Ένα μνημειακό δέντρο της Θεσσαλονίκης σώθηκε…
Ένα μνημειακό δέντρο, μια φτελιά ή καραγάτσι ύψους 20 μέτρων, πρόσφατα υιοθετήθηκε από τον Δήμο θεσσαλονίκης κι έτσι σώθηκε από κοπή, χάρη στην κινητοποίηση των πολιτών.
της Ιουλίας Γαβριηλίδου
Αρχαιολόγος-παιδαγωγός
Ένα μνημειακό δέντρο, μια φτελιά ή καραγάτσι ύψους 20 μέτρων, πρόσφατα υιοθετήθηκε από τον Δήμο θεσσαλονίκης κι έτσι σώθηκε από κοπή, χάρη στην κινητοποίηση των πολιτών και στην παρέμβαση της Ε΄ Δημοτικής Κοινότητας του Δήμου Θεσσαλονίκης. Η φτελιά βρίσκεται στο πεζοδρόμιο επί της οδού 25ης Μαρτίου, στη συμβολή με την οδό Καλλιγά, κοντά στην οδό Ανθέων (Γ. Παπανδρέου). Είναι ορατή από μεγάλη απόσταση και χαρακτηριστική για την περιοχή.
Πρόκειται για ένα δέντρο ιδιαίτερης αξίας για την πόλη, σύμφωνα με τον καθηγητή της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ., κ. Θ. Ζάγκα, ο οποίος από το 2009 έχει συμβάλει αφιλοκερδώς με όλους τους δυνατούς τρόπους στη φροντίδα της. Η φτελιά ως είδος είναι γηγενές φυτό της Ελλάδας, γνωστό ήδη από την προϊστορία με βάση τα αρχαιολογικά δεδομένα και τις ιστορικές πηγές. Μέχρι πρόσφατα οι φτελιές αποτελούσαν το σήμα κατατεθέν της Θεσσαλονίκης και ιδιαίτερα της περιοχής Αναλήψεως. Έπειτα από μια αρρώστια που τις αποδεκάτισε, σήμερα υπάρχουν πια σε τρία μόνο σημεία της πόλης, ενώ η συγκεκριμένη είναι η μεγαλύτερη που σώζεται.
Η φτελιά της οδού 25ης Μαρτίου φύεται μέσα σε ιδιόκτητο οικόπεδο πολυκατοικίας και ήταν, για τον λόγο αυτό, στη δικαιοδοσία των ενοίκων της. Κάποια στιγμή οι ένοικοι έθεσαν για διάφορους λόγους ζήτημα κοπής του δέντρου. Μερικοί από αυτούς, ωστόσο, γνωρίζοντας την αξία του δέντρου, τόσο ως προς τη σπανιότητά του όσο και από άποψη φυσική, πολιτισμική και αισθητική, θεώρησαν ότι η τύχη του ήταν ένα ζήτημα σημαντικό για ολόκληρη την πόλη και ότι δε θα έπρεπε να εξαρτάται μόνο από τους ενοίκους μιας πολυκατοικίας. Απευθύνθηκαν λοιπόν στην Ε΄ Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Θεσσαλονίκης, υποβάλλοντας αίτημα υιοθεσίας της φτελιάς. Στο πλευρό τους τάχθηκαν αμέσως περισσότεροι από 100 πολίτες της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι προσυπέγραψαν σχετικό κείμενο.
Η Ε΄ Δημοτική Κοινότητα εξέτασε το αίτημα με προσοχή. Ανέτρεξε στην ιστορία της περιοχής και, μετά από ενδελεχή έρευνα, συνέταξε εισήγηση που τεκμηριώνει την υιοθεσία, επιβεβαιώνοντας το γεγονός ότι πρόκειται για ένα μνημειακό δέντρο. Πολύτιμη ως προς αυτό ήταν και η συνδρομή της Επιτροπής Μνημειακών Δέντρων του Δήμου Θεσσαλονίκης, η οποία συνέταξε σχετική γνωμάτευση. Κατά την 20η τακτική του συνεδρίαση το Συμβούλιο της Ε΄ Κοινότητας αποφάσισε να κάνει δεκτό το αίτημα υιοθεσίας ενώ, λίγο καιρό μετά, η εν λόγω απόφαση εγκρίθηκε ομόφωνα και από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Θεσσαλονίκης.
Θεωρούμε ότι πρόκειται για μια απόφαση με ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς σώθηκε ένα δέντρο με ιδιαίτερη συμβολική, αισθητική και εκπαιδευτική αξία, που συμβάλλει πολυεπίπεδα στην ποιότητα ζωής μιας ολόκληρης γειτονιάς αλλά και της πόλης στο σύνολό της. Πέραν αυτών, όμως, η υιοθέτηση της φτελιάς από τον Δήμο την καθιστά ζωντανό παράδειγμα της δυναμικής που μπορεί να έχει η κινητοποίηση των πολιτών και η συλλογικότητα, όταν συνδυάζεται με την ευαισθητοποίηση και την ύπαρξη πολιτικής βούλησης εκ μέρους των Αρχών. Σε καιρούς οικονομικής και κυρίως ηθικής κρίσης μια τέτοια σύμπραξη είναι αναγκαία, γόνιμη και ελπιδοφόρα.
info: Στην πoλιτική, η φτελιά συνδέεται με επαναστάσεις, πράγμα που κάνει ακόμη πιο ιδιαίτερη τη φτελιά της 25ης Μαρτίου, ημέρα έναρξης της ελληνικής επανάστασης. Αλλά και στη Βρετανία φυτεύονταν για να γιoρτάσoυν την Aγγλική Επανάσταση του 1688, την τελική νίκη των Κοινοβουλευτικών εναντίoν των Βασιλοφρόνων. Στην Αμερικανική Επανάσταση, «To Δένδρο της Ελευθερίας» (The Liberty Tree) ήταν μια αμερικανική λευκή φτελιά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, μπρoστά στην oποία είχε συγκεντρωθεί η πρώτη αντίσταση, τo 1765. Στη Γαλλική Επανάσταση, τα «Δένδρα της Ελευθερίας» (Les arbres de la liberté), συχνά οι φτελιές, φυτεύονταν ως σύμβολα των επαναστατικών ελπίδων. To πρώτo Δένδρo της Ελευθερίας το φύτεψε ένας ιερέας από τη Bιέν (Vienne, Isère) στα 1790, εμπνευσμένος από τo δένδρο της Βοστώνης
*Στη μνήμη του Ντίνου Γ. Παπαδημητρίου, που σεβόταν τη φτελιά και κατανοούσε όσο λίγοι την αξία της.
