο Αδάμ είναι ξυλογλύπτης. Το σπίτι τους, στον Βερτίσκο, είναι σαν ένα ζωντανό Λαογραφικό Μουσείο.

Η ιστορία τους- κοινή εδώ και παραπάνω από μισό αιώνα –γεμάτη αγώνες, διώξεις, φυλακίσεις… Ενταγμένοι στην Ανανεωτική Αριστερά. Δημοτικός Άρχοντας της κοινότητας Βερτίσκου, ο Αδάμ για τέσσερις θητείες. Το μακρινό 1983, ένα χρόνο αφού αναλάβει πρόεδρος της κοινότητας Βερτίσκου, οργανώνει τις Μουσικές Κατασκηνώσεις, σε χώρο 37 στρεμμάτων, παραχωρημένο στην κοινότητα. Τα επόμενα χρόνια λειτουργίας των Κατασκηνώσεων, θα παρελάσουν από τον Βερτίσκο, μουσικοί από όλο τον κόσμο, θα γίνουν συναυλίες διαφόρων μουσικών συνόλων… Οι εικόνες, είναι πιο δυνατές από τον λόγο, το σπίτι τους, τη ζωή τους.

Η αξιοποίηση του παλιού σχολείου στον Βερτίσκο, η λειτουργία του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης αλλά και ο Ξενώνας φιλοξενίας, στήνουν ένα σπουδαίο σκηνικό στο χωριό που φτιάχτηκε εξολοκλήρου από την διάθεση των κατοίκων και το όραμα κάποιων ανθρώπων, μεταξύ αυτών του Αδάμ και της Δώρας.

Το σπίτι τους, ανοιχτό πάντα, κι έτσι κάπως βρεθήκαμε εκεί να μιλάμε μαζί τους και ανάμεσα σε γέλια και τσίπουρα, να θυμηθούν μεγάλες στιγμές της κοινής τους ζωής. “Ακριβώς σε αυτόν το χώρο πίνοντας όλοι μαζί τσίπουρο, άκουσα μια μέρα μία καταπληκτική πρόταση, όπου στην κατασκήνωση θα μπορούσε να δημιουργηθεί μία αποστολή μουσικών. Κατάλαβα ότι σε αυτό υπάρχει μία προοπτική και βεβαίως δέχτηκα την πρόταση. Θα ήταν πολύ καλό και για την κατασκήνωση και για το χωριό” αναφέρει ο Αδάμ Δράγας περιγράφοντας την συνθήκη της συμφωνίας για τα Μουσικά Σεμινάρια, βάζοντας στον παγκόσμιο μουσικό χάρτη τον Βερτίσκο. “Εκείνη η πρόταση υλοποιήθηκε και 16 χρονιές, έγιναν μουσικές συναντήσεις με διεθνή μουσικά σεμινάρια. Ήρθαν εδώ μουσικοί από όλο τον κόσμο. Από την Ιαπωνία μέχρι την Αμερική. Δυστυχώς μετά τον Καποδίστρια, οι νέες διοικήσεις δεν κατανοούσαν τι συμβαίνει εδώ, προτιμούσαν άλλου είδους συναντήσεις και εκδηλώσεις με αποτέλεσμα να τελειώσει αυτή η προοπτική που είχαμε δώσει μετά από 16 χρόνια” λέει με πίκρα στα λόγια του ο σπουδαίος καλλιτέχνης.

“Κτίρια των κατασκηνώσεων ακόμα υπάρχουν αλλά δυστυχώς έχουν παραδοθεί στη φθορά του χρόνου. Εμείς κάναμε κάποιες προσπάθειες να διασωθούν. Εκείνος που μπορούσε να κάνει κάτι όμως ήταν το δημόσιο. Διότι μία μικρή κοινότητα μόνη της είναι ανίσχυρη να κάνει οτιδήποτε ώστε να αξιοποιηθούν αυτά τα κτίρια. Οι εγκαταστάσεις εντάχθηκαν κάποια στιγμή στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος. Υπογράφηκε μία σύμβαση για χρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων από το πανεπιστήμιο. Σταθήκαμε άτυχοι όμως επειδή μας έπιασε ο κορονοϊός και δεν μπόρεσε αυτή η προσπάθεια να προχωρήσει. Παραμένει όμως η υπογραφή στα χαρτιά, οπότε ελπίζουμε” αναφέρει ο κ. Δράγας συνεχίζοντας να προσπαθεί να αξιοποιηθεί η προσπάθεια που κατέβαλε ο ίδιος αλλά και οι συγχωριανοί του.

Οι εξορίες και ο γάμος

Λόγω της συμμετοχής του στη νεολαία Λαμπράκη, ο Αδάμ Δράγας συνελήφθη από τη χούντα και εξορίστηκε στην Γυάρο και στη Λέρο. Μετά την απόλυση του, ίδρυσε μαζί με άλλους εξόριστους την Οργάνωση Κομμουνιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης (ΟΚΝΕΘ). Συνελήφθη και καταδικάστηκε από το έκτακτο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης σε πενταετή φυλάκιση. Παράλληλα, η Δώρα που επίσης είχε δράση στην νεολαία της ΕΔΑ, θυμάται από εκείνη την εποχή:

“Εγώ οργανώθηκα στην νεολαία Λαμπράκη το 1964. Ήμουν τότε 14 χρόνων. Συμμετείχα σε όλες τις εκδηλώσεις. Είχα βρει εκεί αυτό το κάτι που ήθελα. Το κάτι που χρειαζόμουν. Την 21^η Απριλίου που έγινε το πραξικόπημα, εμείς στη λέσχη είχαμε μία εκδήλωση. Εγώ ήμουν υπεύθυνη για τις γυναίκες και είχα μαζέψει εργόχειρα, έργα ζωγραφικής και τέτοια. Όταν λοιπόν έγινε αυτό γνωστό και εγώ πήγα να μαζέψω τα εργόχειρα, ήταν εκεί και ο Αδάμ που έκαιγε τα χαρτιά για να μην ενοχοποιηθούν κι άλλοι. Εκείνη την ώρα, εκείνη τη μέρα, ο Αδάμ μου ζήτησε να γίνουμε ζευγάρι. Γίνεται λοιπόν το πραξικόπημα και εγώ αρχίζω να ψάχνω που είναι ο καλός μου. Άρχισα να πηγαίνω στα αστυνομικά τμήματα για να βρω πού είναι. Όταν τον βρήκα απλά τον αποχαιρέτησα γιατί έφευγε για τη Γυάρο. Έμεινα εδώ μέχρι να γυρίσει. Γύρισε. αρραβωνιαστήκαμε αλλά μετά μας πιάσανε όλους. Εγώ έμεινα δύο μήνες στο 10^ο αστυνομικό τμήμα στην απομόνωση, και ο Αδάμ ακολούθησε την πορεία που ξέρουμε με φυλακές, στρατοδικεία. Έτσι πέρασαν πέντε χρόνια. Όταν βγήκε ο Αδάμ από τη φυλακή παντρευτήκαμε. Ήμουν μικρή αλλά δεν φοβόμουν. Πηγαίναμε θυμάμαι βόλτα και κάναμε πλάκες στους ασφαλίτες. Τέλος του 1972 γέννησα τη Χρυσάνθη. Θυμάμαι ότι στο σπίτι γινόταν χαμός, όποιος έβγαινε από τη φυλακή στο δικό μας σπίτι ερχόταν”.

Ο Αδάμ Δράγας, εκτός από την αγάπη του στα κοινά του χωριού, και τα ξυλόγλυπτα έργα του, έχει γράψει και δύο βιβλία. Το αυτοβιογραφικό «Εμείς σπείραμε, εσείς θα θερίσετε» και το «Κατέρω», όπου είναι ένα βιβλίο λαογραφικό για τον Βερτίσκο.

“Ήμουν 7 χρόνων όταν ο πατέρας μου ήταν απέναντι στα βουνά και ερχόταν το βράδυ στο σπίτι και έλεγε η μάνα μου, ήρθε ο μπαμπάς σου. Έτσι εγώ από παιδί διαμορφώθηκα. Οι εποχές διαμορφώνουν τους ανθρώπους και τους καθορίζουν” αναφέρει ο κ. Αδάμ μιλώντας για εκείνα τα χρόνια, ενώ η κ. Δώρα συμπληρώνει λέγοντας πως “Μας επιβλήθηκε τότε ένα καθεστώς χωρίς να το θέλουμε εμείς. Κάπως λοιπόν έπρεπε να αντιδράσουμε σε αυτό. Ήταν μονόδρομος για εμάς αυτό. Ενώ πολλοί άλλοι συνέχισαν να ζουν τις ζωές τους κανονικά, εμείς δεν γινόταν, έπρεπε να αντιδράσουμε τότε”.

“Από τότε που άνοιξα τα μάτια μου και θυμάμαι, ανήκω στην αριστερά. Όσο περνούσαν τα χρόνια προσπαθούσα να καταλάβω τι είναι αυτό που κάνω, γιατί εγώ διαφέρω από τους άλλους. Αυτό με παίδευε. Υπήρχαν πάντοτε κάποιες ανησυχίες μέσα μου και ήθελα πάντα το καλύτερο. Έψαχνα, κι εκείνο το ψάξιμο, το έστω θόλο, με οδήγησε να οργανωθώ στην νεολαία της ΕΔΑ. Εκεί τα δικά μου όνειρα βρήκαν ανταπόκριση. Βρήκα κι άλλα άτομα για να μιλήσουμε για τα ίδια ενδιαφέροντα και τους ίδιους στόχους. Με αποτέλεσμα κάθε μέρα και περισσότερο, κάθε μήνα και κάθε χρόνο να γνωρίζω καλύτερα την αριστερά. Εκεί μέσα διαμορφώθηκα. Ξέρουμε όλοι ότι εκείνα τα δύσκολα χρόνια για να ενταχθείς στην αριστερά είχε κόστος. Και όταν ήρθε αυτό, όχι  μοιρολατρικά, το δέχτηκα. Αλλά επιδίωξα πάλι να το αξιοποιήσω” λέει ο κ. Αδάμ, λέγοντας στη συνέχεια πως “Βρήκα ανταπόκριση στα άτομα που ήμασταν μαζί στην εξορία ή στη φυλακή με αποτέλεσμα να αρχίσω να ολοκληρώνομαι όσο γίνεται περισσότερο. Αυτό ήταν η προσφορά προς την κοινωνία, οι ιδέες που όφειλαν να γίνουν πραγματικότητα, κι έτσι βρήκα διέξοδο για όλα αυτά στην τοπική αυτοδιοίκηση. Όπου η τοπική αυτοδιοίκηση ανταποκρίνεται στα όνειρα και τις επιδιώξεις των αριστερών. Έρχεσαι σε άμεση επικοινωνία με τον κόσμο κι αν έχεις διάθεση ο κόσμος δεν είναι αχάριστος και σε ανταμείβει. Έβαλα τέσσερις φορές υποψηφιότητα στον Βερτίσκο και ευχαριστώ τον κόσμο για την ανταπόκριση του” αναφέρει σε εκείνη την κουβέντα ο κ. Αδάμ, εμφανώς συγκινημένος από την αγάπη που έχει πάρει από τους ανθρώπους του χωριού του.

Δύο άνθρωποι που σε όλη τη ζωή τους αγωνίστηκαν για το μαζί. Το δικό τους αλλά και το κοινό μαζί ενός χωριού, ενός έθνους, μίας ολόκληρης κοινωνίας. Ο κύριος Αδάμ και η κυρία Δώρα συνεχίζουν να μάχονται και να προσφέρουν, Άλλοτε μέσα από τα σπουδαία καλλιτεχνικά τους έργα και άλλοτε, μέσα από προσπάθειες αναβίωσης και αξιοποίησης του τόπου τους. Του Βερτίσκου που τους χρωστάει πολλά…

Διαβάζω κάπου πως σήμερα ο Βερτίσκος διαθέτει πέρα από το φυσικό περιβάλλον του, ένα λαογραφικό μουσείο που στεγάζεται σε ανακαινισμένο διατηρητέο, έναν μεταβυζαντινό ναό που στεγάζει τους θρησκευτικούς του θησαυρούς, ένα καταπληκτικό πετρόχτιστο σχολείο που μπορεί χαρακτηριστεί  ως μνημείο των νεωτέρων χρόνων, ένα Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που θα μπορούσε να προσελκύσει μαθητικούς πληθυσμούς για ξεναγήσεις και μαθητεία, ένα κλειστό αμφιθέατρο-συνεδριακό κέντρο, ένα ανοιχτό θέατρο με κερκίδες για θερινές εκδηλώσεις, γήπεδο μπάσκετ και χώρους αθλοπαιδιών, εστιατόριο και πλήρως εξοπλισμένο μαγειρείο και ακόμα έναν καταπληκτικό, αλλά αχρησιμοποίητο ξενώνα 48 κλινών, που περιμένει έτοιμος και στρωμένος τους επισκέπτες του, όπως μας ανέφερε και ο κ. Αδάμ.

“Δυστυχώς δεν υπάρχει η διάθεση από τη Νέα διοίκηση ούτε να μάθουν ούτε να αξιοποιήσουν όλα αυτά που κάναμε στο χωριό μας” λέει ο άνθρωπος που αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην προσφορά και στην ανάδειξη του τόπου.